Vay ngoại tệ: Mạo hiểm nhưng vẫn “chơi”
Vay ngoại tệ: Mạo hiểm nhưng vẫn “chơi”
Sau khi NHNN đưa ra quyết định điều chỉnh tỷ giá VND/USD, thu hẹp biên độ giao dịch, thị trường ngoại tệ vẫn chưa thực sự ổn định. Tại sao doanh nghiệp chấp nhận vay bằng ngoại tệ cho dù rủi ro tỷ giá?
Không bất ngờ, nhưng vẫn té ngửa
Việc điều chỉnh tỷ giá lần này đã được NHNN “phát tín hiệu ” từ trước Tết Nguyên Đán. Nhưng khó có thể dự báo được mức điều chỉnh lại lên tới 9,3%. NHNN cũng khẳng định, từ tháng 2/2011 sẽ điều hành tỷ giá bình quân liên ngân hàng tương đối linh hoạt, có thể thay đổi theo ngày. Và cũng như những lần điều chỉnh tỷ giá trước, thị trường tự do lập tức có biến động mạnh.
Nhiều doanh nghiệp tỏ ý lo lắng về tỷ giá được điều chỉnh quá mạnh. Đại diện của Vietnam Airlines cho biết, khoảng 70% chi phí đầu vào của ngành hàng không phải thanh toán bằng ngoại tệ. Trong bối cảnh tỷ giá USD/VND ngày càng tăng cao, doanh thu nội địa được tính bằng tiền đồng theo mức giá trần bị khống chế, kinh doanh vận tải hàng không nội địa không có lãi, các hãng hàng không gặp rất nhiều khó khăn. Riêng với Vietnam Airlines, năm 2010 phải bù lỗ khoảng 30 triệu USD cho mạng đường bay nội địa. Nhiều chuyên gia cho rằng, sự mạnh tay nhằm đưa hai tỷ giá về một của NHNN sẽ có tác động tích cực, lâu dài đến thị trường. Tuy nhiên, với những doanh nghiệp hàng ngày, hàng giờ phải đối mặt với bài toán vốn và lợi nhuận thì sự biến động của tỷ giá, dù ít hay nhiều, đều có ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh. Họ làm gì để chống chọi với “bão” tỷ giá, dù chỉ là tạm thời?
Chấp nhận cuộc chơi
Theo thống kê của NHNN, tổng số dư tiền gửi trong tháng 1/2011 của khách hàng tại các tổ chức tín dụng đến ngày 21/1/2011 giảm 2,46% so với tháng trước; trong đó, số dư tiền gửi VND giảm 4,12% và số dư tiền gửi ngoại tệ tăng 4,43%. Đầu tư cho nền kinh tế tính đến ngày 21/1/2011 tăng 0,43% so với tháng trước. Trong đó, đầu tư bằng VND giảm 0,09% và đầu tư bằng ngoại tệ tăng 2,37%. Như vậy việc huy động và cho vay bằng ngoại tệ vẫn đang được “chuộng” hơn VND.
Từ giữa năm 2010, lãi suất USD không ngừng được điều chỉnh lên, và hiện đã có nơi chấp nhận huy động với mức 7%/năm. Đây thực sự là mức ngất ngưởng so với mức dưới 1%/năm của đồng USD tại nước ngoài. Theo ông Trương Văn Phước, TGĐ NHTM Eximbank, hiện đang có một sự bất hợp lý trong lãi suất tiền gửi USD ở Việt Nam. Eximbank đang gửi USD ở ngân hàng nước ngoài với mức lãi suất 0,23%/năm. Các ngân hàng nước ngoài như HSBC, ANZ cho vay ngoại tệ ở thị trường Việt Nam chỉ ở mức 4%/năm, còn các ngân hàng trong nước lại huy động USD với mức lãi suất tới 6%/năm.
Điều gì khiến NHTM huy động ngoại tệ với mức lãi suất cao đến vậy? Tất nhiên là NHTM có đầu ra thì mới mạnh tay hút vốn huy động vào. Với nhiều áp lực, lãi suất huy đồng VND đang được “công bố” ở mức 14%/năm, nhưng thực tế chi phí vốn đầu vào bằng VND của nhiều NHTM đã ở mức 16% - 18%/năm, đương nhiên lãi suất cho vay ra phải trên 20%/năm (chưa kể các khoản cho vay tiêu dùng, cho vay kinh doanh các lĩnh vực không được khuyến khích có thể lên đến trên 30%/năm). Với các mức lãi suất này, sản xuất kinh doanh gì cho lại? Vì thế, dù biết là sẽ gặp rủi ro tỷ giá, song không ít doanh nghiệp vẫn chấp nhận vay bằng USD, vì khoảng cách lãi suất cho vay bằng VND và USD của các NHTM hiện vẫn khá lớn, khoảng 10%/năm. Đây là mức chêch lệch đủ để doanh nghiệp “mạo hiểm” vay vốn bằng USD. Hơn nữa, hiện các NHTM đều có những ràng buộc nhất định về việc doanh nghiệp xuất khẩu phải bán lại ngoại tệ cho ngân hàng khi có nguồn thu. Thế nhưng, bằng nhiều cách, một lượng lớn USD từ các doanh nghiệp có nguồn thu ngoại tệ vẫn “chảy” ra ngoài thị trường, ngân hàng biết nhưng chưa có cách gì khắc phục. Và khoản chênh lệch tỷ giá trong ngân hàng với thị trường tự do cũng là một “nguồn” để doanh nghiệp bù đắp rủi ro.
Về phía các ngân hàng, không phải họ không lo rủi ro khi cho vay bằng ngoại tệ. Hiện nhiều NHTM đã hạn chế cho vay nhập khẩu những mặt hàng không thiết yếu. Thế nhưng, tổng giám đốc một NHTM nhà nước lớn cho rằng, chính sách này nếu chỉ các NHTM nhà nước thực hiện, trong khi các ngân hàng khác không thực hiện hoặc thực hiện không triệt để, thì... rất không công bằng! Cũng có ngân hàng cho rằng cần mở rộng áp dụng các công cụ phái sinh trong cho vay ngoại tệ. Điều này giúp doanh nghiệp tính toán được chi phí, hạn chế rủi ro tỷ giá. Thế nhưng, mức phí đối với các khoản vay có “bảo hiểm” hiện khá cao nên chưa được các doanh nghiệp tin dùng.
Ngân Hà
doanh nhân
