Những đặc điểm của cổ phiếu tăng giá và “hàng nóng”

Quy mô doanh nghiệp

Nhóm doanh nghiệp này có đủ loại quy mô khác nhau, nhưng thông thường là có quy mô từ cỡ lớn đến cỡ vừa, ít có doanh nghiệp có quy mô nhỏ.

Điều này có lẽ được giải thích từ ảnh hưởng của lợi thế quy mô đối với hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp có quy mô nhỏ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trong hoàn cảnh kinh tế khó khăn hiện nay.

Hiệu quả kinh doanh

Nhóm doanh nghiệp này có thể được xếp là những doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả bậc nhất trên thị trường chứng khoán nói riêng và cả nền kinh tế nói chung.

Đa số các doanh nghiệp này đang hoạt động ở những nhóm ngành kinh tế không chịu nhiều áp lực từ suy thoái chung như hàng hóa thiết yếu, dịch vụ giải trí, dịch vụ thương mại… Một số doanh nghiệp có thể ở trong những ngành nghề có khó khăn, nhưng lại có cấu trúc doanh nghiệp tốt, chiến lược hiệu quả.

Ngoài ưu điểm về nhóm ngành nghề, các doanh nghiệp này có thể có lợi thế kinh doanh như thị phần, đặc quyền hay thương hiệu. Lợi thế kinh doanh này thường thể hiện rất rõ ở các doanh nghiệp có quy mô lớn như VNM, GAS, HPG,… và cho phép các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả ngay cả trong hoàn cảnh khó khăn chung của nền kinh tế.

Dòng tiền và cổ tức

Nhóm doanh nghiệp này thường có dòng tiền bền vững, cho phép doanh nghiệp trả được cổ tức đều đặn sau khi đã tài trợ cho việc phát triển của doanh nghiệp.

Loại trừ một số doanh nghiệp lớn như VNM, GAS có thị giá cổ phiếu cao do được đánh giá thêm từ giá trị thương hiệu, các cổ phiếu còn lại thường có mức chi trả cổ tức/thị giá cao hơn lãi suất tiết kiệm thông thường khi mới bắt đầu quá trình tăng giá. Chẳng hạn như REE đang trả cổ tức đều đặn 16% mỗi năm cho dù có lúc giá cổ phiếu REE nằm dưới mệnh giá.

Sự đều đặn của dòng cổ tức này sẽ cho phép cổ phiếu của doanh nghiệp có cơ hội tăng giá mỗi khi lãi suất tiết kiệm thông thường sụt giảm: chu kỳ tăng giá của các cổ phiếu REE, HPG, PTB, FCN,… đều bắt đầu gần tương ứng với thời điểm giảm lãi suất trên thị trường tài chính ngân hàng.

Quá trình tăng giá

Quá trình tăng giá của các cổ phiếu thuộc nhóm doanh nghiệp này thường kéo dài bền vững, thậm chí có thể kéo dài một đến hai năm. REE có quá trình tăng giá 2 năm, từ mức giá dưới mệnh giá tăng lên mức giá xấp xỉ 30,000 đồng/cp, HPG mất hơn một năm để tăng từ mức giá 15,000 đồng/cp lên mức 40,000 đồng/cp.

Sự tăng giá của các cổ phiếu này (còn được gọi là nhóm cổ phiếu cơ bản) thường là điểm bắt đầu một chu kỳ tăng giá của thị trường chung khi các nhà đầu tư (thường có cả những nhà đầu tư tổ chức) đi tìm kiếm những khoản đầu tư giá trị. Do vậy quá trình tăng giá của các cổ phiếu này thường chậm rãi nhưng bền vững, thanh khoản luôn được đảm bảo đầy đủ, ít xảy ra tình trạng mất cân bằng cung cầu.

Thông thường mức giá của các cổ phiếu này cao tương đối so với thị trường, và sau một quá trình tăng giá dài sẽ đạt đến một mức cao hơn tương đối so với toàn thị trường chung. Mức giá này sẽ làm nảy sinh tâm lý so sánh về sự đắt rẻ của các nhóm cổ phiếu và từ đó kích thích nhà đầu tư đi tìm kiếm nhóm cổ phiếu thứ hai, nhóm cổ phiếu giá rẻ và có khả năng tăng nóng.

Quy mô doanh nghiệp

Khác với nhóm doanh nghiệp hiệu quả ở trên, cổ phiếu đầu cơ và hàng nóng thường thuộc các doanh nghiệp có quy mô từ vừa đến nhỏ, ít có doanh nghiệp quy mô lớn.

Do đặc tính tăng nóng của cổ phiếu nên nếu doanh nghiệp có quy mô lớn, số cổ phiếu lưu hành quá nhiều thì quá trình tăng nóng kéo dài sẽ khó được đảm bảo vì tâm lý đua mua bị hạn chế do nguồn cung lớn sẵn sàng.

Hiệu quả kinh doanh

Đây là nhóm doanh nghiệp thường thuộc các ngành kinh doanh đang gặp nhiều khó khăn như xây dựng, bất động sản, xuất nhập khẩu nông sản, …có kết quả kinh doanh yếu kém trước đó, thậm chí có doanh nghiệp rơi vào diện cảnh báo do thua lỗ liên tiếp 2 năm. Vì thế nên tình hình tài chính của các doanh nghiệp này trước đó thường rất bết bát, công nợ cao, tồn kho lớn, các khoản phải thu/phải trả cao, dòng tiền kém và đa số không trả nổi cổ tức cho nhà đầu tư.

Tuy nhiên các cổ phiếu này tại thời điểm tăng giá thường có sự biến chuyển mạnh mẽ về kết quả kinh doanh, từ lỗ sang lãi, đồng thời có những nỗ lực đáng ghi nhận trong tái cấu trúc lại tài sản và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Những cổ phiếu tăng nóng vừa qua như SCL, KMR, VNH, ICF, MCG… đều có những đặc điểm này.

Quá trình tăng giá

Các cổ phiếu này thường có mức giá rất thấp và có quá trình tăng giá sốc mạnh, có thể tăng trần (và cả giảm sàn) liên tiếp nhiều phiên khi có sự thay đổi mạnh về yếu tố cơ bản của doanh nghiệp. Đồng thời, trong quá trình biến động giá của cổ phiếu thường hay xảy ra tình trạng mất cân bằng cung cầu liên tiếp.

Khác với nhóm cổ phiếu trên, quá trình tăng giá của các cổ phiếu “hàng nóng” thường mang tính mùa vụ cao, thời gian tăng giá không kéo dài nhưng tỷ lệ tăng giá rất cao, có thể lên đến vài trăm phần trăm. KMR tăng giá từ 2,400 đồng/cp lên 10,500 đồng/cp (tăng 337%) là một ví dụ tiêu biểu.