Cao trào cuộc chiến môi giới

Cao trào cuộc chiến môi giới

Công ty Chứng khoán Sài Gòn (SSI) không phải là tổ chức lạc quan về thị trường trong mấy năm qua. Ngay cả những thời điểm mà chứng khoán có “sóng”, SSI cũng nhìn nhận thị trường một cách thận trọng. Vậy mà tuần trước, lần đầu tiên sau một thời gian dài, đội ngũ phân tích-nghiên cứu, tư vấn và một số chuyên gia kinh tế được công ty mời đã làm một cuộc marathon hội thảo ở các thành phố lớn với tựa đề “Cơ hội sau khủng hoảng”. Vài ngày sau đó Sở Giao dịch chứng khoán TPHCM (HOSE) thông báo thị phần môi giới quí 1-2014 và SSI trở lại vị trí dẫn đầu.

Có gì liên quan giữa cách nhìn nhận, đánh giá thị trường từ đầu năm nay và cuộc chiến thị phần môi giới giữa các công ty chứng khoán?

Những ánh mắt “ngưỡng mộ”...

Ông Phạm Phú Khôi, Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán Ngân hàng Á Châu (ACBS), nói từ tháng 3-2014 đã thấy xuất hiện những nhà đầu tư mới toanh với số vốn 200-300 triệu đồng/người. Họ mua các chứng khoán chưa tăng giá, chủ yếu là penny, mười ngàn cổ phiếu này, mười ngàn cổ phiếu kia... Với những người lần đầu tiên bỏ tiền vào chứng khoán, số lượng cổ phiếu mua được rất quan trọng. Không biết có phải vì trào lưu đó, mà nhiều penny đã tăng giá 50-70%. Quá “nóng” thị trường sẽ phải điều chỉnh.

Tuần đầu tiên của tháng 4-2014 sự điều chỉnh đã diễn ra. Phần lớn nhà đầu tư tiếp tục nhìn thị trường với ánh mắt “ngưỡng mộ” dù màu hồng có nhạt phai ít nhiều. Khi SSI tổ chức hội thảo nói trên ở TPHCM, phòng họp chật ních người. Không chỉ đề cập đến câu chuyện vĩ mô với các yếu tố đang được cải thiện, SSI tập trung vào phân tích chiến lược đầu tư với sự góp mặt của ông Đỗ Hoàng Quân, Giám đốc phân tích kỹ thuật của Công ty TNHH NDH Vietnam. Công ty chuyên về đầu tư cổ phiếu niêm yết này đã đạt mức tăng trưởng tổng tài sản ròng 40% chỉ trong vòng ba tháng - mức sinh lời thuộc hàng cao nhất trong số các nhà đầu tư tổ chức.

Tuy nhiên không ít công ty chứng khoán bắt đầu thận trọng. Ông Lý Điền Anh, Giám đốc phụ trách khối môi giới khách hàng cá nhân của Công ty Chứng khoán Bản Việt (VCSC), nhận xét định mức an toàn lúc này đã khác do thị giá cổ phiếu đã khá cao. Các blue-chips đã tăng, các penny cũng đã tăng, giá cần thời gian điều chỉnh về mức hợp lý. Một môi giới của Công ty Chứng khoán Maybank-KimEng cho biết thị trường chưa thể xác định được xu hướng trong ngắn hạn, nên thanh khoản giảm, nếu sự tích lũy không đủ lâu đến mức cần thiết, VN-Index sẽ khó trụ quanh mốc 600 điểm.

Môi giới trở lại

Có thể nói tháng 3-2014 là tháng đẹp nhất của nhân viên môi giới kể từ năm năm nay. Trong tốp 10 công ty chứng khoán đứng đầu thị phần ở sàn Hose, mức phí thu bình quân của mỗi môi giới khoảng 70-100 triệu đồng/nhân viên trong tháng này. Một số công ty có mức phí môi giới bình quân tầm 150 triệu đồng/nhân viên. Cá biệt một số môi giới đạt phí môi giới 500-600 triệu đồng/nhân viên, tính ra doanh số khoảng 300-400 tỉ đồng/người. Đây là mức cao kỷ lục kể từ đỉnh tháng 3-2007.

Khi tuyển nhân viên môi giới, các công ty chứng khoán thường đặt định mức phí mà một người thu được, tầm vài chục triệu đồng/tháng. Nay định mức đã không thành vấn đề. Nó đang được vượt qua. Ở VCSC những nhân viên môi giới giỏi năm ngoái đạt được định mức có tháng 100-200 triệu đồng/người. Hiện tại những người này tự nâng định mức lên gấp rưỡi, gấp đôi.

Phí môi giới cao đồng nghĩa với thu nhập của nhân viên môi giới biến thiên. Tỷ lệ ăn chia phí môi giới phổ biến trên thị trường hiện là 80%-20%, tức nhân viên được hưởng 20%, công ty chứng khoán thu 80%. Song ở một số đơn vị tỷ lệ tỏ ra linh hoạt, có nơi 70%-30%, thậm chí 60%-40%. Thu nhập trong tháng 3 của nhân viên môi giới với mức phí thu trung bình, vào khoảng 20-30 triệu đồng/người. Những môi giới giỏi thu nhập có thể tới 100-120 triệu đồng.

“Thời điểm thanh khoản bùng nổ như tháng 3 có khả năng lặp lại trong tương lai, nhưng trước mắt thì khó. Thanh khoản tháng 4 không hứa hẹn nhiều sự cải thiện. Ngược lại nó đang giảm”, một môi giới của Công ty Chứng khoán Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng, nói. Theo ông, trừ những giao dịch thỏa thuận, giao dịch của khối ngoại đang chùng xuống sau khi việc tái cơ cấu danh mục của các quỹ ETFs kết thúc. Một số công ty chứng khoán rút bớt lượng tiền cho vay ký quỹ nhằm đảm bảo an toàn quản trị rủi ro. Thị trường có vẻ đang bớt “lửa”.

Tiền “nóng”

Tiền “nóng”, theo cách gọi của giới đầu tư, là tiền cho vay ký quỹ (margin). Trong khi một số công ty chứng khoán nhận định thanh khoản giảm là do tiền ký quỹ đã bị rút bớt, cuộc khảo sát của chúng tôi tại một số tổ chức chỉ ra điều ngược lại. Nhiều công ty chứng khoán không hề cắt giảm hạn mức ký quỹ của nhà đầu tư. Họ chỉ hạn chế danh mục cổ phiếu được ký quỹ, tập trung vào những cổ phiếu có thanh khoản tốt.

SSI, công ty chứng khoán có vốn chủ sở hữu lớn nhất thị trường, tiền dành cho giao dịch ký quỹ tương đối dồi dào. Hiện tại số tiền được khách hàng SSI vay ký quỹ khoảng 2.000 tỉ đồng và biến động tùy theo ngày. Ở các công ty lớn khác, nhất là những công ty có ngân hàng mẹ đứng sau, tiền ký quỹ tầm 1.500 tỉ đồng. Ngay cả những công ty nhỏ, tiền hỗ trợ đòn bẩy cho khách hàng cũng không dưới 500-700 tỉ đồng. Những ngày cao điểm, ước tính tổng cộng khoảng 15.000-16.000 tỉ đồng tiền ký quỹ được “bơm” vào thị trường.

Một số công ty đã thay đổi tỷ lệ ký quỹ, từ mức 5:5 lên 4:6 hoặc 3:7, tức nhà đầu tư có 3 đồng có thể được vay tới 7 đồng. Chỉ cần cổ phiếu rớt sàn 2 phiên liền là tài khoản có thể “cháy”. Có công ty cho ký quỹ cả những cổ phiếu thua lỗ, dạng như PVX, miễn là chúng có thanh khoản.

Hiện tượng “cháy” tài khoản và cổ phiếu của nhà đầu tư bị công ty chứng khoán tự động giải chấp đã xảy ra tuy chưa lan rộng. Chính điều này đã khơi dậy tâm lý cảnh giác nơi một bộ phận nhà đầu tư. Những người không tham gia giao dịch ký quỹ cũng rút bớt một phần tiền ra. Kết quả là VN-Index điều chỉnh.

Các công ty chứng khoán hiểu rất rõ sự rủi ro trong gang tấc của chứng khoán và họ không thiếu kinh nghiệm quản trị rủi ro. Tuy nhiên giao dịch ký quỹ vẫn đang trong vùng được cảnh báo bởi sự cạnh tranh khốc liệt về thị phần. Với một số đơn vị, giảm ký quỹ là khách hàng có thể bỏ đi, nhất là hiện nay một người có thể mở nhiều tài khoản giao dịch ở nhiều công ty chứng khoán khác nhau. Trong quí 1 các công ty SSI, Chứng khoán Vietcombank (VCBS), Chứng khoán BIDV (BSC) đã gia tăng mạnh mẽ thị phần trên sàn phía Nam. Cuộc đua thị phần càng gay cấn, thì quản trị dòng tiền ký quỹ sẽ càng thách thức.

Hải Lý

tbktsg