Quy định ngưỡng “1 tỉ đồng”, lợi bất cập hại?
Quy định ngưỡng “1 tỉ đồng”, lợi bất cập hại?
Quy định ngưỡng 1 tỉ đồng, là nội dung sửa đổi có tính chất căn bản của Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) và Thông tư 219/2013/TT-BTC có hiệu lực từ ngày 1-1-2014, chỉ vì muốn hạn chế tình trạng doanh nghiệp mua bán hóa đơn GTGT, mà hạn chế luôn sự gia nhập thị trường và cạnh tranh bình đẳng của các doanh nghiệp nhỏ.
Hạn chế doanh nghiệp nhỏ gia nhập thị trường
Thông tư 219 quy định doanh nghiệp mới thành lập kể từ ngày 1-1-2014 thực hiện đầu tư, mua sắm tài sản cố định, máy móc, thiết bị có giá trị đạt ngưỡng từ 1 tỉ đồng trở lên thì được đăng ký kê khai nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Đối với doanh nghiệp mới thành lập không đáp ứng ngưỡng 1 tỉ đồng thì áp dụng phương pháp tính thuế trực tiếp trên giá trị gia tăng. Doanh nghiệp phải gửi thông báo về việc áp dụng phương pháp tính thuế cùng với hồ sơ đăng ký thuế tới cơ quan thuế quản lý trực tiếp ngay từ khi thành lập.
Trong hai phương pháp tính thuế này, phương pháp tính trực tiếp trên giá trị gia tăng gây bất lợi cho doanh nghiệp. Do doanh nghiệp nộp thuế GTGT trên doanh thu (tỷ lệ từ 1, 2, 3, 5% doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ) sẽ không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào (5%, 10% giá trị hàng hóa, dịch vụ đầu vào), nên không những doanh nghiệp phải ứng trước số tiền thuế GTGT đầu vào không được khấu trừ khi mua hàng hóa, dịch vụ, mà còn phải lấy thêm tiền từ doanh thu hoặc nguồn vốn khác để nộp thuế GTGT tính trên doanh thu khi bán hàng hóa, dịch vụ. Điều này trực tiếp làm tăng gánh nặng cho doanh nghiệp về vốn kinh doanh.
Mặt khác, do thuế GTGT đầu vào không được khấu trừ, mà được hạch toán vào chi phí để tính thuế thu nhập doanh nghiệp, nên làm tăng giá thành hàng hóa, dịch vụ, giảm lợi nhuận của doanh nghiệp, gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp so với các doanh nghiệp áp dụng phương pháp khấu trừ thuế GTGT đầu vào.
Lẽ ra cần phải khuyến khích các doanh nghiệp nhỏ mới thành lập và tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa họ với các doanh nghiệp đã thành lập trước đó, thì Thông tư 219 lại buộc các doanh nghiệp nhỏ gồng mình tăng chi phí, giảm lợi nhuận, do đó hạn chế sự gia nhập thị trường và cạnh tranh của các doanh nghiệp nhỏ.
Vướng mắc này khiến các doanh nghiệp nhỏ không tự thành lập mà “săn lùng” doanh nghiệp đã thành lập trước năm 2014 để mua lại, thay đổi nội dung đăng ký hoạt động và tiến hành các hoạt động kinh doanh.
Gây rủi ro cho doanh nghiệp
Với các doanh nghiệp có ngưỡng doanh thu hàng năm từ 1 tỉ đồng trở lên, Thông tư 219 quy định được nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thuế GTGT đầu vào, với điều kiện là có hóa đơn GTGT hợp pháp, có chứng từ thanh toán qua ngân hàng không dùng tiền mặt đối với hàng hóa, dịch vụ mua vào từ 20 triệu đồng trở lên. Các quy định này đang gây rất nhiều rủi ro cho doanh nghiệp.
Các doanh nghiệp đang hoạt động hoặc mới thành lập có doanh thu chưa đạt 1 tỉ đồng trở lên trong một năm thì phải đăng ký lại với cơ quan thuế để áp dụng phương pháp tính thuế giá trị gia tăng theo phương pháp trực tiếp hay khấu trừ, tương ứng với việc sử dụng hóa đơn bán trực tiếp hay hóa đơn GTGT. Nếu hóa đơn GTGT bất hợp pháp thì doanh nghiệp mua hàng hóa, dịch vụ không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Do vậy, doanh nghiệp mua hàng hóa, dịch vụ sẽ gặp rủi ro nếu mua hàng hóa, dịch vụ của các doanh nghiệp có doanh thu dưới 1 tỉ đồng/năm nhưng chưa đăng ký lại phương pháp tính thuế với cơ quan thuế.
Cũng như vậy, doanh nghiệp mua hàng hóa, dịch vụ phải chuyển tiền thanh toán từ tài khoản của mình sang tài khoản của doanh nghiệp bán hàng hóa, dịch vụ, nhưng tài khoản của cả hai bên đều phải đã đăng ký hoặc thông báo với cơ quan thuế. Nếu vi phạm quy định này thì doanh nghiệp mua hàng hóa, dịch vụ không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào.
Để tránh các rủi ro này, doanh nghiệp mua cần lưu ý yêu cầu doanh nghiệp bán cung cấp bản sao đăng ký lại phương pháp tính thuế, đăng ký hoặc thông báo tài khoản với cơ quan thuế trước khi ký hợp đồng để kiểm tra, rà soát việc tuân thủ quy định về thuế của doanh nghiệp bán.
Không đạt mục đích của luật
Quy định ngưỡng “1 tỉ đồng” còn nhằm mục đích hạn chế các doanh nghiệp thành lập để mua bán hóa đơn, nhưng mục đích này có lẽ sẽ bị phá sản.
Trước đây, có thể có tình trạng phổ biến là nhiều doanh nghiệp thành lập chỉ với mục đích mua bán hóa đơn.
Tuy nhiên, chắc chắn không phải tất cả các doanh nghiệp đều như vậy. Nếu gom các doanh nghiệp nhỏ kinh doanh hợp pháp và bất hợp pháp vào cùng một giỏ để quản lý thì sẽ vô tình bóp nghẹt sự phát triển và oan uổng cho các doanh nghiệp nhỏ kinh doanh hợp pháp.
Nếu doanh nghiệp có mục đích thành lập để mua bán hóa đơn thì việc “gom tiền” đầu tư, mua sắm tài sản cố định, máy móc, thiết bị có giá trị từ 1 tỉ đồng trở lên không phải là không thể thực hiện được. Ngoài ra, để tránh hạn chế của quy định này, các doanh nghiệp không có vốn thay vì thành lập doanh nghiệp sẽ mua lại các doanh nghiệp đã thành lập từ lâu nhưng đang tạm dừng kinh doanh và khôi phục hoạt động bình thường để mua bán hóa đơn GTGT. Do đó, quy định “1 tỉ đồng” này khó có thể hạn chế được tình trạng thành lập doanh nghiệp mới hay mua lại doanh nghiệp cũ nhằm mục đích mua bán hóa đơn.
Hệ lụy lớn hơn, quy định này sẽ làm phát sinh tình trạng các doanh nghiệp nhỏ áp dụng phương pháp tính trực tiếp trên giá trị gia tăng cần mua hóa đơn để đáp ứng quy định, đáp ứng nhu cầu sử dụng hóa đơn GTGT khấu trừ đầu vào của khách hàng không muốn sử dụng hóa đơn trực tiếp. Như vậy, hệ lụy lại tạo thêm cung-cầu cho các doanh nghiệp mua bán hóa đơn.
Để không hạn chế sự gia nhập thị trường của các doanh nghiệp nhỏ, và sự cạnh tranh bình đẳng của họ với doanh nghiệp có vốn lớn hoặc đã thành lập lâu năm, cần phải điều chỉnh một cách hợp lý quy định về ngưỡng giá trị tài sản khi doanh nghiệp mới thành lập và ngưỡng doanh thu của doanh nghiệp đang hoạt động. Không thể quy định một ngưỡng cứng nhắc và bất cập như hiện nay.
Quốc Vinh
