Trần lãi suất huy động 5.5%: Đã là đáy?

Trần lãi suất huy động 5.5%: Đã là đáy?

Câu hỏi được quan tâm nhất lúc này là liệu mức trần lãi suất huy động 5.5% đã là đáy, và đây có phải là lần cắt giảm cuối cùng?

* NHNN công bố hạ hàng loạt trần lãi suất huy động và cho vay

* NHNN: Tín dụng đến ngày 24/10 tăng trưởng 7.85%

* Lãi suất nên thấp hơn nữa để doanh nghiệp tập trung sản xuất

Trần lãi suất huy động ngắn hạn VNĐ đã giảm từ 6% về 5.5% kể từ ngày 29/10/2014 vừa qua. Đây là lần giảm trần lãi suất thứ hai trong năm nay, và là lần giảm thứ 9 kể từ khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) áp trần lãi suất ở mức 14% vào tháng 10/2011, thời điểm mặt bằng lãi suất nóng sốt và bị đẩy lên từng ngày bởi sự cạnh tranh khốc liệt của các TCTD trong tình hình thanh khoản căng thẳng.

Đáng chú ý, NHNN đã ra quyết định cắt giảm trần lãi suất huy động sau khi chỉ số CPI tháng 10 công bố tăng 3.23% so cùng kỳ, mức tăng thấp nhất trong vòng 11 năm qua. Đây được xem là quyết định phù hợp trong bối cảnh các doanh nghiệp vẫn chìm trong khó khăn, trong khi thanh khoản của các ngân hàng tiếp tục ổn định, thậm chí dư thừa và người dân vẫn chọn ngân hàng là kênh đầu tư an toàn.

Câu hỏi được quan tâm nhất lúc này là liệu mức trần lãi suất huy động 5.5% đã là đáy, và đây có phải là lần cắt giảm cuối cùng?

Trần lãi suất huy động qua các thời kỳ

Yếu tố quyết định mặt bằng lãi suất

Mặt bằng lãi suất phụ thuộc nhiều vào tỷ lệ lạm phát kỳ vọng của nền kinh tế. Tuy nhiên, một yếu tố quan trọng khác tác động đến lãi suất huy động chính là tính thanh khoản của các ngân hàng.

Nhìn lại quá khứ, thời điểm mặt bằng lãi suất bị đẩy lên liên tục chính là khi các ngân hàng gặp khó khăn về thanh khoản, tỷ lệ cho vay/huy động cận kề hoặc vượt trên 100%. Đây là hệ quả của việc tăng trưởng tín dụng quá nóng và khi tình hình lạm phát tăng cao, kênh gửi tiền không còn hấp dẫn khiến dòng vốn bị rút ra khỏi ngân hàng thì các nhà băng buộc phải nâng lãi suất từng ngày để đảm bảo an toàn thanh khoản.

Xét ở phía cầu vốn, trong thời điểm hiện tại, nền kinh tế mặc dù vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng ở mức chấp nhận được, tuy nhiên là nhờ hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI giữ được mức tăng trưởng tích cực, còn hoạt động của các doanh nghiệp trong nước vẫn còn nhiều khó khăn. Nhiều doanh nghiệp vẫn đang trong giai đoạn thu hẹp sản xuất, do đó nhu cầu vay vốn gần như rất thấp trong khi mặt bằng lãi suất cho vay vẫn còn khá cao so với tỷ suất lợi nhuận trong giai đoạn này. Đây chính là nguyên nhân chủ yếu khiến tín dụng tăng trưởng rất thấp trong những tháng vừa qua.

Xét ở phía cung vốn, bất chấp mặt bằng lãi suất giảm dần thì người dân vẫn chọn gửi tiền ngân hàng là kênh đầu tư chủ đạo, nhất là trong bối cảnh thị trường bất động sản và chứng khoán mặc dù có phục hồi gần đây nhưng chưa cho thấy tính bền vững.

Đáng chú ý, việc Fed vừa quyết định kết thúc gói QE3 kể từ ngày 30/10 vừa qua có thể ảnh hưởng đến việc rút vốn của nhà đầu tư nước ngoài tại các thị trường mới nổi. Bên cạnh đó, lạm phát kỳ vọng tiếp tục duy trì ở mức thấp càng khiến kênh gửi tiền vốn an toàn vẫn đảm bảo một mức sinh lời chấp nhận được.

Chưa phải là đáy!

Theo BCTC quý 2/2014 của các ngân hàng, tỷ lệ dư nợ cho vay/huy động vốn từ thị trường 1 của nhiều ngân hàng đã giảm về dưới mức 80% . Số liệu từ NHNN cho thấy tăng trưởng huy động vốn đến 24/10 đạt mức 11.88%, trong khi tín dụng chỉ tăng 7.85%, cho thấy nguồn vốn tại các ngân hàng tiếp tục ổn định và dư thừa. Việc NHNN quyết tâm tái cơ cấu ngành ngân hàng, sáp nhập các ngân hàng yếu kém đã giúp tính thanh khoản của hệ thống bền vững hơn, không còn diễn ra cảnh các ngân hàng chạy đua cạnh tranh lãi suất bằng mọi giá mà thường khởi đầu từ các ngân hàng kém thanh khoản.

Trong khi đó, niềm tin của các doanh nghiệp vẫn chưa phục hồi sau giai đoạn khủng hoảng kinh tế vừa qua, do đó nhu cầu vay vốn sản xuất sẽ còn thấp chừng nào những cải cách về chính sách dành cho doanh nghiệp chưa rõ ràng. Về phía người tiêu dùng, trong bối cảnh kinh tế còn nhiều khó khăn thì việc thắt chặt chi tiêu dường như rất phổ biến. Vì vậy, hoạt động cho vay trước mắt sẽ vẫn còn chậm trong thời gian tới.

Việc FED quyết định dừng gói QE3 sẽ tiếp tục duy trì đà tăng giá của đồng USD, hay nói cách khác thị trường hàng hóa thế giới sẽ đi xuống. Đây là yếu tố giúp giá hàng hóa nhập khẩu đầu vào giảm xuống, điều kiện quan trọng để kỳ vọng lạm phát tiếp tục ổn định. Ngoài ra, tăng trưởng tín dụng và phương tiện thanh toán ở mức thấp cùng với việc thắt lưng buộc bụng của người tiêu dùng và đầu tư công theo lộ trình tái cơ cấu nền kinh tế cũng sẽ giúp lạm phát ổn định ở mức thấp.

Tất cả những điều này sẽ tạo cơ hội cho mặt bằng lãi suất ổn định và có thể còn giảm tiếp. Hay nói cách khác, lần cắt giảm trần lãi suất huy động vừa rồi của NHNN có thể chưa phải là lần cuối cùng, và mức 5.5% chưa phải là đáy mà có thể là 5% hoặc thậm chí là 4.5%, theo dự báo của người viết. Và mặt bằng lãi suất thấp sau đó có thể sẽ được duy trì một thời gian dài hơn nữa, giúp kích thích nền kinh tế đạt mức tăng trưởng cao trở lại.

Phan Thụy