“Khẩu vị” M&A ngành quản lý quỹ

“Khẩu vị” M&A ngành quản lý quỹ

Các thương vụ mua bán công ty quản lý quỹ (CTQLQ) gần đây đang có xu hướng rộ lên với nhiều “kèo” đã được chốt. Đặc biệt, công ty chứng khoán (CTCK) là đối tượng “săn mua” mạnh nhất trong xu hướng khởi sắc của thị trường chứng khoán.

Công ty chứng khoán muốn nối dài cánh tay

Những năm trước, khi thị trường chứng khoán manh nha ra đời và thăng hoa, hàng loạt các định chế tài chính cũng ồ ạt ra đời, trong đó nổi trội lên là các CTQLQ với số tài sản tính bằng hàng ngàn tỷ đồng. Tuy nhiên, trải qua giai đoạn khó khăn kéo dài của thị trường chứng khoán, đặc biệt là những quy định siết chặt hoạt động ủy thác đầu tư trong chiến dịch tái cơ cấu thì hoạt động của ngành quản lý quỹ cũng dần im hơi lặng tiếng. Nhiều CTQLQ chỉ còn duy trì giấy phép hoạt động chứ hầu như không còn thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh. Khi không còn”ngon ăn” thì một số tên tuổi cũng dần rút ra khỏi lĩnh vực này.

Tuy nhiên, CTQLQ khoảng 1-2 năm gần đây đang trở nên “đắt khách” hơn. Câu chuyện về các thương vụ đã “chốt kèo” hay tìm mua CTQLQ mới thường xuất hiện hơn trong các cuộc trao đổi của giới tài chính. Và đặc biệt, đối tượng tìm mua đa phần đều là công ty chứng khoán.

Mới đây nhất, vào cuối tháng 6/2015, CTCP Chứng khoán IB (HNX: VIX) công bố nhận chuyển nhượng hơn 74% vốn CTCP QLQ Dầu khí Toàn Cầu (GPFund). Đi kèm thông tin này còn có một cá nhân khác cũng gom vào hơn 16% vốn của GPFund. Bản thân người mua cũng là đối tượng “rất mới”, công ty mẹ VIX tính riêng cho năm 2014 đã đổi chủ đến chóng mặt, chiếc ghế Chủ tịch HĐQT kênh qua 2 đời trước khi ông Ngô Phương Chí đảm trách.

Tại ĐHĐCĐ thường niên năm 2015, cổ đông của hai CTCK khác cũng đã thông qua phương án mua lại CTQLQ. Đó là CTCP Chứng khoán Tân Việt (TVSI) và CTCP Chứng khoán VNDirect (HNX: VND). Trong khi TVSI chưa tiết lộ danh tính CTQLQ nào sẽ trở thành công ty con của mình thì VNDirect lại cho biết đối tượng đang được nhắm đến là Công ty TNHH MTV QLQ Đầu tư Chứng khoán IPA. Đây không phải là hai công ty xa lạ gì nhau mà đã có mối quan hệ từ trước thông qua CTCP Tập đoàn Đầu tư IPA. Tập đoàn này đang là cổ đông lớn nắm 25.29% vốn VNDirect, đồng thời cũng là công ty mẹ sở hữu 100% vốn của QLQ Đầu tư Chứng khoán IPA (theo báo cáo kiểm toán 2014 của Tập đoàn Đầu tư IPA).

Quản lý quỹ có trở lại thời vàng son?

Đều là những đối tượng gắn liền với hoạt động đầu tư trên thị trường chứng khoán, vì sao CTCK lại rốt ráo tìm đến quản lý quỹ chính ngay tại giai đoạn này?

Có thể thấy rằng, để có thể cho ra đời một CTQLQ mới là điều không đơn giản với các thủ tục phức tạp và mất nhiều thời gian bởi quy định tương đối nghiêm ngặt cho loại hình kinh doanh này. Đây cũng chính là lý do TVSI chọn cách mua lại một công ty quản lý quỹ trên thị trường. Công ty này cũng cho biết thêm xu hướng các nhà đầu tư ủy thác qua các công ty quản lý quỹ ngày càng tăng và đây sẽ là một lĩnh vực hoạt động hấp dẫn.

Ngoài ra, Giám đốc một CTQLQ khác còn cho biết theo quy định, bản chất nghiệp vụ của CTQLQ và CTCK cũng khác nhau, trong đó chỉ có CTQLQ mới được tiếp nhận vốn, tài sản ủy thác để quản lý danh mục đầu tư chứng khoán, huy động vốn và tài sản để thành lập, quản lý quỹ đầu tư chứng khoán. Vị này cũng chia sẻ thêm, việc các CTCK tìm mua các CTQLQ cũng còn tùy vào mục đích đằng sau của cổ đông CTCK, có thể là họ có tiền hoặc tìm được nguồn tiền muốn đầu tư vì chỉ có CTQLQ mới có thể huy động tiền để quản lý.

Hiện nay, dòng vốn cho vay sang lĩnh vực chứng khoán của các CTCK đang dần bị siết chặt kể từ khi Thông tư 36 quy định tổng mức dư nợ cấp tín dụng để đầu tư kinh doanh cổ phiếu không được vượt quá 5% vốn điều lệ NHTM có hiệu lực từ đầu tháng 2/2015. Nhiều CTCK cũng đang đẩy mạnh tiếp cận những nguồn vốn khác nhau trên thị trường có thể linh động cho nhu cầu hoạt động kinh doanh. Và để có thể quản lý nguồn tiền này phục vụ cho những mục đích khác nhau, thì việc mua lại một CTQLQ cũng là giải pháp tối ưu.

Đó là chưa kể đến theo quy định của pháp luật về hạn chế đầu tư của CTCK mà chìa khóa lại nằm ở CTQLQ. Cụ thể, tại Thông tư 210/2012/TT-BTC về thành lập và hoạt động công ty chứng khoán, một số hạn chế trong đầu tư của CTCK là không được đầu tư quá 20% tổng số cổ phiếu, chứng chỉ quỹ (ccq) đang lưu hành của tổ chức niêm yết; quá 15% tổng số cp, ccq đang lưu hành của tổ chức chưa niêm yết (không áp dụng với chứng chỉ quỹ thành viên); quá 10% tổng vốn góp của một công ty TNHH hoặc dự án kinh doanh. Tuy nhiên, nếu CTCK thành lập hay mua lại công ty QLQ làm công ty con thì sẽ có thể tránh được các quy định này.

Ngoài ra, CTCK còn vướng vào giới hạn phạm vi nhận ủy thác quản lý tài khoản giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư cá nhân. Đó là chứng khoán được phép ủy thác mua, bán là cổ phiếu, ccq đầu tư niêm yết trên Sở GDCK (không bao gồm chứng khoán đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch của công ty đại chúng chưa niêm yết – UPCoM). Còn đối với CTQLQ có thể sử dụng vốn của khách hàng ủy thác để mua cổ phần các công ty chưa niêm yết, đăng ký giao dịch, đầu tư vào các dự án, bất động sản…

Riêng với VIX, theo thông tin từ báo chí, Chủ tịch IBSC Ngô Phương Chí cho biết, sau khi giao dịch hoàn tất, VIX sẽ tái cấu trúc GPFund thành công ty con để đảm đương mảng tự doanh cho công ty, giúp hoạt động của VIX chuyên nghiệp, minh bạch hơn.

Minh Hằng