Lợi dụng Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần để “né” thuế

Lợi dụng Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần để “né” thuế

Theo Luật thuế thu nhập cá nhân (TNCN), cá nhân không cư trú (cư trú tại Việt Nam dưới 183 ngày), có thu nhập từ tiền lương, tiền công do thực hiện công việc tại Việt Nam phải nộp thuế TNCN với thuế suất 20%.

Tuy nhiên, theo Thông tư 133/2004/TT-BTC (Hướng dẫn thực hiện các Hiệp định tránh đánh thuế hai lần), cá nhân sẽ được miễn thuế TNCN đối với tiền công thu được tại Việt Nam nếu đồng thời thoả  mãn cả 3 điều kiện: có mặt tại Việt Nam dưới 183 ngày; chủ lao động không phải là đối tượng cư trú tại Việt Nam bất kể tiền công đó được trả trực tiếp bởi chủ lao động hoặc thông qua một đối tượng đại diện cho chủ lao động; và tiền công đó không do một cơ sở thường trú mà chủ lao động có tại Việt Nam chịu và phải trả.

Theo phản  ánh của nhiều cơ quan thuế địa phương, lợi dụng quy định này, gần đây đã xuất hiện hiện tượng người nước ngoài làm việc và có thu nhập tại Việt Nam tìm cách “né” thuế TNCN.

Việc né  thuế TNCN thường được doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thực hiện bằng cách cử nhân viên, cán bộ quản lý sang làm việc tại các liên doanh hoặc doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài mỗi năm dưới 183 ngày và trả tiền lương, tiền công tại công ty mẹ ở nước sở tại. Người lao động nước ngoài thường đề nghị được miễn thuế TNCN theo Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần với lý do “chủ lao động” của họ là nhà đầu tư nước ngoài không phải là đối tượng cư trú tại Việt Nam.

Nhằm tránh việc lợi dụng Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần để “né” việc nộp thuế TNCN,  mới đây, Tổng cục Thuế đã có công văn đề nghị cơ quan thuế các địa phương phải vận dụng linh hoạt khái niệm “chủ lao động thực sự”.

Cụ thể, một đối tượng được coi là chủ lao động thực sự khi có quyền đối với sản phẩm và dịch vụ do người lao động tạo ra và chịu trách nhiệm cũng như rủi ro đối với lao động đó; hoặc đối tượng đó đưa ra hướng dẫn và cung cấp phương tiện lao động cho người lao động; hoặc đối tượng đó có quyền kiểm soát và chịu trách nhiệm về địa điểm lao động.

Trường hợp doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoặc nhà thầu nước ngoài cử nhân viên sang Việt Nam làm việc nếu nhân viên nước ngoài không hoàn thành nhiệm vụ hoặc để xảy ra rủi ro, cơ quan thuế các địa phương phải xác định xem bên nào phải chịu trách nhiệm để xác định “chủ lao động thực sự”. 

Nếu bên Việt Nam phải chịu trách nhiệm thì “chủ lao động thực sự” của nhân viên nước ngoài trong thời gian làm việc tại Việt Nam là bên Việt Nam bởi  đáp ứng tiêu chí: “Có quyền đối với sản phẩm và dịch vụ do người lao động tạo ra và chịu trách nhiệm cũng như rủi ro đối với  lao động đó”. Trong trường hợp này, người lao động nước ngoài không cư trú tại Việt Nam, không nhận tiền lương, tiền công trực tiếp từ Việt Nam vẫn phải nộp thuế TNCN do “chủ lao động thực sự” của họ là đối tượng cư trú tại Việt Nam.

Trường hợp ngược lại, nếu bên nước ngoài phải chịu hoàn toàn trách nhiệm do nhân viên nước ngoài không hoàn thành nhiệm vụ hoặc để xảy ra rủi ro đối với các công trình, dự án (không được phía Việt Nam thanh toán phí dịch vụ, phải bồi thường thiệt hại…) thì bên nước ngoài là “chủ lao động thực sự”, cá nhân nước ngoài không cư trú và không nhận tiền lương, tiền công tại Việt Nam được miễn thuế TNCN theo Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần.

Mạnh Bôn

Đầu tư