Ban kiểm soát phải “đấu” với lãnh đạo doanh nghiệp

21/08/2012 14:49

21-08-2012 14:49:49+07:00

Có hiệu lực từ ngày 17/9 tới, một quy định mới lần đầu tiên buộc ban kiểm soát phải là đối trọng, phải “đấu” với ban lãnh đạo DN, để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của DN và cổ đông, thay vì là “cánh tay nối dài” của ban lãnh đạo DN như thường thấy.

Phải là “người hay cãi”

Là người do ĐHCĐ bầu ra, nhằm thực thi các nhiệm vụ để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của DN và cổ đông, nhưng ban kiểm soát, theo đánh giá của TS. Nguyễn Đình Cung, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, đang thể hiện vai trò khá mờ nhạt. Theo thông lệ về quản trị công ty, để hoàn thành nhiệm vụ, cũng như phát huy đúng vị trí của mình, ban kiểm soát phải dám “nói ngược” với HĐQT, ban giám đốc DN về những hành vi vi phạm pháp luật và điều lệ công ty của ban lãnh đạo DN, chứ không thể là người “dễ bảo” như thường thấy.

Ông Cung còn cho rằng, đang có sự nhầm lẫn ngay từ trong nhận thức của lãnh đạo DN, cũng như của chính những người làm trong ban kiểm soát về vai trò, vị trí của ban kiểm soát. Lãnh đạo DN không biết vô tình hay hữu ý quên rằng ban kiểm soát có nhiệm vụ giám sát hoạt động của HĐQT, mà coi đó như một phòng, ban trong DN. Trong khi đó, ban kiểm soát lại có tâm lý coi mình được ông chủ DN cất nhắc, nên giống như “cánh tay nối dài” của ban lãnh đạo DN.

“Ban kiểm soát phải gồm những ‘người hay cãi’, dám đấu tranh với những hành vi vi phạm pháp luật hoặc vi phạm điều lệ công ty của ban lãnh đạo DN, để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của DN, cổ đông...”, ông Cung nhấn mạnh.

Vì những hạn chế trong hoạt động mà tại không ít kỳ ĐHCĐ của các công ty đại chúng (CTĐC), nhất là DN niêm yết, ban kiểm soát thường bị cổ đông chất vấn về những sai sót, thậm chí là vi phạm của HĐQT, ban giám đốc đã không được thể hiện rõ trong báo cáo hoạt động của ban kiểm soát. Các cổ đông không giấu được sự thất vọng, thậm chí bức xúc vì hoạt động còn nặng hình thức của ban này.

Tuy nhiên, quy định mới sẽ buộc ban kiểm soát phải ra mặt “đấu” với ban lãnh đạo DN. Cụ thể, tại Thông tư 121/2012 của Bộ Tài chính hướng dẫn về quản trị công ty áp dụng cho CTĐC, có hiệu lực từ ngày 17/9 tới có quy định, trường hợp ban kiểm soát phát hiện hành vi vi phạm pháp luật hoặc điều lệ công ty của các thành viên HĐQT, giám đốc (tổng giám đốc) điều hành và các cán bộ quản lý khác, ban kiểm soát phải thông báo bằng văn bản với HĐQT trong vòng 48 giờ, yêu cầu người có hành vi vi phạm chấm dứt vi phạm và có giải pháp khắc phục hậu quả. Sau 7 ngày kể từ ngày ra thông báo trên, nếu người có hành vi vi phạm không chấm dứt vi phạm và có giải pháp khắc phục hậu quả, ban kiểm soát có trách nhiệm báo cáo trực tiếp với UBCK...

Chỉ báo cáo UBCK, có hợp lý?

Luật gia Vũ Xuân Tiền, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Tư vấn VFAM Việt Nam nhìn nhận, quy định mới trao quyền nhiều hơn cho ban kiểm soát để đảm đương nhiệm vụ giám sát HĐQT, ban giám đốc DN hiệu quả hơn. “Tuy nhiên, giữa quy định với thực tiễn, bao giờ cũng tồn tại một khoảng cách, nên còn quá sớm để lạc quan rằng tình trạng hoạt động còn mang tính hình thức của ban kiểm soát tại không ít DN sẽ sớm được cải thiện…”, ông Tiền nói.

Cũng nhìn nhận quy định mới sẽ có tác động tích cực đến chất lượng hoạt động của ban kiểm soát, nhưng ông Cung có hai mối quan ngại.

Thứ nhất, Thông tư 121 quy định, sau khi yêu cầu người có hành vi vi phạm chấm dứt vi phạm và có giải pháp khắc phục hậu quả, mà họ không chấp hành, thì ban kiểm soát có trách nhiệm báo cáo trực tiếp với UBCK. Quy định như vậy là chưa đầy đủ, thiếu rõ ràng, bởi sau khi báo cáo UBCK, thì cơ quan này giải quyết ra sao, kết quả xử lý được thông báo tới ban lãnh đạo DN hay ban kiểm soát? Chưa kể, ban kiểm soát là do ĐHCĐ bầu ra, vậy thì ngoài báo cáo UBCK với tư cách là đơn vị giám sát CTĐC, tại sao Thông tư 121 bỏ qua quy định rất quan trọng là buộc ban kiểm soát phải báo cáo ĐHCĐ?

Thứ hai, ngoài công cụ báo cáo cơ quan quản lý, kinh nghiệm thực tế cho thấy, công cụ công khai thông tin sai phạm của ban lãnh đạo DN tới cổ đông, trên các phương tiện thông tin đại chúng, sẽ tạo sức ép buộc ban lãnh đạo DN khắc phục hậu quả do hành vi sai phạm gây ra. Thế nhưng, Thông tư 121 mới chỉ quy định về công cụ báo cáo UBCK, mà “quên” công cụ công khai thông tin, một quyền lực của ban kiểm soát trong hoạt động giám sát ban lãnh đạo DN.

Hữu Đạo

đầu tư chứng khoán