Jack Ma: Từ giáo viên tiếng Anh cho tới tỷ phú công nghệ
Jack Ma: Từ giáo viên tiếng Anh cho tới tỷ phú công nghệ
Jack Ma – nhà khởi nghiệp nổi tiếng đứng đằng sau ông lớn thương mại điện tử Alibaba – đã lên kế hoạch nhường lại vị trí lãnh đạo tại công ty mà ông đã đồng sáng lập cách đây gần 2 thập niên về trước.
Trong ngày thứ Hai (10/09), cũng là sinh nhật lần thứ 54, Jack Ma cho biết ông sẽ từ chức Chủ tịch điều hành vào năm tới, qua đó đánh dấu một kỷ nguyên mới của Alibaba – một tập đoàn 420 tỷ USD phát triển từ một trang web được điều hành trong căn hộ của Jack Ma trở thành một doanh nghiệp công nghệ toàn cầu.
Đế chế của Alibaba trải rộng ra mọi lĩnh vực, từ điện toán đám mây và ngân hàng kỹ thuật số cho tới tin nhắn trực tuyến và sản xuất phim.
Ông Ma – một người ủng hộ hết mình cho quá trình toàn cầu hóa – sẽ bắt đầu chuyển giao vai trò của ông trong thời điểm “dầu sôi lửa bỏng” về chính trị. Mỹ và Trung Quốc đang bị mắc kẹt trong cuộc chiến thương mại ngày càng leo thang. Trong khi đó, nền kinh tế Trung Quốc đang cho thấy các dấu hiệu giảm tốc.
Duncan Clark – tác giả của cuốn sách “Alibaba: Ngôi nhà mà Jack Ma xây dựng” (“Alibaba: The House That Jack Ma Built") – nói với CNN rằng, không cho rằng việc Jack Ma tính chuyện nghỉ hưu khởi nguồn từ những mối lo về căng thẳng địa chính trị.
“Ông ấy đã nói về khao khát trở về vai trò giáo viên từ rất lâu rồi”, ông Clark cho hay. Vì vậy, chuyện ông nghỉ hưu có lẽ không phải là bất ngờ gì quá lớn.
“Câu chuyện Hollywood”
Ông Ma sinh ra trong một gia đình nghèo ở Hàng Châu, nằm ở tỉnh Triết Giang ở miền Đông Trung Quốc trong năm 1964. Ông gặp nhiều khó khăn lúc còn đi học và trong các cuộc phỏng vấn, Jack Ma cho biết, ông đã bị Harvard từ chối tới 10 lần và liên tục xin việc thất bại.
Ông đã 2 lần rớt bài kiểm tra vào trường đại học,và sau đó ông đã đậu Đại học Sư phạm Hàng Châu. Jack Ma tốt nghiệp trong năm 1988 và tiếp tục dạy tiếng Anh ở đó trong một vài năm.
Ông Ma mô tả việc trở thành một trong những ông trùm công nghệ nổi tiếng nhất Trung Quốc như một “câu chuyện Hollywood” trong suốt một cuộc phỏng vấn với The New York Times trong năm 2005.
Trao đổi với The New York Times, Jack Ma cho biết, trong năm 1995, ông đã tới California để thu một khoản nợ mà một doanh nhân Mỹ nợ một công ty Trung Quốc. Thế nhưng, ông Ma cho biết, vị doanh nhân đó có súng và đã uy hiếp, giam giữ Jack Ma tại một dinh thự ở Malibu suốt hai ngày. Ông trốn thoát sau khi hứa với vị doanh nhân này là ông sẽ trở thành đối tác của ông trong một công ty liên doanh về Internet.
Ông Ma không hề liên lạc với vị doanh nhân này một lần nào nữa, nhưng ông đã hỏi những người bạn của mình ở Seattle về Internet, theo The New York Times. Cảm thấy phấn khích về công nghệ Internet, ông Ma trở về Trung Quốc, nơi Internet gần như chẳng ai biết tới.
“Ngày mà chúng tôi kết nối với mạng, tôi đã mời những người bạn và phóng viên tới nhà”, ông nói với The New York Times. “Chúng tôi chờ 3 giờ rưỡi đồng hồ và nhận được nửa trang giấy. Chúng tôi uống rượu, xem TV và chơi bài trong lúc chờ đợi. Thế nhưng, tôi quá đỗi tự hào. Tôi đã chứng minh với mọi người là Internet có tồn tại”.
Xây dựng đế chế Alibaba
Ông từ bỏ dạy học và vay mượn vài ngàn đô để mở trang China Pages – một trong những trang web thương mại đầu tiên của Trung Quốc.
Khi thương vụ đó thất bại, ông lại vay gần 60,000 USD từ bạn bè và nhà đầu tư, rồi đồng sáng lập nên Alibaba.com như là một thị trường thương mại điện tử B2B trong năm 1999. Họ thu hút được sự ủng hộ từ các ông lớn như Goldman Sachs và SoftBank.
Trước “cơn bão tố” mang tên bong bóng dot-com trong năm 2000, Alibaba vẫn tồn tại và chỉ vài năm sau, Tập đoàn bắt đầu có lời.
Vào năm 2003, Alibaba tạo ra Taobao.com, một trang đấu giá kiểu như eBay của Mỹ. Đó là một thành công lớn.
Yahoo – khi đó còn là một công ty công nghệ lớn – đã mua một lượng lớn cổ phần ở Alibaba trong năm 2005 với tổng giá trị 4 tỷ USD. Nhờ có thỏa thuận này, Alibaba đã có quyền kiểm soát các mảng hoạt động của Yahoo ở Trung Quốc.
Trong thập niên kế tiếp, Alibaba thu hút thêm hàng triệu khách hàng và đóng góp nhiều trong việc thay đổi xã hội Trung Quốc bằng cách đem lại khả năng tiếp cận thương mại điện tử cho tầng lớp lao động và tạo ra rất nhiều việc làm mới.
Đợt IPO kỷ lục
Alibaba niêm yết lên Sở Giao dịch Chứng khoán New York (NYSE) trong tháng 9/2014 và huy động được 25 tỷ USD, một con số kỷ lục.
Thế nhưng, những ngày đầu trên thị trường chứng khoán Mỹ của Alibaba khá lao đao khi Tập đoàn không thể đáp ứng kỳ vọng cao ngất ngưởng từ Phố Wall.
Trong năm đó, ông Ma đã thực hiện phỏng vấn với CBS: “Chúng tôi tin rằng khách hàng là số một, nhân viên là số hai, cổ đông là số 3. Nếu họ không muốn tin điều đó thì cũng ổn thôi... Họ có thể bán cổ phiếu của chúng tôi”.
Khi đó, người chủ trì chương trình Lara Logan chỉ ra rằng, ở Mỹ, “cổ đông thường đứng đầu”.
“Tôi nghĩ là họ sai rồi”, ông cho biết. “Cổ đông rất tốt. Tôi tôn trọng họ. Thế nhưng, họ chỉ xếp thứ 3 thôi. Vì khi bạn chăm sóc khách hàng và nhân viên được tốt, thì cổ đông sẽ được chăm sóc".
Sau đó, ông Ma thể hiện nuối tiếc về đợt IPO này. “Nếu tôi sống thêm 1 đời nữa thì tôi sẽ giữ công ty là công ty tư nhân”, ông cho biết trong một bài phát biểu năm 2015.
Nhìn về phía trước
Với tổng tài sản gần 40 tỷ USD, ông Ma vẫn là bộ mặt của Alibaba. Thế nhưng, ông dần dần từ bỏ quyền kiểm soát công ty từ nhiều năm trước. Ông đã từ chức CEO trong năm 2013, nhưng vẫn giữ lại vai trò Chủ tịch điều hành. Khi đó, Daniel Zhang kế nhiệm vai trò CEO.
Tuy nhiên, ông Clark cho biết, ông không nghĩ là sẽ có lúc cắt bỏ hoàn toàn mối ràng buộc với Alibaba.
Ông Ma nắm giữ hơn 6% cổ phần tại Alibaba và cấu trúc quản lý của công ty cho phép ông và các đối tác khác sự kiểm soát mạnh đối với Hội đồng quản trị Alibaba.
Trao đổi với Bloomberg TV vào đầu tuần này, ông chia sẻ, ông muốn trở về dạy học. “Đây là một điều gì đó tôi nghĩ tôi có thể làm tốt hơn là giữ vị trí CEO của Alibaba”, ông nhận định.
Jack Ma cũng cho biết, ông muốn theo đuổi bước chân của nhà đồng sáng lập Microsoft, Bill Gates – người đã cam kết cho đi ít nhất một nửa tài sản cá nhân cho hoạt động từ thiện trong cuộc đời.
Ông lên kế hoạch tập trung vào hoạt động của Jack Ma Foundation, vốn được thành lập năm 2014 và là một quỹ từ thiện hướng đến các hoạt động phát triển giáo dục, môi trường và sức khỏe cộng đồng.
FiLi
