Chứng khoán phái sinh nhìn từ Đài Loan và những đóng góp cho Việt Nam

Chứng khoán phái sinh nhìn từ Đài Loan và những đóng góp cho Việt Nam

Những lý do đưa thị trường phái sinh Đài Loan lên tầm cao mới là nhờ các điều chỉnh về tỉ lệ ký quỹ, phí giao dịch; đa dạng sản phẩm đầu tư; quy định được nới lỏng và kéo dài thời gian giao dịch.

Những yếu tố nâng tầm thị trường phái sinh Đài Loan

Quy mô giao dịch thị trường phái sinh Đài Loan năm 2018 đạt tới hơn 308 triệu hợp đồng (tăng gần 16% so với năm 2017). Năm 2018, tổng giao dịch khối lượng ở mức 300 triệu hợp đồng, giúp Đài Loan giữ vị trí 17 trong danh sách thị trường tương lai quan trọng nhất, và xếp thứ 6 trong thị trường quyền chọn toàn cầu.

Trong các năm gần đây, thanh khoản của thị trường phái sinh Đài Loan được cải thiện nhiều. Lượng mở mới tài khoản giao dịch trong năm đạt 1.83 triệu tài khoản. Trong đó, tài khoản giao dịch cá nhân chiếm tới hơn 99%.

Tăng trưởng thanh khoản thị trường phái sinh Đài Loan giai đoạn 2010-2018.

Đâu là yếu tố thúc đẩy thị trường phái sinh Đài Loan phát triển mạnh?

Tại một hội thảo về phái sinh gần đây, đại diện tập đoàn tài chính có tổng tài sản hơn 100 tỷ đô la – Yuanta (Đài Loan) chia sẻ những lý do đưa thị trường Đài Loan lên tầm cao mới là nhờ các điều chỉnh về tỉ lệ ký quỹ, phí giao dịch; đa dạng sản phẩm đầu tư; quy định được nới lỏng và kéo dài thời gian giao dịch.

Tới cuối năm 2018, thị trường phái sinh Đài Loan có gần 300 sản phẩm, danh mục sản phẩm phái sinh bao gồm nhiều loại sản phẩm đa dạng như hợp đồng tương lai (futures) hoặc quyền chọn (options) chỉ số, hợp đồng tương lai lãi suất, hợp đồng tương lai cổ phiếu đơn lẻ, hợp đồng quyền chọn vốn…

Trong đó, sản phẩm hợp đồng quyền chọn là một trong những mũi nhọn phát triển của thị trường này. Thống kê dữ liệu giao dịch của TAIFEX (01 – 04/2019), có thể thấy sản phẩm hợp đồng quyền chọn TAIEX Options chiếm tới 64% trong cơ cấu giao dịch toàn thị trường. Xếp sau đó là hợp đồng tương lai TAIEX futures và Mini TAIEX Futures với tỷ trọng lần lượt 14% và 12%.

Tỷ trọng giao dịch của một số sản phẩm phái sinh chính tại thị trường ĐL 4 tháng đầu năm 2019. Nguồn: TAIFEX

Đặc biệt, nhà đầu tư có xu hướng ưu tiên hợp đồng quyền chọn với kỳ hạn theo tuần. Theo các chuyên gia, ưu điểm của hợp đồng quyền chọn theo tuần là thời gian giao dịch ngắn, giá trị tài sản suy giảm nhanh theo thời gian, phí quyền chọn rẻ. Do vậy, tác động của thị trường ảnh hưởng cao đến biến động giá, chỉ cần biên độ lớn thì lợi nhuận sẽ tăng gấp 5 lần, thậm chí là 100 lần.

Đối với nhà đầu tư cá nhân, sản phẩm này cung cấp lợi thế vốn vị thế thấp và phí quyền chọn thấp nhờ đó thu hút nhà đầu tư tham gia thị trường, tăng thanh khoản và tạo nền giao dịch sôi động cho thị trường.

Chính nhờ ưu điểm từ các sản phẩm chủ đạo này mà thị trường phái sinh Đài Loan trở thành điểm đến hấp dẫn của  dòng vốn bên trong và ngoài Đài Loan.

Một điểm khác tạo nên thành công của thị trường phái sinh của Đài Loan đó chính là cho phép giao dịch phiên đêm. Từ năm 2018, nhà đầu tư có thể giao dịch phái sinh tại sàn giao dịch Đài Loan ngay cả sau giờ giao dịch.

Nói về ưu điểm của chính sách này, trước tiên phải nhắc lại về sự đa dạng sản phẩm phái sinh trên thị trường Đài Loan. Sản phẩm trên thị trường Đài Loan đa dạng và mang tính toàn cầu hóa. Nhà đầu tư trên thị trường này có thể giao dịch với các sản phẩm được xây dựng trên hàng hóa là bộ chỉ số Dow Jones, S&P 500, Nasdaq… Nhờ có thể giao dịch phiên đêm, nhà đầu tư có thể phản ứng “sát sườn” hơn đối với diễn biến của thị trường chứng khoán thế giới. Có thể thấy rõ điều đó qua tương quan giữa Taiex và chỉ số Dow Jones. Nhờ vậy, phái sinh dần trở thành kênh phòng ngừa rủi ro tốt nhất tại thị trường Đài Loan.

Thêm nữa, do có thể giao dịch phiên đêm, nhân viên văn phòng ở Đài Loan cũng có thể tham gia thị trường chứ không còn bị rào cản thời gian như trước.

Nhờ vậy, thị trường càng trở nên thu hút trong mắt nhà đầu tư. Khối lượng giao dịch phiên đêm trên thị trường Đài Loan ngày càng tăng.

Bên cạnh đó, chính sách mở cửa, bắt tay với sàn giao dịch CME của Mỹ cũng là nhân tố góp phần thúc đẩy thị trường phái sinh Đài Loan phát triển. Giai đoạn 2010 – 2019, khối lượng giao dịch của khối ngoại tăng mạnh ở thị trường này, đồng thời thị phần khối ngoại cũng theo đó tăng mạnh.

Nhà đầu tư ngoài giao dịch phái sinh trên thị trường phái sinh Đài Loan ngày càng nhiều.

Những đóng góp cải thiện thị trường Việt Nam

Ông Enoch He – Giám đốc khu vực Đài Trung thuộc Tập đoàn Yuanta (Đài Loan) nhận định: “Qua 2 năm, khối lượng giao dịch đạt hơn 100,000 hợp đồng, điều này cho thấy ngày càng nhiều nhà đầu tư tham gia hơn, từ đó, thị trường biến động nhiều hơn và cơ hội từ chỉ số VN30 cũng ngày càng lớn”.

Theo ông Enoch, trước tiên thị trường phái sinh Việt Nam nên có các chính sách phù hợp để thị trường mở cửa hơn nếu thu hút được khối ngoại tham gia, dòng vốn từ khối ngoại sẽ góp phần thúc đẩy thị trường.

Việc nâng cao hệ thống giao dịch cũng ở yếu tố quan trọng không chỉ đối với thị trường phái sinh và cả ở thị trường cơ sở. Vì giao dịch nhanh chóng và thuận tiện là một trong những yếu tố quan trọng đối với nhà đầu tư trên thị trường phái sinh.

Đồng thời, cũng nên thực hiện đào tạo cho nhà đầu tư về thị trường phái sinh.

Vị chuyên gia cũng đóng góp thêm tỷ lệ ký quỹ thấp cũng là một trong những yếu tố thu hút nhà đầu tư đến thị trường phái sinh.

Thời gian đầu ra mắt phái sinh ở Đài Loan, mức ký quỹ ở thị trường Đài Loan cũng cao tương đương mức ký quỹ ở Việt Nam hiện tại, trên 10%. Trong quá trình phát triển, mức ký quỹ đối với sản phẩm hợp đồng tương lai ở Đài Loan được điều chỉnh giảm một cách từ từ. Hiện tại ở mức 4%. Sở Giao dịch của Đài Loan cũng phối hợp để giảm phí giao dịch, kích thích khả năng tìm hiểu thị trường và tham gia thị trường của nhà đầu tư vào chứng khoán phái sinh.

Chí Kiên

FILI