Có nên thận trọng với vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài?

15/11/2019 08:45
15-11-2019 08:45:00+07:00

Có nên thận trọng với vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài?

Nếu như dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đăng ký cấp mới dù tăng 25.9% về số dự án nhưng giảm 14.6% về giá trị, thì dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FPI) tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ và là một trong những điểm sáng của nền kinh tế suốt thời gian qua.

Vì đâu vốn đầu tư ồ ạt chảy vào?

Trong năm 2017, nền kinh tế Việt Nam ghi nhận 5,002 lượt góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài với tổng giá trị góp vốn là 6.2 tỉ USD, tăng 45.1% so với năm 2016. Tiếp đến trong năm 2018, các con số này là 6,496 lượt góp vốn, mua cổ phần với tổng giá trị góp vốn là 9.89 tỉ USD, tăng 59.8% so với năm 2017. Trong năm 2019, dù mới trải qua 10 tháng, nhưng đã có đến 7,509 lượt góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài với tổng giá trị góp vốn là 10.8 tỉ USD, tăng 70.5% so với cùng kỳ năm 2018 và vượt giá trị của cả năm 2018.

Có nhiều nguyên nhân lý giải dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài chảy mạnh vào Việt Nam thời gian qua, đầu tiên là nền kinh tế vĩ mô nói chung và tỷ giá tiền đồng ổn định đã giúp nhà đầu tư nước ngoài an tâm hơn nhiều so với trước đây, nhất là khi đặt trong bối cảnh nhiều đồng tiền của các quốc gia khác trồi sụt thất thường, thậm chí bị phá giá mạnh.

Mối quan hệ căng thẳng từ thương mại đến chính trị giữa các quốc gia như Mỹ - Trung, Hàn - Trung, Nhật - Trung, Nhật - Hàn trong những năm qua, cùng với những rối rắm tại các trung tâm tài chính như Hồng Kông thời gian gần đây, cũng đã góp phần thúc đẩy dòng vốn chuyển dịch sang các quốc gia Đông Nam Á để đa dạng hóa rủi ro, trong đó có Việt Nam.

Đặc biệt, với tiềm năng tăng trưởng tích cực được giữ vững, cơ hội được nâng hạng lên thị trường mới nổi trong tương lai, các thương vụ cổ phần hóa và thoái vốn doanh nghiệp nhà nước hấp dẫn, cùng với chính sách tiền tệ nới lỏng tại các nền kinh tế phát triển, rõ ràng Việt Nam đã trở thành nơi thu hút các tập đoàn tài chính, các công ty đa quốc gia tìm kiếm cơ hội đầu tư, đẩy mạnh thâu tóm và sáp nhập.

Ảnh hưởng tích cực

Đứng về góc độ nhà đầu tư, việc rót vốn vào một nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam không chỉ để tìm kiếm suất sinh lời tốt hơn, mà còn nhằm đa dạng hóa rủi ro như đã nói, dựa trên sự ổn định ở cả góc độ chính trị lẫn kinh tế. Về phía các quốc gia đón nhận luồng vốn FPI, những lợi ích nhận được là hiển nhiên, từ gốc độ cả nền kinh tế lẫn cộng đồng doanh nghiệp.

Cụ thể, dòng vốn ngoại tệ đổ vào mạnh mẽ sẽ quay ngược trở lại giúp thị trường ngoại hối ổn định, tạo điều kiện cho NHNN tăng cường mua ngoại tệ gia tăng dự trữ ngoại hối, thị trường chứng khoán cũng sôi động hơn khi có sự tham gia mạnh mẽ của các nhà đầu tư nước ngoài, trong khi giới doanh nghiệp trong nước cũng có nhiều thuận lợi khi gọi vốn để mở rộng hoạt động kinh doanh, gia tăng năng lực cạnh tranh.

Dòng vốn đầu tư gián tiếp cũng góp phần thúc đẩy sự phát triển của hệ thống tài chính nội địa. Việc các sản phẩm mới ra đời trên thị trường chứng khoán gần đây như chứng quyền, hay các bộ chỉ số mới đang xây dựng là VN-Diamond Index và VN-Capped Financial Index là một trong những minh chứng cụ thể, khi tạo cơ hội cho nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào nhũng cổ phiếu đã hết room ngoại.

Bên cạnh đó, sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài cũng giúp thúc đẩy cải cách thể chế và nâng cao kỷ luật đối với các chính sách của chính phủ, mà việc Luật chứng khoán sửa đổi sắp được thông qua cũng nhằm mục tiêu nâng cao tính minh bạch và vận hành của thị trường tốt hơn, đáp ứng yêu cầu của các nhà đầu tư.

Vẫn không ít lo ngại

Thứ nhất, nếu vốn FPI vào quá mạnh thì nền kinh tế tiếp nhận dễ rơi vào tình trạng phát triển quá nóng, dẫn đến bong bóng nếu không có giải pháp điều tiết phù hợp, nhất là các thị trường tài sản tài chính. Dù thị trường chứng khoán vẫn chưa cho thấy dấu hiệu này rõ ràng, nhưng thị trường bất động sản thời gian qua đã chứng kiến một số hiện tượng nóng sốt tại một số địa phương, khi dòng tiền nước ngoài đổ vào mua nhà đất tại các địa bàn này, gây rối loạn thị trường và đẩy giá trị bất động sản xa rời giá trị thực.

Chính vì vậy, việc ưu tiên chất lượng hơn số lượng là điều cần xem xét. Rõ ràng, với những thương vụ gần đây như KEB Hana Bank góp vốn vào BIDV là đáng hoan nghênh, vì không chỉ là dòng tiền minh bạch từ một trong những tổ chức tài chính quốc tế lớn, mà còn đi kèm theo đó là các giải pháp hỗ trợ về hoạt động kinh doanh, chiến lược, nguồn nhân lực. Ngược lại, có những thương vụ đầu tư từ các công ty ngỡ như đến từ các thiên đường thuế, nhưng dòng tiền mập mờ không thể xác định rõ ràng, là điều cần phải lưu ý.

Về cơ bản, dòng vốn FPI có đặc điểm là di chuyển vào và ra rất nhanh, nên có thể khiến cho hệ thống tài chính trong nước dễ bị tổn thương và rơi vào khủng hoảng tài chính, một khi gặp phải các cú sốc từ bên trong cũng như bên ngoài nền kinh tế. Dù Việt Nam vẫn chưa có chính sách tự do hóa tài khoản vốn, nhưng nhìn vào sự tháo chạy của dòng vốn quốc tế rút khỏi Trung Quốc trong những năm gần đây, bất chấp nỗ lực kiểm soát và thắt chặt của nước này, thì sự cẩn trọng không bao giờ là thừa.

FPI còn làm giảm tính độc lập của chính sách tiền tệ và tỷ giá hối đoái. Đơn cử như khi dòng vốn ồ ạt đổ vào rồi sau đó rút ra, tất yếu sẽ gây áp lực giảm giá lên đồng nội tệ và thậm chí đẩy giá trị đồng nội tệ của nền kinh tế đó rớt về dưới giá trị thực, taọ nên những thách thức không nhỏ cho ngân hàng trung ương quốc gia để giữ được giá trị đồng tiền, trong đó có thể buộc phải sử dụng không chỉ kho dự trữ ngoại hối mà còn là giải pháp nâng lãi suất, hệ quả là tác động tiêu cực lên tăng trưởng kinh tế nói chung và các doanh nghiệp nói riêng.

Nhưng điều đáng quan ngại hơn là có những dòng vốn FPI núp bóng phía sau các mục đích chính trị nhằm gây ảnh hưởng, tác động đến chính sách quốc gia. Mới đây, Phó thủ tướng Phạm Bình Minh chia sẻ trước Quốc Hội về việc cơ quan chức năng đã phát hiện rất nhiều doanh nghiệp do người Việt Nam đứng tên, nhưng thực tế là của doanh nghiệp, cá nhân mang quốc tịch nước ngoài đầu tư, kinh doanh trên các lĩnh vực bất động sản, du lịch.. tại những vị trí có nguy cơ ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh.

Một thống kê gần đây của Công ty Chứng khoán SSI cũng cho thấy các nhà đầu tư Trung Quốc không chỉ vươn lên về hoạt động đầu tư trực tiếp mà còn đẩy mạnh vốn đầu tư gián tiếp vào Việt Nam, với giá trị vốn góp mua cổ phần tăng 40% trong 10 tháng đầu năm nay, theo sau mức tăng đến 65% của năm 2018. Trung Quốc cũng xếp vị trí số 2 xét theo số lượng với 1,470 thương vụ, chỉ xếp sau Hàn Quốc là 2,260 thương vụ.

Chính vì vậy, trong Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 10/2019, việc Chính phủ yêu cầu Bộ Tài chính phải theo dõi, đánh giá các dòng vốn đầu tư, nhất là đầu tư gián tiếp qua thị trường chứng khoán; đồng thời tăng cường kiểm soát chặt chẽ rủi ro chuyển vốn, rút vốn ra nước ngoài, đây chính là điều cấp thiết trong tình hình hiện nay.

Dù Việt Nam vẫn chưa có chính sách tự do hóa tài khoản vốn, nhưng nhìn vào sự tháo chạy của dòng vốn quốc tế rút khỏi Trung Quốc trong những năm gần đây, bất chấp nỗ lực kiểm soát và thắt chặt của nước này, thì sự cẩn trọng không bao giờ là thừa.

Nhung Võ

FILI





MÃ CHỨNG KHOÁN LIÊN QUAN (1)

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Thủ tướng: Cuộc cách mạng tổ chức bộ máy phải chắc thắng, không nửa vời

Thủ tướng Phạm Minh Chính gọi đây là cuộc cách mạng bộ máy, không chỉ để tinh giản mà nhằm chuyển đổi trạng thái quản trị, nâng cấp hệ thống chính trị thành công cụ...

Thủ tướng: "34 hay 63 tỉnh thành đều là đất nước, là quê hương của chúng ta"

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định: "63 tỉnh thành cũng là đất nước, là quê hương, mà 34 tỉnh thành cũng là đất nước, là quê hương của chúng ta". Trong tiến trình...

Bộ Tài chính yêu cầu hoàn tất xử lý tài sản công dôi dư trước ngày 30/06/2025

Bộ Tài chính vừa ban hành hướng dẫn chi tiết yêu cầu các địa phương hoàn tất việc xử lý trụ sở, nhà đất và các tài sản công dôi dư trước ngày 30/06/2025, nhằm tránh...

Sau sáp nhập người lao động tại TP HCM hưởng lương tối thiểu theo vùng nào?

Nếu mức lương tối thiểu áp dụng theo địa bàn cấp xã thấp hơn so với trước ngày 1-7 thì tiếp tục thực hiện mức lương đã áp dụng trước đó.

Sửa Hiến pháp: Lý do không thể giữ các thành phố, thị xã thuộc tỉnh như cấp cơ sở

Theo Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, việc tổ chức đồng loạt đơn vị hành chính đô thị là các phường sẽ góp phần thống nhất mô...

Phó Thủ tướng: VNPT, Viettel hoàn thiện các chatbot để người dân sử dụng trợ lý ảo từ 1/7

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đề nghị VNPT và Viettel tiếp tục hoàn thiện các chatbot để người dân, cán bộ có thể sử dụng sớm trợ lý ảo, tốt nhất là bắt...

Những điểm mới của Dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số sắp được thông qua

Dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số đã thể chế hóa các chủ trương lớn được nêu tại Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Sở Nội vụ TP.HCM thông tin về việc sắp xếp cán bộ cấp huyện khi thực hiện chính quyền 2 cấp

Từ 1/7, TP.HCM sẽ không còn cấp huyện. Trước mắt, Thành phố sẽ chuyển 100% biên chế cấp huyện bố trí biên chế cấp xã.

Hướng dẫn mới nhất của Quốc hội về kiện toàn bộ máy sau sắp xếp đơn vị hành chính

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành hướng dẫn cụ thể về tổ chức, hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp sau sáp nhập các tỉnh thành, bỏ cấp huyện...

Quốc hội thông qua phương án cả nước còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, có hiệu lực ngay

Kể từ hôm nay, cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, gồm 28 tỉnh và 6 thành phố; trong đó có 19 tỉnh và 4 thành phố hình thành sau sắp xếp và 11 tỉnh, thành phố...


TIN CHÍNH




ĐỌC NHIỀU NHẤT


Hotline: 0908 16 98 98