Trung Quốc đối mặt cú sốc kinh tế thứ hai vì nCoV

Nhiều doanh nghiệp ở Trung Quốc đang chuẩn bị tâm lý để đón nhận cú sốc kinh tế thứ hai từ Covid-19, đại dịch đã làm tê liệt mọi hoạt động sản xuất kinh doanh trong hai tháng đầu năm 2020.

Cú sốc đầu tiên đã khiến "cỗ máy sản xuất" của Trung Quốc bị đình trệ, nhưng các nhà kinh tế học lo ngại cú sốc về nhu cầu hàng hóa hiện nay còn nguy hiểm hơn bởi nó sẽ làm rung chuyển nền kinh tế trong những tháng tới.

Khi các biện pháp phong tỏa ngày càng được áp dụng rộng rãi, đặc biệt là tại châu Âu, xuất khẩu của Trung Quôc sẽ chịu tổn thương. Dữ liệu hải quan cho thấy xuất khẩu nước này đã giảm 17,2% trong tháng một và tháng hai, nhưng giới phân tích cảnh báo điều tồi tệ nhất vẫn ở phía trước.

"Khi nhiều nước đối mặt với dịch bệnh và thị trường tài chính thế giới chưa ổn định, người tiêu dùng và các công ty có thể vẫn không ngớt lo lắng, làm giảm nhu cầu toàn cầu đối với hàng hóa Trung Quốc trong khi nền kinh tế nước này đang hoạt động trở lại", các chuyên gia kinh tế tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hồi tuần trước đánh giá.

Stanley Szeto, giám đốc điều hành công ty dệt may cao cấp Lever Style, thường xuyên di chuyển để gặp gỡ khách hàng và thăm các cơ sở sản xuất, nhưng gần đây ông không đi đâu. Từ trụ sở công ty ở Hong Kong, ông chứng kiến những cú sốc kinh tế giáng đòn lên doanh nghiệp của mình mà không thể làm gì.

Ký hợp đồng với các nhà máy ở Trung Quốc và nhiều nơi khác tại châu Á, Lever Style sản xuất hàng may mặc cho hàng loạt ông lớn ngành thời trang như Hugo Boss, Ted Baker, Fila hay All Saints. Nhưng vì người tiêu dùng ở phương Tây ngừng mua sắm, nhu cầu đối với hàng may mặc cũng bốc hơi.

"Chúng tôi đang hoạt động ở công suất 70, 80, 90% tùy từng cơ sở nhưng như vậy là quá nhiều bởi nhu cầu đang giảm mạnh", Szeto cho hay. "Chúng tôi làm việc trong ngành thời trang và rất nhiều khách hàng của chúng tôi đã phải đóng cửa hàng".

Sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, khách hàng của Szeto cố đặt hàng trước vì lo sợ tình trạng tắc nghẽn chuỗi cung ứng sẽ giết chết họ, nhưng giờ đây, tình thế thay đổi.

"Họ từng lo lắng nói rằng 'chúng tôi cần hàng hóa, chúng tôi sợ hàng sẽ bị chậm khi đưa ra khỏi Trung Quốc'", Szeto cho biết. "Nhưng chỉ trong tuần trước, giọng điệu đã thay đổi hoàn toàn. Họ nói giờ chúng tôi không cần những hàng hóa này nữa, chúng tôi có thể hủy đơn. Vậy nên khi phía cung cấp đã hoạt động trơn tru trở lại, mối lo đặt ra là có quá nhiều cung nhưng lại không đủ cầu".

Khó khăn thứ hai nằm ở câu chuyện nhu cầu trong nước. Dưới tác động của dịch bệnh và nhiều tuần ngưng trệ của nền kinh tế Trung Quốc, hàng loạt doanh nghiệp đang đối diện nguy cơ phá sản. Khoảng 100 công ty bất động sản Trung Quốc đã nộp đơn xin phá sản vào tháng một và tháng hai.

Đầu tuần trước, theo khảo sát, tỷ lệ thất nghiệp của Trung Quốc đã tăng từ 5,2% lên 6,2%, tương đương 5 triệu việc làm bị mất đi. Con số trên không bao gồm các lao động nhập cư không thể quay trở lại làm việc vì lệnh phong tỏa và những người không có hợp đồng chính thức tại nơi họ làm việc.

Công ty nghiên cứu Gavekal Dragonomics có trụ sở ở Bắc Kinh ước tính Covid-19 có thể khiến lao động nhập cư Trung Quốc thiệt hại tổng cộng 115 tỷ USD tiền lương. Khi không có thu nhập, nhu cầu mua sắm của họ cũng không còn, tạo ra lỗ hổng lớn đối với nhu cầu trong nước ở thời điểm mà doanh số bán lẻ đã sụt giảm 20,5% trong tháng một và tháng hai.

"Tôi lo rằng sẽ rất khó khôi phục nhu cầu mua sắm. Tình trạng này sẽ trở nên trầm trọng đến mức ngay cả những người không bị mất thu nhập cũng sẽ phản ứng với cú sốc bằng cách tiêu dùng ít hơn", Michael Pettis, giáo sư tài chính tại Đại học Bắc Kinh, nhận xét.

Biggi Stefansson, chủ sở hữu IS Seafood, một nhà phân phối hải sản từ Trung Quốc tới Iceland có trụ sở tại Thượng Hải, cho biết kết quả kinh doanh hồi tháng hai đã giảm 94% so với cùng kỳ năm ngoái. Ông hy vọng tình hình sẽ khả quan hơn trong những tháng tới, nhưng tăng trưởng là điều bất khả thi.

"Mọi người muốn ra ngoài nhưng họ vẫn sợ. Đây là hành vi mới và phải mất một thời gian để khôi phục như trước đây", Stefansson nói.

Công ty chuyên tìm nguồn cung và phân phối thịt lợn USource ở Bắc Kinh cũng lâm vào hoàn cảnh tương tự. Kết quả kinh doanh hồi tháng hai giảm 90% so với cùng kỳ năm ngoái.

Hành khách trên tàu điện ngầm tại Thượng Hải ngày 9/3. Ảnh: Reuters.

"Nhu cầu đối với hàng hóa đang hồi phục rất chậm. Tuần qua khá khả quan nhưng không ai dám kỳ vọng về tăng trưởng trong năm nay", William Kerins, giám đốc USource, cho hay. "Một nửa dân Bắc Kinh bị giảm lương, nếu không bị sa thải".

Theo kết quả khảo sát của công ty tài chính Rong360.com ở Bắc Kinh, 64% số người được hỏi nói họ sẽ hạn chế chi tiêu sau khi dịch qua đi và 31,4% nói không có kế hoạch tăng chi tiêu.

"Niềm tin của người tiêu dùng đang tăng lên nhưng chưa thể bằng mức trước khủng hoảng", Josh Gardner, người sáng lập công ty nghiên cứu thị trường Kung Fu Data, nhận định.

Hầu hết các chuyên gia kinh tế đều dự đoán nền kinh tế Trung Quốc quý này sẽ đi xuống lần đầu tiên kể từ năm 1976. Một cuộc suy thoái toàn cầu có khả năng xảy ra và với việc nCoV đang đe dọa cả thế giới, rủi ro với nền kinh tế Trung Quốc chắc chắn sẽ không giảm bớt.

"Đây là cú sốc ở nhiều cấp độ, đây là một cuộc suy thoái", Alicia Garcia Herrero, nhà kinh tế trưởng phụ trách khu vực châu Á - Thái Bình Dương của ngân hàng đầu tư Natixis, đánh giá. "Trung Quốc giờ đây sẽ khác, thế giới cũng sẽ khác", bà nhấn mạnh.