Sắp siết quy định kinh doanh chứng khoán phái sinh

Theo dự thảo nghị định hướng dẫn Luật Chứng khoán đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến, các điều kiện để có giấy chứng nhận kinh doanh chứng khoán phái sinh được ràng buộc khắt khe hơn.

Các công ty chứng khoán phải đáp ứng vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu cho hoạt động tự doanh và môi giới lần lượt là 600 tỷ đồng và 800 tỷ đồng. Đối với hoạt động tư vấn đầu tư chứng khoán phái sinh, nghị định ban hành năm 2015 không quy định số vốn điều lệ tối thiểu thì nay yêu cầu phải trên 250 tỷ đồng.

Công ty chứng khoán phải đáp ứng trích lập đầy đủ các khoản dự phòng, không có lỗ luỹ kế trong năm tài chính gần nhất và tỷ lệ an toàn tài chính tối thiểu 220% liên tục trong 12 tháng trước khi nộp hồ sơ. Ngoài ra, ý kiến của tổ chức kiểm toán tại báo cáo tài chính soát xét năm hoặc bán niên gần nhất phải là chấp thuận toàn phần.

Quy định này thể hiện mức độ định lượng rõ hơn, bởi nghị định trước đây chỉ đòi hỏi "đáp ứng các yêu cầu về kết quả kinh doanh, tỷ lệ vốn khả dụng và duy trình nghiệp vụ theo hướng dẫn của Bộ Tài chính".

Nhà đầu tư được hướng dẫn giao dịch tại một sàn chứng khoán ở TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần.

Điều khoản duy nhất được nới lỏng trong dự thảo mới là ngoài Giám đốc và Phó giám đốc phụ trách nghiệp vụ thì mỗi hoạt động kinh doanh chứng khoán phái sinh chỉ cần thêm tối thiểu 3 nhân viên, thay vì 5 người như trước đây. Bù lại, nhân viên kinh doanh chứng khoán phái sinh sẽ không được kiêm nhiệm công việc tại các bộ phận nghiệp khác trong công ty.

Dự thảo Nghị định cũng bổ sung thêm điều kiện để cấp giấy chứng nhận cho các công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán. Số vốn điều lệ tối thiểu cho các doanh nghiệp này là 25 tỷ đồng, kèm theo các yêu cầu về tình hình tài chính, báo cáo kiểm toán và không trong trạng thái tổ chức lại, phá sản, giải thể hoặc bị đình chỉnh hoạt động.

Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước có thể đình chỉ tối đa 12 tháng đối với một số hoạt động kinh doanh chứng khoán phái sinh khi phát hiện hồ sơ cấp giấy chứng nhận giả mạo, có thông tin sai sự thật hoặc không đáp ứng một trong số các điều kiện trong vòng 6 tháng liên tiếp. Sau thời hạn đình chỉ mà không thể khắc phục thì doanh nghiệp buộc phải chấm dứt hoạt động phái sinh.

Thị trường chứng khoán phái sinh khai trương hoạt động từ tháng 8/2017, hiện có hai sản phẩm phái sinh trên các tài sản cơ sở là chỉ số cổ phiếu VN30 và trái phiếu Chính phủ kỳ hạn 5 năm. Trong đó, hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ lả sản phẩm dành riêng cho nhà đầu tư tổ chức.

Tính đến cuối tháng 7, thị trường chứng khoán phái sinh có 19 thành viên giao dịch và bù trừ, cùng hơn 132.000 tài khoản.

Trong ba năm, có gần 68 triệu hợp đồng tương lai được giao dịch. Thị trường chứng khoán phái sinh đặc biệt sôi động khi thị trường cơ sở biến động mạnh. Năm 2019, khối lượng giao dịch bình quân mỗi phiên là 88.740 hợp đồng thì chỉ riêng bảy tháng đầu năm đã tăng xấp xỉ 95%, đạt trên 173.000 hợp đồng. Kỷ lục khối lượng mới được thiết lập là hơn 356.000 hợp đồng trong phiên 29/7.