Cơn sốt vàng sẽ kéo dài bao lâu?
Các nhà đầu tư, từ các tổ chức chuyên nghiệp đến cá nhân nhỏ lẻ trên khắp thế giới, đang ào ạt mua vào kim loại quý, đẩy giá lên mức kỷ lục mới và làm dấy lên lo ngại thị trường có thể bước vào vùng bong bóng.
Chỉ một giờ sau khi mở cửa, đại lý vàng Nihon Material ở Tokyo đã phải từ chối phục vụ những khách hàng mới.
Ông Kenji Onuki, giám đốc 40 tuổi của một công ty kiến trúc, cảm thấy như một người chiến thắng. Dù phải chờ một tháng nữa mới nhận được hàng, ông đã mua thành công thỏi vàng nhỏ đầu tiên của mình.
“Tôi nghĩ điều quan trọng là phải sở hữu một tài sản hữu hình, thứ mà bạn thực sự có thể cầm trên tay”, ông nói.
Trên khắp thế giới, các nhà đầu tư mới và cũ đang đổ tiền vào kênh lưu trữ giá trị lâu đời này. Đợt tăng giá mạnh mẽ kéo dài ba năm qua, vốn được thúc đẩy bởi hoạt động mua vào của các ngân hàng trung ương, nay đã thu hút sự quan tâm của cả giới đầu tư chuyên nghiệp lẫn công chúng.
Đây chỉ là một ví dụ cho thấy các nhà đầu tư nhỏ lẻ đang đổ xô mua vàng thỏi và vàng xu, ngay cả bên ngoài các thị trường chuộng vàng truyền thống như Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ.
Qua đó, họ đã đổ thêm “dầu vào lửa” cho đợt tăng giá. Giá vàng thỏi hiện đã tăng hơn 50% trong năm nay, lên mức kỷ lục 4,000 USD/troy ounce, đưa vàng hướng tới năm có thành tích tốt nhất kể từ 1979, khi giá đã tăng hơn gấp đôi do lo ngại lạm phát. Căng thẳng thương mại tái diễn giữa Mỹ và Trung Quốc trong tuần này càng thúc đẩy đà tăng giá.
Đường màu xanh: Giá vàng ($/troy oz); đường màu đỏ: Giá thực (giá trị không đổi năm 2025). *Điều chỉnh theo lạm phát CPI của Mỹ. Nguồn: LSEG, BLS, tính toán của FT
Cơn sốt vàng tại Nhật Bản thực sự bùng nổ vào khoảng cuối tháng 9, khi giá bán lẻ trong nước vượt mốc 20,000 Yên/gram, tạo làn sóng trên truyền thông địa phương và đưa đà tăng giá dữ dội của vàng đến với các nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Mức tăng 19% kể từ đầu tháng 9 khó có thể lý giải bằng bất kỳ động lực truyền thống nào của giá vàng giao ngay như lãi suất, kỳ vọng lạm phát hay những lo ngại mới về bất ổn địa chính trị. Thay vào đó, nhiều nhà quan sát chỉ ra một cơn sốt vàng dường như đã bao trùm cả nhà đầu tư lớn lẫn nhỏ.
“Bây giờ ai cũng hỏi, khi nào đợt điều chỉnh sẽ đến?”, ông Greg Frith, người điều hành giao dịch vàng thỏi vật chất cho công ty kinh doanh hàng hóa Thụy Sĩ Gunvor, cho biết. “Nhưng mỗi khi giá giảm, lại có những làn sóng mua vào của các tổ chức”.
Động lực chính đằng sau đợt tăng giá từ năm 2022 là lượng mua kỷ lục của các ngân hàng trung ương, chủ yếu ở các nước đang phát triển, những người muốn đa dạng hóa tài sản dự trữ khỏi đồng USD.
Thêm vào đó, một làn sóng mua vào gần đây hơn của các định chế và nhà đầu tư nhỏ lẻ đã gây bất ngờ cho thị trường. Cụ thể, một khoản tiền kỷ lục 26 tỷ USD đã đổ vào các quỹ ETF vàng trong quý 3. Đây là lúc một cộng đồng nhà đầu tư, vốn từ lâu hoài nghi về tài sản không sinh lời này, đã bị cuốn theo bởi điều mà một số người gọi là “cơn sốt FOMO với vàng”. Dựa trên các dòng vốn đang tăng vọt, Société Générale cho rằng việc giá vàng chạm mốc 5,000 USD/troy ounce là “ngày càng không thể tránh khỏi”.
Mọi diễn biến trong năm 2025 đều được xem là lý do để mua vàng. Đây là nơi trú ẩn an toàn khỏi một nước Mỹ của Tổng thống Donald Trump và một thế giới kém ổn định hơn; một công cụ bảo vệ khỏi các cuộc khủng hoảng nợ trong tương lai ở các nước giàu; và là nơi trú ẩn duy nhất còn lại khỏi các cổ phiếu được định giá cao khi trái phiếu đang lung lay.
“Động lực cơ bản chính trên toàn thế giới là nỗi sợ hãi cố hữu về một hình thức sụp đổ tài chính nào đó. Đó là nỗi sợ về ngày tận thế tài chính, có thể nói như vậy, một kịch bản nợ nần mất kiểm soát”, ông David Tait, Giám đốc điều hành của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), tổ chức đại diện cho các công ty khai thác, cho biết.
“Lý do cơ bản chính cho toàn bộ đợt tăng giá của vàng là nợ”, ông nói thêm, đồng thời thừa nhận rằng đợt tăng giá đôi khi “đã thách thức logic”.
Khi đà tăng giá càng mạnh, càng nhiều nhà đầu tư và nhà giao dịch bắt đầu đặt câu hỏi: Khi nào nó sẽ dừng lại?
Ngay cả những người nắm giữ vàng lâu năm cũng bị ấn tượng bởi sự phổ biến của kim loại quý này. Ông Trevor Greetham, người đứng đầu bộ phận đa tài sản tại Royal London Asset Management, nói: “Cảm giác này hơi quá tốt để có thể là sự thật”.
“Mọi người đang xem vàng như một công cụ phòng hộ địa chính trị, phòng hộ tài khóa và phòng hộ trước ông Trump”, ông Greetham nói đồng thời bổ sung: “Rủi ro lớn nhất đối với vàng là lẽ thường tình xuất hiện ở Mỹ”.
Một số người gọi làn sóng mua vàng này là “giao dịch phòng hộ sự mất giá của tiền tệ”, trong đó các nhà đầu tư mua vàng như một công cụ phòng hộ dài hạn trước việc các nền kinh tế lớn để lạm phát tăng nóng hơn, qua đó làm xói mòn giá trị của trái phiếu Chính phủ.
Trọng tâm là Mỹ, nơi Tổng thống Trump đang công khai gây áp lực buộc ngân hàng trung ương phải cắt giảm lãi suất nhằm giảm chi phí trả nợ cho quốc gia.
Áp lực từ Tổng thống Mỹ đối với Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang Lisa Cook đã khiến các nhà đầu tư lo lắng, gây ra sự tăng vọt của giá vàng. Nhưng các nhà quan sát cho rằng mọi thứ có thể lắng xuống “nếu có sự chắc chắn về việc bà sẽ tiếp tục công việc của mình tại Fed” - Ảnh: Eric Lee/Bloomberg
Nếu mức nợ dự kiến của Mỹ giảm, điều đó có thể làm giảm sức nóng của vàng, ông Tait của Hội đồng Vàng Thế giới lập luận. “Có 10 yếu tố ủng hộ việc tăng giá hơn nữa, và một yếu tố sẽ đảo ngược nó, đó là nếu ông Trump cực kỳ may mắn với một môi trường tăng trưởng cao, lạm phát thấp”, ông nói.
Các nhà đầu tư lo lắng về sự độc lập của Cục Dự trữ Liên bang chỉ ra việc bổ nhiệm cố vấn Nhà Trắng Stephen Miran vào hội đồng thống đốc của ngân hàng trung ương, và cuộc chiến pháp lý mang tính bước ngoặt về việc liệu Tổng thống Trump có thể sa thải Thống đốc Lisa Cook hay không.
“Bạn đã thấy giá vàng tăng vọt thực sự với cuộc công kích nhắm vào bà Lisa Cook”, bà Ruth Crowell, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Thị trường Vàng thỏi London (LBMA), nhận xét. “Nếu bà Lisa tiếp tục công việc của mình tại Fed, mọi thứ có thể lắng xuống”.
Một yếu tố có thể làm giảm đà tăng giá là nếu một số ngân hàng trung ương bắt đầu bán vàng để giữ nó trong phạm vi phân bổ mục tiêu của họ. Vì vàng đã tăng giá quá nhanh, giá trị của nó tính theo phần trăm trong tổng tài sản của ngân hàng trung ương cũng đã tăng vọt.
Không dễ để đánh giá liệu giá vàng hiện tại có đang trong vùng bong bóng hay không. Không như cổ phiếu của một công ty, vàng không tạo ra lợi nhuận hay dòng tiền có thể được đo lường so với chi phí của nó. Và không giống như một trái phiếu, vàng không trả thu nhập có thể được so sánh với lợi nhuận từ các tài sản khác.
Thay vào đó, giá của vàng có xu hướng được thúc đẩy phần lớn bởi quan điểm rộng hơn của các nhà đầu tư về thế giới, và vốn không lạ gì với các vụ vỡ bong bóng đầu cơ - đôi khi là khi nỗi sợ lạm phát tan biến.
Sau đợt tăng giá kinh điển trong cú sốc lạm phát những năm 1970 là một đợt sụt giảm vào đầu những năm 1980, và một sự sụt giảm tương tự đã xảy ra sau khi vàng đạt đỉnh vào năm 2011.
Tỷ trọng vàng trong dự trữ toàn cầu (không bao gồm Mỹ) (%). Nguồn: Hội đồng Vàng Thế giới, IMF
Một số nhà phân tích đã lo ngại về hành vi bầy đàn trên thị trường hiện tại. Trong cuộc khảo sát của Bank of America tháng 9 vừa qua, một phần tư các nhà quản lý quỹ đã xếp vị thế “mua ròng vàng” là giao dịch đông đúc nhất trên thị trường, tăng từ 12% trong tháng 8 và chỉ đứng sau các vụ cược vào nhóm cổ phiếu công nghệ Magnificent Seven (7 công ty lớn).
Trong quá trình này, “các nhà đầu tư có thể vô tình tạo ra một rủi ro mới - một bong bóng tiềm tàng ở vàng”, ông Guy Miller, chiến lược gia thị trường trưởng tại công ty bảo hiểm Zurich, cho biết.
Về mặt hiệu suất, đợt tăng giá gần đây đã tăng tốc vượt xa diễn biến thông thường, giá vàng hiện cao hơn 20% so với đường trung bình động 200 ngày và 70% so với mức trung bình 200 tuần của nó, theo phân tích của BofA. Điều đó chỉ xảy ra ba lần trước đây, ở các đỉnh cao sau đó là các đợt giảm 20-33%.
Một động lực của vàng trong năm nay là kỳ vọng càng tăng về việc cắt giảm lãi suất, làm giảm sức hấp dẫn của việc nắm giữ trái phiếu Chính phủ, ngay cả khi mọi người lo lắng về triển vọng lạm phát.
Tại Mỹ, các nhà đầu tư đang kỳ vọng 4 lần cắt giảm 0.25 điểm cơ bản vào cuối năm sau, mặc dù lạm phát đang cao hơn mục tiêu 2% của Fed, ở mức 2.7% vào tháng 8, và các chính sách tài khóa nới lỏng đang tiếp thêm nhiên liệu cho tăng trưởng. Do đó, một số nhà đầu tư đang cảnh báo về đợt tăng lạm phát tiềm tàng.
“Chúng ta đang vận hành với thâm hụt cơ cấu khá lớn trong một nền kinh tế tăng trưởng”, ông Dan Taylor, Giám đốc đầu tư tại Man Numeric, một công ty quản lý đầu tư, cho biết. “Những gì mọi người đang làm là cố gắng bảo vệ vốn một cách thích hợp và sở hữu những tài sản không phải là tài sản giấy”.
Nợ ở Mỹ cao đến mức nước này “thực sự chỉ có một lối thoát khả dĩ”, ông nói thêm, đó là một “chế độ lạm phát cao hơn tất cả những gì chúng ta đã quen trong đời”, đẩy các nhà đầu tư mua những thứ “có nguồn cung hạn chế hơn” như vàng, hoặc thậm chí là Bitcoin.
Các dấu hiệu của cái gọi là sự lấn át tài khóa, nơi các chính sách ấn định lãi suất của ngân hàng trung ương chịu áp lực lớn hơn từ các Chính phủ chi tiêu tự do, đang ngày càng tăng trên các thị trường toàn cầu. Bà Sanae Takaichi, nhà lãnh đạo mới của đảng Dân chủ Tự do cầm quyền của Nhật Bản, dự kiến sẽ gây áp lực lên Ngân hàng Trung ương Nhật Bản để không tăng lãi suất nhanh chóng.
“Việc một tài sản phòng hộ tiềm năng như vàng tăng giá khi cổ phiếu tăng giá cho thấy giá trị của tiền đã giảm xuống”, ông Matt McLennan, đồng giám đốc nhóm giá trị toàn cầu tại công ty quản lý tài sản Mỹ First Eagle, nhận định.
Đối với một số nhà đầu tư, luận điểm về sự mất giá của tiền tệ cũng có giới hạn. Các thước đo dài hạn của thị trường trái phiếu về kỳ vọng lạm phát của Mỹ đã không tăng vọt, cho thấy việc Fed mất kiểm soát lạm phát không phải là kịch bản cơ sở của thị trường.
Tỷ lệ giữa vàng ($ mỗi ounce) và dầu thô ($ mỗi thùng). Nguồn: LSEG, tính toán của FT
Sự leo thang gần đây của căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã tiếp tục thúc đẩy đà tăng giá trong những ngày gần đây, khi những người mua Trung Quốc trở lại sau kỳ nghỉ lễ kéo dài một tuần.
Một số người theo dõi vàng lâu năm lo lắng về cảm giác FOMO hiện đang bao trùm loại tài sản này, nơi các nhà đầu tư tìm cách không bỏ lỡ đà tăng giá có thể cuối cùng đẩy nó tới một đợt điều chỉnh mạnh hơn. “Nó làm cho thị trường trở nên bất ổn hơn một chút, có khả năng là vậy”, ông Michael Haigh, người đứng đầu toàn cầu về nghiên cứu hàng hóa tại Société Générale, cho biết.
Các nhà đầu tư cho rằng những phẩm chất cố hữu của vàng khiến việc xác định thời điểm thoát ra trở nên khó khăn, hoặc để đo lường mức độ hưng phấn quá mức.
Một trong số đó là mối quan hệ với lãi suất “thực”, tức lãi suất đã điều chỉnh theo lạm phát. Theo lý thuyết, khi các mức lãi suất này giảm, chi phí cơ hội của việc nắm giữ vàng thay vì trái phiếu sinh lời sẽ giảm, qua đó hỗ trợ cho giá vàng. Nhưng mối quan hệ này bắt đầu rạn nứt khi lãi suất thực tăng cùng lúc với vàng sau đại dịch.
Một mô hình vẫn còn đúng là mối quan hệ nghịch đảo giữa vàng và đồng USD, một phần là do kim loại quý được định giá bằng USD này rẻ hơn để mua ở các thị trường khác khi đồng tiền của Mỹ suy yếu.
Vàng đang có khởi đầu tốt nhất kể từ những năm 1970 trong bối cảnh đồng USD trên đà ghi nhận năm tồi tệ nhất kể từ năm 2017, do sự kết hợp của kỳ vọng cắt giảm lãi suất ngày càng tăng và những lo ngại về sự độc lập của Fed kéo đồng bạc xanh đi xuống.
Một trong những thay đổi nổi bật nhất liên quan đến dự trữ của ngân hàng trung ương. Các tài sản bằng USD nói chung - bao gồm không chỉ trái phiếu và tín phiếu Kho bạc, mà còn cả tiền gửi bằng USD, cổ phiếu và các chứng khoán được bảo đảm bằng tài sản khác nhau - vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất cho đến nay trong dự trữ chính thức của các ngân hàng trung ương trên toàn cầu.
Giá vàng bán lẻ được trưng bày tại Tanaka Precious Metals ở Tokyo vào tháng 4. Nhu cầu tăng vọt đã khiến Tanaka, một trong những nhà cung cấp vàng hàng đầu Nhật Bản, phải tạm ngừng bán các thỏi vàng và bạch kim nhỏ vào tuần trước - Ảnh: Kyodo/AP
Tuy nhiên, việc các ngân hàng trung ương mua vàng trong nhiều năm kết hợp với đà tăng vọt của giá vàng thỏi có nghĩa là, xét về mặt giá trị, lượng vàng nắm giữ của họ đang trên đà vượt qua trái phiếu Chính phủ Mỹ để trở thành tài sản dự trữ ưu việt.
Theo dữ liệu của Hội đồng Vàng Thế giới, ngân hàng trung ương đã tăng dự trữ vàng từ 10% một thập kỷ trước lên khoảng 24% vào cuối tháng 6.
Các ngân hàng trung ương toàn cầu đã đều đặn tích lũy vàng trong thập kỷ qua, và không bao gồm Cục Dự trữ Liên bang, đã nắm giữ 29,998.4 tấn vào cuối tháng 6, theo dữ liệu của Hội đồng Vàng Thế giới bao gồm cả các giao dịch mua được báo cáo và không được báo cáo.
Điều đó có nghĩa là với giá hiện tại, giá trị dự trữ vàng thỏi chính thức bên ngoài Mỹ sẽ vào khoảng 3.93 ngàn tỷ USD, cao hơn một chút so với cuối tháng 7 về tổng lượng chứng khoán Kho bạc do nước ngoài nắm giữ bao gồm tín phiếu, trái phiếu T-bonds và T-notes, ở mức 3.92 ngàn tỷ USD.
Kịch bản tăng giá mạnh nhất cho vàng sẽ là sự mất niềm tin vào khả năng chống lạm phát của Mỹ trong dài hạn, điều này cũng sẽ giáng một đòn mạnh vào đồng USD, khi các nhà đầu tư chuẩn bị cho lãi suất quá thấp và sự mất giá của tài sản.
Bởi sản lượng vàng bị giới hạn ở những gì các công ty khai thác có thể sản xuất, nguồn cung tương đối không co giãn trong ngắn hạn, dự kiến sẽ gần như đi ngang trong ba năm tới.
Đà tăng giá đã thúc đẩy sản lượng từ các thợ mỏ thủ công cũng như các băng nhóm tội phạm, đặc biệt là ở Nam Mỹ và miền nam châu Phi, nhưng có rất ít ước tính về quy mô sản xuất của họ.
Tại Xưởng đúc tiền Hoàng gia Anh, một công ty quốc doanh với lịch sử từ thời Vua Alfred Đại đế, hoạt động kinh doanh đang hướng tới khối lượng bán lẻ hàng tháng kỷ lục. Công ty cũng đã giao dịch mua kết hợp vàng và bạc xu lớn nhất từ trước đến nay, trị giá hơn 50 triệu Bảng Anh và gấp 5 lần kỷ lục năm 2022.
Đó là “một thời khắc lịch sử trên thị trường kim loại quý”, bà Nicola Mitchell, Giám đốc thương mại của Xưởng đúc tiền Hoàng gia Anh cho biết.
Đợt mua vào của nhà đầu tư nhỏ lẻ gần đây được nhiều người xem là triệu chứng của một thị trường có thể đang quá nóng.
Đà tăng giá cũng đã lan sang bạc, đạt mức cao nhất mọi thời đại mới vào ngày 14/10 với hơn 52 USD/ounce, và đang trải qua tình trạng thiếu hụt kim loại vật chất sẵn có ở London. Vào ngày 13/10, trang web của Xưởng đúc tiền Hoàng gia Anh dường như đã bán hết đồng xu bạc “Britannia” một ounce, loại phổ biến với các nhà đầu tư nhỏ lẻ không có đủ khả năng mua vàng.
Theo dữ liệu của WGC, tiêu thụ vàng thỏi và vàng xu trên toàn cầu năm ngoái là khoảng 1,186.3 tấn - gần bằng một phần tư nhu cầu toàn cầu, và đã tiếp tục tăng trong năm nay.
Dòng vốn ròng hàng tháng (tỷ USD). Nguồn: Hội đồng Vàng Thế giới
Tại Thổ Nhĩ Kỳ, nơi vàng chiếm 1/5 tổng tài sản của các hộ gia đình, giá tăng mạnh có thể thúc đẩy chi tiêu của người tiêu dùng bằng cách khiến mọi người cảm thấy giàu có hơn, theo Capital Economics.
Và tại Hồng Kông (Trung Quốc), một trong những nơi mua vàng lớn nhất thế giới tính theo đầu người, các gia đình đã cất giữ vàng trong nhiều thập kỷ đang đổ xô bán ra để chốt lời ở mức giá cao.
Tại Nhật Bản, nhu cầu tăng vọt đến mức Tanaka Precious Metals, một trong những nhà cung cấp vàng hàng đầu Nhật Bản, đã tạm ngừng bán các thỏi vàng và bạch kim nhỏ vào tuần trước.
“Hành vi của các nhà đầu tư đã thay đổi 180 độ. Mọi người đang thực sự cảm nhận lạm phát và đồng Yên yếu. Họ đang nhận ra rằng không làm gì cả sẽ làm mất giá trị tiền của họ”, ông Bruce Ikemizu, giám đốc điều hành của Hiệp hội Thị trường Vàng thỏi Nhật Bản, cho biết.
Sau ba thập kỷ trì trệ và giảm phát không làm xói mòn tiền tiết kiệm, Nhật Bản giờ đây đã trải qua khoảng ba năm lạm phát trên 2%.
Ông Kobayashi, một nhà quản lý tài sản 61 tuổi bắt đầu tích trữ vàng ba năm trước, là một người khác đến Nihon Material vào ngày 09/10, nhưng với một mục đích khác: thu thập thông tin thị trường để quyết định nên mua, bán hay nắm giữ.
“Gần đây, nó đã tăng quá mạnh và đột ngột. Tôi muốn cảm nhận xem liệu nó có sức bền không”, ông nói. Nhìn vào cơn sốt tiêu dùng bên trong cửa hàng và được trấn an bởi hoạt động mua vào ổn định của ngân hàng trung ương Trung Quốc, ông đưa ra quyết định của mình: “Có lẽ tốt nhất là nên giữ nó”.
Thiết kế: TM
- 16:05 15/10/2025
