Trung Quốc nơm nớp lo sợ ông Trump đổi ý vào phút chót

Trung Quốc nơm nớp lo sợ ông Trump đổi ý vào phút chót

Tổng thống Mỹ Donald Trump thường đề cao mối quan hệ giữa ông và ông Tập Cận Bình, nói về nhà lãnh đạo Trung Quốc bằng những từ ngữ ấm áp mà các vị Tổng thống Mỹ thường dùng để nói về các đồng minh lâu năm.

>>> SCMP: Phó Thủ tướng Trung Quốc điện đàm với Đại diện Thương mại Mỹ

Tuy vậy, khi cả hai nền kinh tế lớn nhất thế giới gần tiến tới một thỏa thuận thương mại vốn được tạo ra để định hình lại mối quan hệ kinh tế giữa hai bên trong vài năm tới, Trung Quốc vẫn nơm nớp lo lắng: Liệu ông Tập có đủ tin tưởng ông Trump để tiến tới một thỏa thuận hay không?

Trong nhiều tuần qua, ông Trump và các trợ lý đã thúc giục ông Tập đồng ý gặp mặt ở khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của ông Trump (ở Palm Beach, Florida) để hoàn tất một thỏa thuận vào cuối tháng này, với mục tiêu chấm dứt xung đột giữa hai bên – một yếu tố đã phủ bóng đen u ám lên cả nền kinh tế thế giới trong nhiều tháng qua. Bản thân ông Trump cho biết, chỉ khi hai nhà lãnh đạo gặp nhau thì các chi tiết cuối cùng mới có thể được hoàn tất.

Dù vậy, các quan chức Trung Quốc từ lâu vẫn lo sợ ông Tập có thể bị bẽ mặt trước một vị Tổng thống Mỹ khó lường như ông Trump hoặc bị buộc phải nhượng bộ vào phút chót.

“Đây là câu hỏi hóc búa thật sự đối với ông Tập”, Eswar Prasad, Chuyên gia về nền kinh tế Trung Quốc tại Đại học Cornell và thường xuyên gặp các quan chức cấp cao ở Bắc Kinh, nhận định. “Nỗi lo về chuyện bị ông Trump hắt hủi tại bàn đàm phán là một rủi ro thật sự đối với ông Tập”.

Ở phía Mỹ, khi ông Trump cho rằng ông là vị Tổng thống Mỹ đầu tiên đứng dậy chống lại Bắc Kinh, các trợ lý của ông đã xây dựng một thỏa thuận tiềm năng dựa trên nền tảng về sự hồ nghi về Trung Quốc. Trong tâm trí của họ, đất nước Trung Quốc – vốn nhiều lần không tuân thủ thỏa thuận, lừa dối và gian lận để đạt được thành tựu kinh tế trong nhiều thập kỷ qua – khó mà biết được là họ có tuân thủ theo cam kết trong thỏa thuận hay không, trừ khi có cơ chế thực thi đủ mạnh.

“Đó là câu hỏi nền tảng”, Robert Lighthizer, Đại diện Thương mại Mỹ (USTR), nói với Quốc hội Mỹ trong ngày 27/02/2019. “Những gì Tổng thống Mỹ muốn là một thỏa  thuận mà khả năng thực thi được đặt lên hàng đầu”.

Các quan chức Bắc Kinh khăng khăng cho rằng họ đang tuân thủ theo đúng những quy tắc quốc tế và chỉ muốn đảm bảo ông Trump sẽ không “ngoảnh mặt” với thỏa thuận vào phút chót một lần nữa. Ông Trump đã bác bỏ ít nhất hai thỏa thuận kể từ khi ông lần đầu gặp gỡ ông Tập ở Mar-a-Lago trong tháng 4/2017: Một thỏa thuận do Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross đề xuất để Trung Quốc giảm bớt tình trạng dư thừa công suất thép và một thỏa thuận khác do Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin đệ trình trong năm ngoái. Cũng vì thế, Trung Quốc đang nơm nớp lo sợ ông Trump sẽ lại từ chối tiến tới thỏa thuận vào phút chót.

Lần từ chối tiến tới thỏa thuận thứ hai diễn ra trong tháng 5/2018. Còn nhớ, khi đó, Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc đã tới Washington với tư cách đại diện đặc biệt cho ông Tập và tuyên bố với hãng thông tấn Trung Quốc rằng cuộc chiến thương mại đã được ngăn chặn. Tuy nhiên, ông Trump đã thay đổi ý vào phút chót và không chấp nhận thỏa thuận này. Sau khi ông Trump “ngoảnh mặt”, các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung đã bị chững lại trong nhiều tháng cho tới khi cả hai nhà lãnh đạo gặp nhau trong tháng 12/2018 bền lề hội nghị thượng đỉnh G20 ở Argentina.

Tháng trước, ông Trump lại lần nữa rời khỏi hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều với ông Kim Jong Un mà không có một thỏa thuận nào. Điều này chỉ làm gia tăng thêm lo ngại của Trung Quốc về sự khó lường của ông Trump.

Cựu Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Wei Jianguo tranh luận rằng vì Mỹ và Trung Quốc là hai cường quốc trên thế giới nên ông Trump sẽ không “ngoảnh mặt” với ông Tập như những gì đã làm với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un. Hậu quả sẽ là quá lớn. ông Wei nhận định: “Quan trọng là phải nâng cao niềm tin trong lúc nền kinh tế toàn cầu đang giảm tốc”.

Trao đổi hàng ngày

Trong nhiều tháng qua, ông Trump đã cố gắng thúc đẩy việc ký kết một thỏa thuận và điều đó đã làm thay đổi bức tranh đàm phán Mỹ-Trung. Gần đây, cả hai bên liên tục điện đàm mỗi ngày. Mới đây, hãng thông tấn Tân Hoa Xã ghi nhận rằng ông Lưu Hạc đã điện đàm với Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) Robert Lighthizer và Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin vào lúc 7h ngày thứ Ba (12/03 – giờ địa phương), nhưng không cung cấp thêm thông tin chi tiết.

Tuần trước, Trung Quốc đã điều chỉnh đề xuất về bảo hộ sở hữu trí tuệ - một điểm khó nhằn trong các cuộc đàm phán thương mại, dựa trên nguồn tin thân cận. Ngoài ra, Trung Quốc cũng cam kết tăng cường mua hàng hóa Mỹ thêm 1.2 ngàn tỷ USD trong 6 năm tới và mở cửa thị trường nước họ ở một vài lĩnh vực quan trọng, qua đó vun vén cho hy vọng Trung Quốc rồi cũng sẽ cho phép các công ty Mỹ cạnh tranh trong những lĩnh vực bị cấm trước đó như điện toán đám mây.

Khi cả hai bên gần tiến tới một thỏa thuận, các quan chức Trung Quốc cũng muốn Mỹ phải đồng ý rằng bất kỳ cam kết nào cũng phải hai chiều, nhất là về việc thực thi thỏa thuận.

Mỹ muốn Trung Quốc đồng ý không đáp trả với bất kỳ biện pháp trừng phạt từ phía Washington nếu Bắc Kinh không tuân thủ theo cam kết của họ. Thế nhưng, cuối tuần trước, Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Wang Shouwen lên tiếng cho biết cơ chế thực thi thỏa thuận sẽ phải là “hai chiều, công bằng và bình đẳng”.

Vũ Hạo (Theo Bloomberg)

FiLi