Thế khó của vị Chủ tịch Fed

Thế khó của vị Chủ tịch Fed

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell đang gặp một trở ngại rất lớn trong lúc ông đang cố gắng kiến tạo một đợt hạ cánh nhẹ nhàng (soft landing) cho nền kinh tế và nới dài đà tăng trưởng của Mỹ: Người đã bổ nhiệm ông vào ghế Chủ tịch Fed lại không hề muốn kinh tế hạ cánh chút nào.

Trong ngày thứ Sáu (29/03), Tổng thống Mỹ Donald Trump lại chỉ trích Fed vì đã sai lầm khi nâng lãi suất và thực hiện thu hẹp số dư trên bảng cân đối kế toán. Theo lời Tổng thống Mỹ, nền kinh tế lẽ ra sẽ tăng trưởng nhanh hơn trong năm 2018 và thị trường chứng khoán Mỹ sẽ leo lên mức cao hơn nếu không phải vì các động thái từ Fed. Rõ ràng, ông cũng chẳng cảm thấy hài lòng với mức tăng trưởng mạnh nhất kể từ năm 2005 và việc S&P 500 ghi nhận quý tăng mạnh nhất trong 1 thập kỷ.

Những nhận định của ông Trump có lẽ khá bất ngờ vì Fed đã thực hiện những gì ông ấy yêu cầu trong năm qua: Đó là ngừng nâng lãi suất. Trong lúc thâm hụt ngân sách ngày càng tăng và các gói kích thích tài khóa khó mà được thông qua khi Quốc hội bị chia rẽ sâu sắc, Nhà Trắng giờ chuyển hướng sang Fed, mong họ chuyển sang nới lỏng tiền tệ đúng lúc để thúc đẩy nền kinh tế trước khi bước vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020.

Kiến tạo một đợt hạ cánh nhẹ nhàng cho nền kinh tế – kìm hãm tăng trưởng bằng các đợt nâng lãi suất để ngăn chặn tình trạng quá nhiệt nhưng không gây ra suy thoái – chưa bao giờ là dễ dàng. Ken Matheny – Chuyên gia kinh tế tại Macroeconomic Advisers thuộc IHS Markit – ví nó giống như một chú kỳ lân, vì quá khó tin. Fed được cho là chỉ làm được đúng một lần trong giai đoạn 1994-1995 và sau đó được hỗ trợ nhờ đà tăng mạnh về năng suất lao động.

Lời chỉ trích của ông Trump “không làm công việc của Fed trở nên dễ hơn tí nào”, Peter Hooper, Chuyên gia kinh tế trưởng tại Deutsche Bank Securities, nhận định. “Nếu Fed có nhún nhường trước áp lực từ chính quyền thì đó là một vấn đề lớn vì điều này làm dấy lên câu hỏi về tính độc lập của NHTW”.

Fed đang bị tác động bởi hai vấn đề. Đầu tiên, nền kinh tế giảm tốc sớm hơn và mạnh hơn so với dự báo của Fed, mặc dù Mark Zandi, Chuyên gia kinh tế trưởng Moody’s Analytics, cho biết điều này một phần vì chiến thuật thương mại của ông Trump. Sau khi tăng trưởng giảm xuống 2.2% trong quý 4/2019 từ mức 3.4% trong quý trước đó, nền kinh tế Mỹ được dự báo giảm tốc mạnh hơn trong quý 1/2019, xuống mức 1.5%, dựa trên dự báo từ Bloomberg. Hoạt động kinh tế bị tác động bởi tình trạng đóng cửa Chính phủ Mỹ và đà suy yếu từ nền kinh tế toàn cầu.

Thứ hai, lạm phát vẫn chưa tăng như dự báo – một diễn biến đã được ông Trump đề cập trong dòng tweet mới nhất. Chỉ số chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) – thước đo lạm phát ưa thích của Fed – tăng trưởng 1.4% trong tháng 1/2019 so với cùng kỳ năm trước và chưa từng vượt mục tiêu 2% kể từ khi mục tiêu này được đưa ra trong năm 2012.

Fed đã phản ứng với đà giảm tốc và lạm phát bằng cách loại bỏ kế hoạch nâng lãi suất trong cả năm 2019 – một sự thay đổi lập trường 180 độ đầy bất ngờ đã châm ngòi cho đà tăng vọt trên thị trường chứng khoán trong quý 1/2019. Thế nhưng, chính quyền Mỹ muốn nhiều hơn thế.

Trước khi ông Trump đăng dòng tweet trong ngày thứ Sáu (29/03), Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng Larry Kudlow đã kêu gọi Fed giảm lãi suất bớt 50 điểm cơ bản. Ngoài ra, ông Stephen Moore – người mà Tổng thống Mỹ cho biết sẽ bổ nhiệm vào Ban Thống đốc của Fed – cũng đưa ra quan điểm tương tự. Những lời kêu gọi trên càng làm gia tăng kỳ vọng giảm lãi suất của thị trường.

Fed cho tới nay vẫn kháng cự trước những áp lực đó. “Sẽ là quá sớm để thực hiện giảm lãi suất tại thời điểm này”, James Bullard, Chủ tịch Fed khu vực St. Louis và là một trong những quan chức mang quan điểm “bồ câu” mạnh nhất, nói với các phóng viên trong ngày thứ Sáu (29/03). “Khả năng cao nhất là nền kinh tế Mỹ sẽ tăng trưởng mạnh hơn trong quý 2/2019”.

Chính lạm phát yếu ớt đã thôi thúc các quan chức Mỹ hoài nghi về lý do đằng sau chiến lược kiến tạo đợt hạ cánh nhẹ nhàng của Fed. Nếu lạm phát chẳng phải là vấn đề hiện nay, vậy tại sao phải kìm hãm tăng trưởng? Điều này là do các đợt cắt giảm thuế và nới lỏng quy định của Tổng thống Mỹ đang thúc đẩy năng suất lao động và mở rộng lực lượng lao động, cho phép nền kinh tế tăng trưởng nhanh hơn mà không gây áp lực về giá.

Hai vị Phó Chủ tịch Fed – Richard Clarida và Randal Quarles – dường như đồng cảm với tranh luận cho rằng nền kinh tế đã có cú huých từ phía cung.

Họ cũng nhấn mạnh tới những thành phần khác của nền kinh tế. Ông Clarida tập trung vào sự yếu ớt của lạm phát và làm thế nào để đảm bảo kỳ vọng được neo ở mức mục tiêu 2%. Trong khi đó, ông Quarles nhắm tới khả năng tăng trưởng nhanh hơn và khả năng cần tới lãi suất cao hơn để giữ nền kinh tế trong trạng thái cân bằng.

“Tại một thời điểm nào đó, có thể cần phải nâng lãi suất chính sách, khi tôi tin vào quan điểm lạc quan về tiềm năng tăng trưởng kinh tế Mỹ”, Quarles cho biết trong bài phát biểu tuần trước, đồng thời nói thêm ông cảm thấy “rất thoải mái” với lập trường kiên nhẫn của Fed.

Fed và các quan chức của chính quyền Mỹ dường như đồng tình rằng các yếu tố kinh tế cơ bản vẫn vững chắc. Người tiêu dùng dường như vẫn làm tốt với đà tăng trưởng của tiền lương nhờ thị trường lao động thắt chặt và tài sản hộ gia đình gia tăng nhờ đà leo dốc của giá cổ phiếu. Được biết, chi tiêu của hộ gia đình chiếm hơn 2/3 GDP Mỹ.

Điều đáng lo ngại hiện nay là đà tăng trưởng yếu ớt từ nước ngoài, nhất là châu Âu.

Mohamed El-Erian, Cố vấn kinh tế trưởng tại Allianz SE, đồng tình về chuyện châu Âu giờ là mối lo ngại, nhưng không cho rằng điều đó sẽ làm tăng trưởng Mỹ trật khỏi đường ray. “Điều duy nhất có thể dẫn tới đà giảm tốc mạnh là một sai lầm về chính sách”, El-Erian cho hay.

Thế nhưng, cho dù Fed có kiến tạo thành công một đợt hạ cánh nhẹ nhàng và né tránh suy thoái thì cũng khó mà thỏa mãn Tổng thống Mỹ vì ông ấy đang cố gắng tạo thành tích trước cuộc bỏ phiếu năm 2020.

Ông Moore – người có khả năng được bổ nhiệm vào Fed – cho biết ông và Tổng thống Mỹ nghĩ khá giống nhau. “Tôi thực sự tin là chúng ta có thể tăng trưởng 3-4% thêm 5 hoặc 6 năm nữa”, ông nhấn mạnh.

Vũ Hạo (Theo Bloomberg)

FiLi