TAS: Hơn 40 tỷ đồng bốc hơi như thế nào?

Đằng sau sự việc TAS lần lượt bị các Cơ quan Quản lý Thị trường đình chỉ (Phần 1)

Thị trường chứng khoán sụt giảm triền miên cũng là lúc bức tranh về sức khỏe của các công ty chứng khoán bị phát tác. Báo chí đã phải tốn không ít giấy mực cho các sự vụ lớn liên quan đến SME, SBS hay gần đây là GBS, TSS… Và TAS cũng đang nằm trong “tầm ngắm” khi liên tục bị cơ quan quản lý ra một loạt án phạt: Kiểm soát đặc biệt, đình chỉ hoạt động lưu ký và hoạt động thanh toán bù trừ…

Những hình phạt này là do TAS có một số vi phạm về hoạt động môi giới và cung cấp dịch vụ cho khách hàng. Và sau đó là đến đơn vị kiểm toán lên tiếng về những “tù mù” trong báo cáo tài chính bán niên 2012.

TAS: Hơn 40 tỷ đồng bốc hơi như thế nào?

Nhận nợ “hộ” tiền vay của các nhà đầu tư tại ngân hàng nhưng không hạch toán vào khoản vay của công ty. Trong khi đó lại có giải trình không rõ ràng về hoạt động này khiến cổ đông phải đặt câu hỏi về thực hư khoản nhận nợ này, có hay không những trục lợi cá nhân đang diễn ra tại CTCP Chứng khoán Tràng An (HNX: TAS)?

Kiểm toán lên tiếng…

Kiểm toán viên đã đưa ra hàng loạt ý kiến về báo cáo tài chính bán niên 2012 của TAS. Trong đó, điển hình là lưu ý: TAS đã nhận nợ lại tiền vay của các nhà đầu tư từ các tổ chức cho vay nhưng chưa hạch toán theo dõi là khoản vay của công ty. Số tiền nhận nợ này đang được công ty sử dụng để cho các nhà đầu tư vay là chưa phù hợp với quy định hiện hành. Hiện các khoản nhận nợ này đều đã quá hạn thanh toán. Được biết, tính đến 30/06/2012, khoản phải thu khách hàng về giao dịch chứng khoán của TAS lên tới 236 tỷ đồng (chiếm 92% tổng tài sản), trong đó khoản quá hạn là 73.6 tỷ đồng

Đồng thời, trong tổng số khoản phải thu trên, lãi vay phát sinh 62 tỷ đồng được hạch toán như một khoản thu hộ, chi hộ theo nguyên tắc thực chi mà không hạch toán vào chi phí. Số lãi vay đã trả được hạch toán là khoản phải thu tại thời điểm 30/06/2012 mà chưa được hạch toán vào chi phí.

Ngoài ra, đơn vị kiểm toán cũng không ước tính được đầy đủ số lãi vay phải trả, nên không đánh giá được sự ảnh hưởng của số lãi vay này tới báo cáo tài chính cho kỳ hoạt động từ 01/01/2012 đến 30/06/2012.

Đơn vị kiểm toán cũng cho biết, TAS đã cho nhà đầu tư mua chứng khoán khi không có đủ tiền trong tài khoản và chưa quản lý tách bạch tiền của nhà đầu tư.

TAS giải trình… mơ hồ

Về phía TAS, trong công văn giải trình gửi lên HOSE, công ty cho biết đang hợp tác với tổ chức tín dụng để hỗ trợ nguồn tiền cho nhà đầu tư giao dịch chứng khoán. Trong đó, TAS đóng vai trò là bên thứ ba (quản lý tài sản là chứng khoán của nhà đầu tư mua nhờ một phần vốn vay từ ngân hàng).

Tuy nhiên “do quá trình quản lý không tốt nên TAS chưa kịp thời thanh lý danh mục chứng khoán của khách hàng khi thị trường sụt giảm, do vậy cùng với đà sụt giảm của thị trường nhà đầu tư đã không trả được tiền vay theo đúng tiến độ nên TAS đứng ra nhận lại khoản nợ này”.

Công ty này còn đưa ra lý do, trong quá trình hoạt động, nhà đầu tư thực hiện mua chứng khoán ký quỹ rất nhiều, các khoản vay có thời gian đáo hạn đan xen nhau nên “thực tế rất khó phân định rạch ròi giữa phần vốn đã thu lại và phát vay của từng hợp đồng, từng khách hàng”.

Về phía ngân hàng, nhà đầu tư của TAS trực tiếp ký các hợp đồng vay nợ với ngân hàng, do vậy thực thể vay chính là khách hàng chứ không phải TAS. Vì thế công ty không thể hạch toán khoản vay nợ và lãi phát sinh của các khoản vay đó là của TAS.

Hơn nữa, khoản lãi vay của nhà đầu tư (với ngân hàng) đã rất cao nên TAS đóng vai trò là trung gian cung cấp dịch vụ gia tăng với khách hàng chứ không tính thêm lãi được nữa.

TAS cho rằng khoản chênh lệch giữa phần phí thu (của TAS) và lãi vay (của ngân hàng) là không lớn và không trọng yếu. TAS đã đề nghị kiểm toán độc lập tính lại phần chênh lệch là bao nhiêu tuy nhiên thực tế là không thể tính chi tiết được.

Cổ đông tố cáo

Liên quan đến vấn đề trên, trong đơn thư tố cáo, các cổ đông của TAS đã đưa ra những thông tin chi tiết. Cụ thể, ngày 27/10/2011, TAS và BIDV chi nhánh Hai Bà Trưng đã ký hợp đồng hợp tác số 1484xxx/2011/HĐHT về việc cho các nhà đầu tư được vay ứng trước tiền bán chứng khoán.

Theo hợp đồng này, TAS là đơn vị trung gian thay mặt ngân hàng triển khai thủ tục cho vay, ứng trước, quản lý tiền bán chứng khoán của nhà đầu tư và chuyển trả tiền vay, lãi vay cho ngân hàng. Và nhà đầu tư mở tài khoản tại TAS có nhu cầu vay vốn theo chương trình trên phải ký hợp đồng cấp hạn mức cho vay ứng trước tiền bán chứng khoán với BIDV.

Khi có nhu cầu sử dụng vốn, nhà đầu tư phải có giấy đề nghị, hợp đồng ứng trước tiền bán chứng khoán từng lần về giao dịch bán chứng khoán niêm yết đã khớp lệnh chưa thanh toán (có xác nhận của TAS).

Sau đó, trên cơ sở kiểm tra bộ chứng từ hợp lệ, BIDV duyệt và chuyển trực tiếp số tiền vào tài khoản giao dịch chứng khoán của TAS.

Theo cổ đông, chủ trương này không trái với Nghị quyết của HĐQT và chính sách của Nhà nước, nhưng trong quá trình thực hiện, một số cán bộ lãnh đạo và nhân viên của TAS đã tạo hồ sơ và xác nhận khống số tiền bán chứng khoán gây thiệt hại cho BIDV chi nhánh Hai Bà Trưng với “thủ đoạn”:

(1) Thông qua người thân, đăng ký 9 tài khoản tại TAS và tiến hành ký khống hợp đồng cấp hạn mức cho vay ứng trước tiền bán chứng khoán với 40.95 tỷ đồng.

Cả 9 tài khoản này tuy không có tiền bán chứng khoán đã khớp lệnh (chờ thanh toán) nhưng đã được xác nhận khống giấy đề nghị kiêm hợp đồng vay ứng trước tiền bán chứng khoán từng lần và hợp thức hồ sơ vay vốn để rút tiền của BIDV chi nhánh Hai Bà Trưng.

Tuy nhiên, do thị trường chứng khoán giảm sút, 9 tài khoản trên thua lỗ không trả được BIDV chi nhánh Hai Bà Trưng 40.95 tỷ đồng.

(2) Ngày 13/03/2012, toàn bộ dư nợ của 9 khách hàng tại BIDV chi nhánh Hai Bà Trưng được TAS ký nhận nợ và sẽ hoàn trả trong 12 tháng theo hợp đồng số xx/2012/HĐ BIDV.

Có nghĩa toàn bộ thua lỗ trên thì các cổ đông của TAS phải gánh chịu.

Theo nhóm cổ đông này, đây cũng là nguyên nhân dẫn tới việc từ đầu tháng 5/2012 BIDV liên tục cắt tiền bán chứng khoán các nhà đầu tư trên tài khoản bù trừ của TAS mở tại ngân hàng lưu ký (BIDV Hà Thành), xâm phạm nghiêm trọng quyền lợi của khách hàng giao dịch tại TAS (họ không có dư nợ tại BIDV) và ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của công ty.

Với cách giải trình mơ hồ về thực tế hoạt động kinh doanh và những thông tin cổ đông cung cấp, dấu hỏi về cách thức làm việc của bộ máy TAS ngày càng lớn. Không chỉ dừng lại ở vụ việc trên, còn có hàng loạt những sự việc khác đã và đang diễn ra tại TAS… khiến cổ đông bức xúc. Những vấn đề này chúng tôi sẽ phản ánh trong các kỳ sau.

Minh An (Vietstock)

ffn