Quỹ ETF vàng sẽ thu hẹp khoảng cách giữa giá vàng trong nước và quốc tế

10/01/2013 20:10

10-01-2013 20:10:10+07:00

Tính minh bạch của quỹ ETF và đặc tính chứng chỉ quỹ ETF vàng niêm yết trên Sở GDCK sẽ tránh được tình trạng thao túng giá vàng trên thị trường nội địa. Đồng thời, các quỹ ETF vàng tham chiếu tới giá vàng quốc tế cũng tạo động lực thu hẹp khoảng cách giữa giá vàng trong nước và thế giới.

* Giới thiệu về quỹ ETF vàng

Trong hoạt động đầu tư kinh doanh có gắn tới vàng, có hai sản phẩm điều chỉnh bởi quy định của pháp luật về chứng khoán, đó là (i) chứng khoán phái sinh vàng, đặc biệt là hợp đồng tương lai vàng; và (ii) quỹ hoán đổi danh mục vàng (ETF vàng).

Cả hai sản phẩm này đều rất phổ biến trên thế giới và cạnh tranh trực tiếp với việc sở hữu và nắm giữ vàng vật chất. Trước mắt, việc triển khai sản phẩm ETF vàng tại Việt Nam là khả thi trên cơ sở các quy định pháp luật hiện tại.

Quỹ ETF vàng là gì?

Quỹ ETF vàng là một loại hình quỹ mở, có danh mục đầu tư chủ yếu là vàng nguyên liệu. Chứng chỉ quỹ này được niêm yết trên Sở GDCK. Theo báo cáo của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), các quỹ ETF vàng nắm tới 2,167.4 tấn tại thời điểm ngày 31/12/2010.

Quỹ ETF vàng được hình thành từ việc huy động vàng vật chất từ nhà đầu tư (khu vực dân cư) hoặc các thành viên lập quỹ, sáng lập viên của quỹ. Việc huy động vàng để lập quỹ thực hiện theo cơ chế hoán đổi, cụ thể nhà đầu tư, thành viên lập quỹ, sáng lập viên chuyển vàng vật chất vào quỹ và nhận lại chứng chỉ quỹ. Bản chất là việc chứng khoán hóa vàng vật chất, tuy nhiên, người sở hữu các chứng chỉ quỹ ETF vàng vẫn có quyền hoán đổi sang vàng vật chất khi cần thiết.

Trong quá trình hoạt động của quỹ, thành viên lập quỹ và nhà đầu tư được tiếp nhận lại vàng từ quỹ hoặc đóng góp bổ sung vàng vào quỹ theo cơ chế hoán đổi giao dịch hai chiều, từ vàng vật chất sang chứng khoán (chứng chỉ quỹ) niêm yết và giao dịch trên Sở GDCK, và ngược lại. Nhà đầu tư nhỏ lẻ có quyền giao dịch chứng chỉ quỹ trên Sở GDCK như các cổ phiếu thông thường. Khi nhà đầu tư gom được một lượng chứng chỉ quỹ đủ lớn, thì có thể hoán đổi lấy vàng theo cơ chế giao dịch hoán đổi.

Các tổ chức trong cấu trúc vận hành quỹ ETF vàng

(1) Công ty quản lý quỹ đăng ký xin phép cho quỹ ETF vàng theo quy định của pháp luật chứng khoán. Thực hiện hoạt động xác định giá trị tài sản ròng của quỹ, phát hành chứng chỉ quỹ trên cơ sở lượng vàng huy động được (đáp ứng lệnh mua của nhà đầu tư), hoặc thu hồi chứng chỉ quỹ trên cơ sở lượng vàng hoàn trả cho nhà đầu tư (đáp ứng lệnh bán của nhà đầu tư).

(2) Sáng lập viên của quỹ là tổ chức có Giấy phép kinh doanh vàng do NHNN cấp. Tổ chức này cần phải là tổ chức được NHNN ủy quyền thay mặt Nhà nước thực hiện các hoạt động xuất, nhập khẩu vàng miếng.

Vai trò sáng lập viên là thông qua cơ chế xuất, nhập khẩu vàng, bảo đảm giá vàng trong nước (thể hiện qua giá chứng chỉ ETF) và giá vàng quốc tế (thể hiện qua giá trị tài sản ròng của quỹ ETF) không chênh lệch quá nhiều.

Sáng lập viên cũng có vai trò thẩm định chất lượng vàng huy động từ nhà đầu tư, thành viên lập quỹ bảo đảm đáp ứng tiêu chí của quỹ, trước khi chuyển vàng vào quỹ.

(3) Thành viên lập quỹ là các công ty chứng khoán. Các tổ chức này cung cấp dịch vụ môi giới trong giao dịch hoán đổi vàng từ nhà đầu tư lấy các lô chứng chỉ quỹ ETF và ngược lại. Các tổ chức này cũng được thực hiện nghiệp vụ tự doanh (trực tiếp mua vàng miếng để hoán đổi lấy các lô chứng chỉ quỹ ETF hoặc ngược lại).

(4) Ngân hàng giám sát thực hiện chức năng lưu kho vàng huy động từ nhà đầu tư. Đồng thời, thực hiện chức năng quản trị quỹ, phát hành và thu hồi chứng chỉ quỹ theo chỉ thị của công ty quản lý quỹ.

Ưu điểm của quỹ ETF vàng

* Đối với nền kinh tế

(1) Huy động được vàng vật chất từ khu vực dân cư để quản lý tập trung tại hệ thống ngân hàng (tại các ngân hàng giám sát, hoặc buộc phải tái lưu ký tại kho quỹ của NHNN). Việc quản lý tập trung mới sẽ bảo đảm vàng là công cụ dự trữ ngoại hối quốc gia.

(2) Từng bước thay đổi tập quán nắm giữ vàng miếng, từ đó hạn chế dần việc sử dụng vàng như là một công cụ tiết kiệm và thanh toán, góp phần cải thiện hiệu quả chính sách tiền tệ. Nhà đầu tư thay vì mua vàng vật chất có thể mua chứng chỉ quỹ ETF vàng mà vẫn bảo đảm lợi nhuận.

(3) Thu hẹp khoảng cách giữa giá vàng trong nước và quốc tế. Tính minh bạch của quỹ ETF và đặc tính chứng chỉ quỹ ETF vàng niêm yết trên SGDCK sẽ tránh được tình trạng thao túng giá vàng trên thị trường nội địa. Các quỹ ETF vàng tham chiếu tới giá vàng quốc tế cũng tạo động lực thu hẹp khoảng cách giữa giá vàng trong nước và thế giới.

(4) Thiết lập thị trường vàng với các sản phẩm theo thông lệ quốc tế, chuyển quan hệ cho vay sang quan hệ mua bán vàng (chứng khoán hóa); minh bạch hóa thị trường và giao dịch, đặc biệt kết nối được thị trường vàng trong nước với thị trường vàng quốc tế; chuyển hóa phần lớn lượng vàng trong xã hội thành vốn phát triển kinh tế xã hội. Vừa bảo đảm người dân có cơ hội kinh doanh trên thị trường, vừa duy trì nguyên tắc Nhà nước quản lý tập trung vàng vật chất.

(5) Tiết giảm chi phí xã hội, đặc biệt khi loại bỏ hình thức sản xuất thủ công, dập vàng miếng để bán, sau đó lại tái sản xuất để xuất khẩu.

* Đối với nhà đầu tư

Một lượng vốn lớn của dân cư tồn đọng trong vàng vật chất đã và đang gây ra nhiều hệ quả tiêu cực như sau:

Thứ nhất, việc sử dụng vàng làm công cụ tiết kiệm và thanh toán giao dịch tương đối phổ biến của người dân, đặc biệt trong các giao dịch bất động sản, làm giảm hiệu quả của chính sách tiền tệ. Đặc biệt, trong bối cảnh giá vàng liên tục tăng mạnh, việc sử dụng vàng cho các mục đích tiền tệ sẽ làm tăng giá các tài sản trong giao dịch và thanh toán bằng vàng, gây sức ép không nhỏ tới lạm phát trong nền kinh tế.

Thứ hai, việc nhập khẩu vàng vật chất cung cấp cho người dân làm giảm dự trữ ngoại tệ, giảm tính linh hoạt và dư địa của Chính phủ trong xử lý tình huống ngăn ngừa khủng hoảng rủi ro.

Thứ ba, lượng vốn tích trữ dưới hình thức vàng vật chất không được tái đầu tư, càng làm giảm vốn đầu tư của xã hội, đặc biệt từ khu vực tư nhân. Điều này gián tiếp đặt gánh nặng lên ngân sách nhà nước và Chính phủ trong đầu tư phát triển kinh tế, ảnh hưởng tới hoạt động tái cấu trúc đầu tư công nói riêng và tái cấu trúc nền kinh tế nói chung.

Thứ tư, hoạt động hiện tại của thị trường vàng trong nước đã có tác động không chỉ tới các vấn đề quản lý tiền tệ, ổn định vĩ mô và huy động nội lực phát triển kinh tế - xã hội nêu trên, mà còn tạo ra nhiều dư luận xã hội tiêu cực. Việc thiếu cơ chế kết nối thị trường vàng trong nước với thị trường vàng quốc tế còn chứa đựng nhiều rủi ro, và tác động tiêu cực tới hiệu quả các chính sách vĩ mô.

(Trích Tham luận của Vụ Quản lý các công ty quản lý quỹ và các quỹ đầu tư chứng khoán - UBCK tại “Hội nghị triển khai nhiệm vụ phát triển TTCK năm 2013” do UBCK tổ chức vào sáng 09/01)

Phước Phạm (Vietstock)

FFN