Lo ngân hàng mải đầu tư trái phiếu quên cho vay

Lo ngân hàng mải đầu tư trái phiếu quên cho vay

Ngân hàng phân trần cực chẳng đã mới phải mang hàng chục nghìn tỷ gom trái phiếu. Nhưng không ít ý kiến lo ngại các nhà băng mải mê "trú bão" mà quên đi nhiệm vụ dẫn vốn cho nền kinh tế.

Quý I/2013, tổng vốn huy động từ trái phiếu Chính phủ qua Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) đạt 62.852 tỷ, tăng hơn 11.000 tỷ đồng so với cùng kỳ năm ngoái. 80% trong số này do các ngân hàng thương mại nắm giữ.

Tổng giám đốc công ty chứng khoán trực thuộc một ngân hàng cho rằng, các nhà băng không có nhiều lựa chọn để giải ngân ngoài kênh trái phiếu trong bối cảnh hiện nay. “Trong những cái xấu, người ta buộc phải chọn cách ít xấu nhất. Lãi suất liên ngân hàng chỉ được 3-4%, trong khi họ còn dư nhiều tiền mà không cho vay được”, ông lý giải. Ngoài ra, theo vị lãnh đạo này, động thái tập trung đầu tư vào trái phiếu của các ngân hàng thương mại gần đây cũng thể hiện họ đánh giá thị trường vẫn còn khó khăn trong 5 năm tới.

Nhiều chuyên gia lo ngại những hệ lụy cho nền kinh tế khi ngân hàng đổ nhiều tiền vào trái phiếu.

Tín dụng của nền kinh tế chỉ tăng 0,03% trong 3 tháng đầu năm. Thế nhưng tiền huy động từ cư dân không thể nằm im trong tài khoản ngân hàng mà phải sinh lời, với bất kỳ lãi suất nào. Chính vì lẽ đó mà "khẩu vị" của các nhà buôn tiền đã có sự thay đổi. Trao đổi với VnExpress.net, phó tổng giám đốc một ngân hàng thương mại quy mô lớn đang nắm giữ phần lớn lượng trái phiếu của thị trường thừa nhận thực tế này. Ông cho biết, các ngân hàng dư vốn nhiều quá nên mới phải đầu tư vào trái phiếu Chính phủ.

"Khẩu vị" thay đổi theo Tiến sĩ Lê Trung Thành - Phó chủ nhiệm khoa Tài chính - Ngân hàng của Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) là "tình thế bắt buộc chứ không phải ngân hàng lựa chọn". Ông phân tích: "Khi lãi suất giảm như năm 2012 và có xu hướng tiếp tục giảm như năm 2013 thì trái phiếu Chính phủ sẽ tăng giá trong ngắn hạn và có thể cả dài hạn. Như vậy các ngân hàng có cơ hội ăn chênh lệch giá khá lớn".

Trong số các giấy tờ có giá thì trái phiếu Chính phủ luôn được xem là có tính thanh khoản rất cao trên thị trường thứ cấp. Do đó, việc gom trái phiếu cũng là một cách để các nhà băng làm dày hơn "tấm đệm" thanh khoản của mình.

Trần lãi suất huy động trên thị trường dân cư có xu hướng giảm cũng khiến việc đầu tư vào trái phiếu mang lại lợi nhuận tốt cho các ngân hàng. Lãnh đạo một thành viên tham gia năng nổ trên thị trường trái phiếu cho biết, đầu tư vào loại giấy tờ có giá này khi lãi suất biến động dễ mang lại lợi nhuận, dù không phải quá lớn. Lãi suất trái phiếu theo tiết lộ của ông khoảng 8,5% một năm trong khi trần lãi suất tiết kiệm hiện nay là 7,5%.

Dù mức chênh lệch lãi suất không lớn nhưng theo ông Lê Trung Thành, các ngân hàng có thể tái chiết khấu trái phiếu Chính phủ qua Ngân hàng Nhà nước để vay với lãi suất thấp và khi cần có thể dùng khoản tiền này đáp ứng thanh khoản.

Ông Phạm Cao Đức, Trưởng phòng Nghiên cứu Công ty Chứng khoán VNDirect cũng cho rằng đem tái chiết khấu, hoặc repo với lãi suất thấp hơn vừa giúp ngân hàng bảo đảm dòng thu nhập, lại vừa thanh khoản tốt.

Tuy nhiên, nếu vốn của các nhà băng vẫn đổ vào ngân hàng như hiện nay lại không có lợi cho nền kinh tế. Một chuyên gia về các chính sách công thừa nhận, nếu cứ tạo ra một kênh giải ngân an toàn, lãi suất tốt cho các nhà băng thì khối này không có nhiều động lực để cho vay khu vực tư nhân (doanh nghiệp, cá nhân).

Một trong những hệ lụy theo chuyên gia Lê Trung Thành chính là việc nợ công tăng lên trong khi chính việc đầu tư công hiện nay đang bị chỉ trích không hiệu quả. Kết quả là các doanh nghiệp tiếp tục không vay được vốn sản xuất. "Như vậy thực chất nền kinh tế không tăng trưởng, việc làm không tạo ra. Cứ đà này, 2013 sẽ còn là năm 'chôn' doanh nghiệp nhiều hơn so với năm 2012 bởi họ đã ốm nặng từ mấy năm nay", Tiến sĩ Thành lo ngại.

Theo ông Phạm Cao Đức, nếu duy trì hoạt động này trong dài hạn, lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) của ngân hàng sẽ rất thấp, không đáp ứng được nhu cầu thị trường. Hơn nữa, ông dự đoán, nếu cầu quá nhiều, trong trung hạn, Ngân hàng Nhà nước có thể giảm lãi suất trái phiếu. "Khi đó người ta sẽ tìm đường đẩy vốn ra thị trường hơn là trú bão vào trái phiếu. Trường hợp này tự các nhà băng sẽ phải điều chỉnh lãi cho vay dài hạn để đẩy vốn ra. Khi đó nền kinh tế mới mong hấp thụ vốn dễ dàng hơn", ông Đức kỳ vọng.

Thanh Lan - Tường Vi

vnexpress