Tình trạng overbought kéo dài liệu có nguy hiểm?

Phân tích kỹ thuật:

Tình trạng overbought kéo dài liệu có nguy hiểm?

Tình trạng "quá mua" (overbought) được coi là khá nguy hiểm đối với nhóm Chỉ báo cho Tín hiệu sớm (Leading indicators).

Tuy nhiên, thực tế ở Việt Nam là khi xảy ra tình trạng này thì không phải lúc nào thị trường cũng điều chỉnh mà trong nhiều trường hợp giá còn bứt phá mạnh hơn trước. Vậy đâu là lý giải hợp lý cho hiện tượng này?

Sự khác biệt giữa Chỉ báo cho Tín hiệu sớm và Chỉ báo cho Tín hiệu trễ

Theo sách Phân tích Kỹ thuật từ A-Z do Vietstock biên dịch và xuất bản, đường Trung bình động (Moving Average) và MACD là những ví dụ điển hình của chỉ báo theo xu hướng (Trend following) hay chỉ báo cho tín hiệu trễ (Lagging indicators). Nhóm này cho các tín hiệu mua/bán trễ nhưng cũng giúp nhà đầu tư thu được lợi nhuận khi hành động theo những xu hướng chính.

Những chỉ báo này phát huy hiệu quả khi giá dịch chuyển theo xu hướng tương đối dài. Chúng không cảnh báo về những thay đổi sắp tới của giá mà đơn giản chỉ cho thấy xu hướng hiện tại của giá (chẳng hạn như đang tăng hay đang giảm) để nhà đầu tư có thể đưa ra quyết định tương ứng. Chỉ báo theo xu hướng luôn cho tín hiệu mua/bán trễ nhưng lại giúp nhà đầu tư hạn chế rủi ro một cách hiệu quả bằng cách giữ họ theo đúng xu hướng thị trường.

Trong khi đó, các chỉ báo cho tín hiệu sớm (Leading indicators) cấu thành nên một nhóm chỉ báo khác. Các chỉ báo này giúp chúng ta tìm kiếm lợi nhuận bằng việc dự đoán trước xu hướng giá và có cơ hội kiếm lời nhiều hơn do mức độ rủi ro cao hơn.

Nhóm chỉ báo này hoạt động hiệu quả nhất khi thị trường đi ngang. Thông thường, các chỉ báo cho tín hiệu sớm đo lường mức độ “quá mua” (overbought) hay “quá bán” (oversold) của chứng khoán. Công việc đo lường này được thực hiện dựa trên giả định rằng một chứng khoán trong vùng “quá bán” sẽ phục hồi trở lại còn một chứng khoán duy trì trong vùng “quá mua” sẽ có nguy cơ điều chỉnh.

Nguyên tắc xác định loại chỉ báo phù hợp cho từng giai đoạn cụ thể

Người ta đã phát triển một số hệ thống giao dịch và chỉ báo để xác định liệu giá đang có xu hướng (tức là dịch chuyển mạnh theo một hướng xác định) hay đi ngang (tức là giá dao động trong biên độ hẹp).

Chúng ta có thể sử dụng chỉ báo cho tín hiệu trễ trong giai đoạn thị trường có xu hướng và sử dụng chỉ báo cho tín hiệu sớm trong giai đoạn thị trường đi ngang.

Các chỉ báo giúp xác định giá đang có xu hướng hay đi ngang bao gồm Aroon, Chande Momentum Oscillator, Commodity Selection Index, Directional Movement, MESA Sine Wave, Polarized Fractal Efficiency…

Tuy nhiên, được ứng dụng rộng rãi nhất trên thế giới hiện nay là ADX của Hệ thống Chuyển động có hướng (Directional Movement). Khi ADX trên 25 thì nhà đầu tư nên sử dụng nhóm chỉ báo theo xu hướng (Trend following) hay chỉ báo cho tín hiệu trễ (Lagging indicators) vì khi đó xu hướng đang mạnh. Khi ADX rơi xuống dưới 20 cho thấy xu hướng đang yếu và thị trường chủ yếu dịch chuyển ngang, vì vậy không nên sử dụng các chỉ báo theo xu hướng. Trong trường hợp này thì các chỉ báo cho tín hiệu sớm (Leading indicators) sẽ là những lựa họn thích hợp nhất.

Xu hướng thị trường hiện nay và nhóm chỉ báo đang phát huy hiệu quả cao nhất

Hầu hết các chỉ báo dao động, điển hình là Stochastic Oscillator đã liên tục duy trì trong vùng overbought từ cuối tháng 09/2013 đến nay. Tuy nhiên, đà tăng trưởng của giá không hề sụt giảm mà thậm chí còn trở nên mạnh mẽ hơn. Điều này có thể giải thích được thông qua sự dịch chuyển của ADX.

Giai đoạn từ tháng 05/2013 đến tháng 08/2013, ADX duy trì dưới mốc 20 trong phần lớn thời gian. Vì vậy, Stochastic Oscillator hoạt động hiệu quả và cho tín hiệu mua/bán chính xác trong giai đoạn này.

Tuy nhiên, kể từ ngày 03/09/2013 cho đến nay, ADX đã vượt lên trên mức 25 và cho thấy thị trường bắt đầu có xu hướng và Stochastic Oscillator bắt đầu cho tín hiệu nhiễu khá nhiều. Trong giai đọan này, nhóm chỉ báo cho tín hiệu trễ (Lagging indicators) mà điển hình là MACD liên tục có những báo hiệu khá chuẩn xác. Chỉ báo này cho tín hiệu mua vào ngày 16/09/2013 và sau đó tiếp tục cho mua mạnh khi vượt lên trên ngưỡn zero-base vào ngày 01/10/2013.

Với những phân tích ở trên, chúng tôi cho rằng trong thời gian tới nên tiếp tục chú trọng vào các tín hiệu của nhóm chỉ báo cho tín hiệu trễ (Lagging indicators) sẽ có hiệu quả hơn khi mà ADX vẫn còn duy trì trên mức 25. Tình trạng overbought kéo dài của Stochastic Oscillator nói riêng và nhóm chỉ báo cho tín hiệu sớm (Leading indicators) nói chung là không thực sự đáng lo ngại trong bối cảnh hiện nay.

Nguyễn Quang Minh

công lý