360o CTCK: Tự doanh - Từ dễ như ăn kẹo đến mắc cạn
360o CTCK: Tự doanh - Từ dễ như ăn kẹo đến mắc cạn
Tự doanh, đó là điều mà mọi người nghĩ dễ như ăn kẹo.
Đúng là có một thời gian, chỉ cần anh đặt được lệnh mua là thắng. Thế nên mới có khái niệm đua lệnh ở Việt Nam, nơi mà người chỉ cần ngón tay nhanh đủ nhập được lệnh có thể kiếm được tiền tỷ/tháng.
Mà lập CTCK, làm thằng nhập lệnh cho NĐT thì ai nhanh bằng ta, blabla, thế là có tiền, mà đúng là có tiền thật. Nếu không tính giai đoạn 2004 trở về trước, thì một dạo CTCK nào cũng báo cáo lợi nhuận khủng khiếp, chủ yếu là nhờ tự doanh.
Lợi nhuận đến mức các CTCK trở nên chảnh, họ từ chối khách hàng, yêu cầu phải tiền nhiều mới tiếp. Còn lại tập trung vào tự doanh. Lúc đầu thì tự doanh niêm yết, nhưng hàng niêm yết chưa nhiều, thế là tự doanh lan sang OTC.
Bởi áp lực lợi nhuận và phương cách chia thưởng dựa vào lợi nhuận, thay cho một chiến lược đầu tư dài hạn, tự doanh của đa số CTCK lao vào đánh quả ngắn hạn.
Lúc thị trường đang tăng mạnh thì nhiệm vụ chính của tự doanh là chen lệnh. Tiếp đó là đi lùng hàng. Thị trường OTC sôi động bởi không chỉ NĐT cá nhân hay tổ chức, mà còn vì tự doanh đang hối hả tiêu tiền. Việc giải ngân được tiến hành rầm rộ trong khi không mấy ai nghĩ đến việc sau này sẽ thoái vốn bằng cách nào. Kỳ vọng lợi nhuận không chỉ khiến NĐT cá nhân mờ mắt mà nó còn làm cho những chuyên viên kinh nghiệm, bằng cấp đầy mình trở nên tham lam vô độ. Thực tế và cả viễn cảnh sang giàu, được mọi người trọng vọng, ai cũng ngóng vào khiến cho đội ngũ tự doanh ngủ quên trên chiến thắng. Tự doanh đi đâu cũng kéo theo bầy đoàn thê tử các bạn bè và NĐT thân thiết để chia nhau lợi nhuận. Tự doanh được xem là nguồn tin mật quan trọng nhất trong đầu cơ CK và các chuyên viên tự doanh một thời lên xe xuống ngựa, được trọng vọng bậc nhất trong thị trường.
TTCK xoay chiều ở đỉnh cao 1,170 năm 2007 và ... bắt đầu tự doanh mắc cạn.
Tự doanh mắc nạn 2008
Không được hướng dẫn bởi một quy trình đầu tư và quản trị rủi ro tốt, chưa có kinh nghiệm xử lý trong khủng hoảng vì TTCK Việt Nam mới bắt đầu không lâu, các đội tự doanh của các CTCK hành xử thường đơn giản: tăng mua thêm để bình quân giá. Thoạt đầu cũng với các quỹ và NĐT còn dồi dào tiền mặt, cách ứng xử này của các tự doanh giúp cho TTCK rơi chậm lại, tạo sóng nhỏ dập dềnh ở đỉnh. Thậm chí còn có thể tạo ra một vài hiện tượng xuất thần như tứ đại thiên thần: BMC, LBM, HAX, TCT, tăng giá siêu khủng ngay cả khi TT trong downtrend.
Tuy nhiên, đợt suy giảm 2007 - 2008 không phải tầm thường, nó không phải là một sự điều chỉnh trong xu thế tăng, mà là đảo chiều đi xuống bền vững. Kinh tế thế giới đi vào khủng hoảng, các bất cập trong chính sách phát triển Việt Nam đã đến lúc không thể che giấu được trong khi lượng cung cổ phiếu vượt nhanh so với tiền đổ vào.
TT rơi chầm chậm rồi tăng tốc mạnh về sau và đa phần các đội tự doanh chết kẹp. Hầu hết các CTCK lỗ nặng năm 2008 với những khoản đầu tư (đầu cơ mới chính xác) thảm hại, không những chỉ mất giá mà còn cả mất thanh khoản, bán chẳng ai mua. Đặc biệt, những giao dịch OTC trở thành gánh nặng trên bảng cân đối kế toán.
Những anh hùng tự doanh từng một thời được tôn vinh, làm mưa làm gió năm 2006 - 2007 bây giờ đối mặt với nợ nần và thất nghiệp. Nhiều CTCK cạn kiệt tiền mặt do không quản trị tốt tài chính và rủi ro, đành giảm hoạt động và sa thải nhân viên.
Những ngôi sao sáng chói nhất trên TTCK, cổ phiếu ngân hàng và chứng khoán, lại trở thành tội đồ kéo VNI xuống vực thẳm. Những mã CP như BVS, SSI với thị giá cao ngất đến vài trăm nghìn đồng/cp rớt giá thảm hại mà trong đó có một phần lỗi lớn của tự doanh.
Thế nên mới có câu chuyện là một CTCK thành lập muộn, không kịp tham gia kinh doanh, bị cổ đông mắng như té nước lại trở thành anh hùng, bảo toàn được vốn khi TTCK suy giảm.
-----------------------------------------------------------------
Đọc thêm:
* 360o CTCK: Nhân sự và quy trình
* 360o CTCK: Tự doanh - Con đường từ lướt sóng đến làm giá (Đón đọc vào 20h ngày 26/05)
Nguyên Quân
(Nick Nguyên Quân đã có chuỗi bài viết về nhiều khía cạnh trong hoạt động của công ty chứng khoán, đăng trên Diễn đàn Vietstock từ quý 3/2011. Chuỗi bài viết hay và đầy ý nghĩa được dẫn lại trên Vietstock Blog với sự đồng ý của tác giả)
Infonet
