UBCK: Giải pháp nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

02/02/2015 20:10

02-02-2015 20:10:26+07:00

Căn cứ theo danh sách tái xếp hạng của S&P DJ năm 2013, Việt Nam được khuyến nghị nằm trong danh sách nâng hạng lên Thị trường mới nổi.

Theo tài liệu công bố tại Hội nghị Triển khai nhiệm vụ phát triển TTCK 2015 do UBCKNN tổ chức, về vấn đề nâng hạng thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam, hiện TTCK được phân loại thành 3 nhóm gồm Thị trường cận biên (Frontier Market), Thị trường mới nổi (Emerging Market) và Thị trường phát triển (Developed Market).

Vụ Quản lý quỹ (UBCKNN) cho biết, TTCK VN hiện đang được xếp vào nhóm Thị trường cận biên. Căn cứ theo danh sách tái xếp hạng của S&P DJ năm 2013, VN được khuyến nghị nằm trong danh sách nâng hạng lên Thị trường mới nổi. Đối với các tiêu chí định lượng của MSCI về Thị trường mới nổi, VN hiện đang nằm trong nhóm các thị trường cận và tiến sát tới các Thị trường mới nổi. Đây là tín hiệu tốt để VN có thể được nâng hạng. Tuy nhiên, để chính thức được đưa vào danh sách các Thị trường mới nổi cần có các chính sách và các hoạt động đồng bộ của các thành viên thị trường và cơ quan quản lý Nhà nước.

Thứ nhất là cần mở rộng quy mô và thanh khoản của TTCK. Hiện nay, tỷ lệ vốn hóa của các công ty lớn nhất VN mới chỉ đóng góp khiêm tốn tại một số rổ chỉ số Thị trường cận biên (2.54% trong S&P Frontier Broad Market Index, 4.77% rổ chỉ số DJ Frontier Total Stock Market, 2.1% rổ chỉ số MSCI Frontier). Trường hợp TTCK VN được nâng hạng, tỷ lệ này sẽ còn nhỏ hơn nhiều. Do đó, cần tích cực đưa các cổ phiếu có giá trị vốn hóa lớn lên niêm yết, và công tác cổ phần hóa đóng vai trò khá quan trọng.

Cần từng bước xem xét cho phép nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ tỷ lệ cao hơn tại các doanh nghiệp, lĩnh vực mà Nhà nước không cần kiểm soát.

Thứ hai, Sở GDCK cần hoàn thiện thể chế và hạ tầng công nghệ theo hướng xây dựng thống nhất một Sở GDCK với hệ thống giao dịch hiện đại, cấu trúc lại cơ sở hàng hóa, điều kiện niêm yết theo hướng chia tách các bảng giao dịch với các tiêu chí rõ ràng.

Thứ ba, việc đăng ký giao dịch chứng khoán cần tiết giảm các thủ tục hành chính, bổ sung mục về nhà đầu tư là người cư trú và người không cư trú.

Thứ tư, đẩy mạnh công bố thông tin doanh nghiệp và thiết lập hệ thống kế toán theo chuẩn mực quốc tế.

Thứ năm, cần lập trung tâm giải đáp thắc mắc cho nhà đầu tư nước ngoài.

Thứ sáu, cần có chiến lược hội nhập quốc tế theo chiều sâu, tận dụng sự hỗ trợ của các nước có thị trường phát triển.

Việc định hướng nâng hạng TTCK VN không phải là mục tiêu cuối cùng của quá trình xây dựng TTCK bậc cao. Tuy nhiên, UBCKNN cho biết đây là hướng phấn đấu trong tương lai sắp tới để phát triển TTCK VN.

Tiêu chí chung trong phân loại TTCK gồm quy mô thị trường, thanh khoản, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài, khả năng tự do chuyển đổi ngoại tệ, phương thức thanh toán sau giao dịch, quy định về giao dịch bán khống và cho vay chứng khoán.

Xét về tiêu chí riêng có thể kể đến bộ chỉ số xếp hạng TTCK của S&P DJ hoặc MSCI.

S&P DJ dựa trên các số liệu phân tích định lượng. Để được phân loại là thị trường cận biên, TTCK phải đáp ứng 2 trong 3 tiêu chí: (i) tổng giá trị vốn hóa thị trường đạt tối thiểu 2.5 tỷ USD (bao gồm cả phần cổ phiếu bị hạn chế chuyển nhượng), (ii) tổng giá trị giao dịch hàng năm trên Sở GDCK đạt 1 tỷ USD, (iii) hệ số phát triển thị trường (Market Development Ratio) đạt tối thiểu 5% (S&P DJ tính giá trị này theo công thức giá trị về Tổng giá trị vốn hóa thị trường trên GDP theo PPP. S&P DJ chọn hệ số này để loại bỏ những TTCK nhỏ có các công ty niêm yết không tiêu biểu cho nền kinh tế).

Để được phân loại là thị trường mới nổi, TTCK phải đáp ứng cả 3 tiêu chí nói trên, đồng thời có tổng giá trị vốn hóa thị trường đạt tối thiểu 15 tỷ USD. Ngoài ra, cần đáp ứng 3 trong 5 tiêu chí sau: (i) thời gian bù trừ tối thiểu T+3 hoặc nhanh hơn, (ii) rủi ro của trái phiếu Chính phủ được xếp hạng ít nhất BB+, (iii) không có siêu lạm phát với mức lạm phát dưới 15%, (iv) hạn chế đầu tư đối với nhà đầu tư nước ngoài không quá lớn, một số lĩnh vực vẫn có thể được coi là đương nhiên bị hạn chế như quốc phòng, (v) không có giới hạn trong giao dịch đồng nội tệ.

Còn MSCI phân loại tiêu chí xếp hạng TTCK thành 3 nhóm chính (i) sự phát triển kinh tế, (ii) quy mô và thanh khoản thị trường, (iii) tiêu chí tiếp cận thị trường. Do đó, để có thể xếp hạng là Thị trường mới nổi, cần thỏa mãn hai nhóm chính là quy mô – thanh khoản và tiếp cận thị trường. Về quy mô, cần có tối thiểu 3 công ty có vốn hóa đạt ít nhất 1.26 tỷ USD, trong đó vốn hóa của phần không hạn chế chuyển nhượng đạt ít nhất 630 triệu USD. Về thanh khoản, tổng giá trị giao dịch của chứng khoán trong năm phải đạt ít nhất 15% giá trị vốn hóa của chứng khoán đó.

Nhóm tiêu chí tiếp cận thị trường gồm: (i) độ mở đối với NĐTNN (room, nhà đầu tư nhỏ lẻ, cung cấp thông tin bằng tiếng Anh), (ii) dễ dàng luân chuyển vốn, (iii) tính hiệu quả của thị trường (thuận tiện mở tài khoản của NĐTNN, khung pháp lý, hệ thống thanh toán bù trừ phát triển, có hệ thống vay và cho vay chứng khoán, có cơ sở pháp lý cho phép bán khống…), (iv) tính ổn định của thị trường.

MSCI được đánh giá là tổ chức có uy tín và ảnh hưởng lớn nhất trong việc xây dựng các tiêu chí phân hạng thị trường.

Anh Đức