Trước “hồ sơ Panama” có vụ nào tương tự không?

13/04/2016 15:49

13-04-2016 15:49:32+07:00

Câu trả lời là “Có”. Đó là vụ “Quần đảo Virgin thuộc Anh (BVI)” và xa hơn nữa là Zug.

Nằm cách Zurich, Thụy Sĩ 30 dặm về phía Nam, thị trấn xinh đẹp Zug là nơi mà một luật sư thông minh có tên là Hermann Streuli-Schmitt đã giúp “phát minh” ra lỗ hổng để giấu hàng chục tỷ USD của những người trốn thuế hoặc sợ bị tịch thu ở đất nước họ.

Vào thập niên 1920, Hermann Streuli-Schmitt cùng các đồng nghiệp của mình ở những ngân hàng Thụy Sĩ đã dùng luật doanh nghiệp để tạo ra những cơ cấu phức tạp nhằm chuyển tài sản vòng vòng mà không hề để lại dấu vết.

Câu chuyện được ít người biết đến trên được kể lại trong quyển “Các ngân hàng Thụy Sĩ” do T.R Fehrenbach, một cựu sĩ quan tình báo quân đội Mỹ, cho ra đời năm 1966. Trong quyển sách này, T.R Fehrenbach đã nhắc đến rất nhiều nhân vật được giấu tên, trong đó có cả các ông chủ ngân hàng Thụy Sĩ và điệp viên Interpol. Streuli-Schmitt có thể chỉ là một tên giả, nhưng những gì mà Feherenbach viết dường như là thật và những kĩ thuật được ông mô tả vẫn còn được sử dụng cho đến tận ngày nay.

Theo mô tả của ông, các ngân hàng Thụy Sĩ đã “phình to ra” nhờ đợt chuyển tiền ồ ạt vào thế kỉ 19 khi quốc gia này “rộng tay” chào đón những nhân vật bị lưu đày hay tị nạn chính trị nhằm tiếp nhận luôn số tài sản của họ. Đầu thập niên 1920, các ngân hàng ở đây đầy ắp ngoại tệ và những quốc gia láng giềng như Pháp và Đức đã gây áp lực chính trị mạnh mẽ nhằm buộc Thụy Sĩ phải cho họ điều tra sổ sách các ngân hàng. Dù Thụy Sĩ chống đối dữ dội nhưng có thể hiểu được vì sao những người gửi tiền lại lo lắng: tất cả những gì có thể bảo vệ họ chỉ là cam kết giữ bí mật từ phía Thụy Sĩ. (Công ty Mossack Fonseca trong vụ “hồ sơ Panama” được cho là do có người bên trong phản bội hoặc bị hacker đột nhập lấy cắp hàng terabyte dữ liệu bí mật.)

Trong câu chuyện của Fehrenbach, Streuli-Schmitt là một “luật sư cẩn thận, khiêm tốn, chăm chỉ, thật thà, có năng lực và lớn lên ở Thụy Sĩ”. Nhờ quốc gia này nằm ở vị trí giao lộ quốc tế nên ông rất quen thuộc với luật doanh nghiệp quốc tế và mã số thuế của 22 vùng chính trị của Thụy Sĩ lẫn các quốc gia xung quanh.

Một ngày đầu thập niên 1920, Streuli-Schmitt được triệu tập đến một cuộc họp với giám đốc trụ sở ở Zug của một trong ba ngân hàng lớn nhất Thụy Sĩ. Vị giám đốc ấy giao cho ông một số tài liệu liên quan đến vụ chuyển tiền của một công ty nổi tiếng ở Italy sang một công ty ở Thụy Sĩ. Vụ này được thực hiện ở Zug vì cũng như các vùng khác ở Thụy Sĩ, khi đó Zug đã có luật và chính sách thuế nhằm thu hút các doanh nghiệp.

Ông nhanh chóng thành lập một công ty cổ phần ở Zug có tên là Ajax A.G., và sắp xếp các ông chủ ngân hàng và luật sư làm giám đốc. Để cho phù hợp với luật pháp địa phương, họ cũng phải sở hữu cổ phiếu với giá mua ưu đãi ngay lúc phát hành. Thế là công ty này hầu như được cấp vốn hoàn toàn bằng cổ phiếu của một công ty cổ phần tại Zug, do gia đình người Italy kiểm soát. Như vậy tài sản vẫn nằm ở Italy nhưng giờ đây chủ sở hữu của chúng là một công ty Thụy Sĩ, và được pháp luật Thụy Sĩ bảo vệ. Với phương thức tương tự, Streuli-Schmidt đã chuyển 14 khối tài sản khổng lồ của người Italy, Pháp và Đức sang các công ty Thụy Sĩ. Ông chưa bao giờ nổi tiếng nhưng lại trở nên giàu có.

Một số quốc gia đã có luật cho phép bỏ tù chủ sở hữu của các công ty Thụy Sĩ nhưng vẫn không thể lấy lại số tài sản ấy nếu không theo đuổi các phiên tòa tốn kém và phức tạp ở Thụy Sĩ. Đôi khi các luật sư thành lập cả tá công ty, trong đó công ty này cung cấp vốn cho công ty kia, khiến cho việc truy ra dấu vết tài sản là không thể. Theo Fehrenbach, trong một vụ khác, những luật sư ở Vaud đã chuyển một khối tài sản khổng lồ từ Italy sang một công ty Thụy Sĩ chỉ 5 phút sau khi được thành lập, và ngay sau đó chuyển tài sản đó sang một công ty ở Hà Lan và tiếp tục chuyển đến một nơi mà chỉ có người chủ sở hữu và luật sư của họ mới biết, còn công ty Thụy Sĩ ấy bị thanh lý chỉ sau một giờ tồn tại.

Trong thập niên 1920 và 1930, các ngân hàng Thụy Sĩ mở chi nhánh ở nhiều thành phố tài chính lớn trên thế giới. Tuy nhiên, sau Thế chiến thứ hai, họ bị cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ ở Beirut, Bahamas và những nơi thậm chí còn bí mật hơn như Jersey, Cook Islands và Nauru do nhận thấy đây là ngành kinh doanh béo bở, khách hàng lại sẵn sàng móc hầu bao vì đã giấu được một số tiền lớn. Dù vậy, hiện nay Zug vẫn là một nơi trú ẩn an toàn cho việc chuyển vốn ra nước ngoài./.