Khuyến mãi mạnh tay, lợi nhuận ngành ô tô “cài số lùi”

Khuyến mãi mạnh tay, lợi nhuận ngành ô tô “cài số lùi”

Doanh số bán xe ô tô toàn thị trường dần cải thiện những tháng cuối năm 2023, nhưng lợi nhuận giảm do các doanh nghiệp ô tô chi mạnh tay cho khuyến mãi, giảm giá bán nhằm thu hút khách hàng.

Theo dữ liệu thống kê từ VietstockFinance, có 7 doanh nghiệp ngành ô tô trên sàn chứng khoán (HOSE, HNX và UPCoM) đã công bố BCTC quý 4/2023 gồm SVC, CTF, HAX, VEA, TMT, HTL và GMA. Ngoại trừ TMT bớt lỗ và HTL tăng ở cả doanh thu lẫn lãi ròng, các công ty khác đều báo kết quả kém khả quan hơn cùng kỳ năm trước.

Nguồn: VietstockFinance

Cụ thể, ở quý cuối năm, các doanh nghiệp ghi nhận tổng cộng 12.6 ngàn tỷ đồng doanh thu, giảm 13% so với cùng kỳ; lãi ròng giảm đến 40%, chỉ còn 1.6 ngàn tỷ đồng. Đóng góp hơn 50% tỷ trọng doanh thu toàn ngành vẫn là SVC, còn VEA mang về phần lớn lợi nhuận, chiếm tới 95%.

Suy thoái toàn cầu, nền kinh tế chung gặp khó, nhu cầu tiêu dùng ô tô sụt giảm tiếp tục là những lý do được các doanh nghiệp ô tô trên các sàn đưa ra sau khi quý 4 khép lại.

Việc chi cho khuyến mãi, giảm giá bán nhằm đẩy bớt hàng tồn kho giai đoạn cuối năm 2023 khiến biên lãi gộp của những công ty này có xu hướng giảm dần và chỉ ở mức 6% trong quý 4/2023, thấp nhất trong 9 quý trở lại.

Diễn biến biên lãi gộp theo quý của các doanh nghiệp ô tô trên sàn từ năm 2020 (Đvt: %) Nguồn: VietstockFinance

Lãi ròng quý 4 đồng loạt giảm mạnh

Đơn cử, Dịch vụ Tổng hợp Sài Gòn (HOSE: SVC) giảm tới 86% lợi nhuận ròng quý 4/2023, chỉ còn hơn 11 tỷ đồng. Công ty cho biết, tình hình kinh doanh xe ô tô trong kỳ vẫn còn nhiều khó khăn. Các đơn vị thành viên phải tăng chi phí bán hàng, chi phí kinh doanh nhằm duy trì sản lượng bán hàng, dẫn đến lãi gộp, lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh suy giảm; chưa kể khoản lãi trong công ty liên kết, liên doanh chỉ mang về khoảng 7 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ tới 50 tỷ đồng.

Quý cuối năm thường là thời điểm các doanh nghiệp ngành ô tô “kéo” lợi nhuận khi doanh số bán xe tăng mạnh. Tuy nhiên, lợi thế này của SVC bị giảm đáng kể khiến lãi ròng cả năm chỉ còn 23 tỷ đồng, kém xa con số 332 tỷ đồng cùng kỳ và cũng là mức thấp nhất từ năm 2005 của SVC.

City Auto (HOSE: CTF) cũng có mức lãi ròng thấp so với nhiều quý gần đây. Dù doanh thu giảm nhẹ 2%, đạt xấp xỉ 2.2 ngàn tỷ đồng trong quý 4/2023; lãi gộp cao thứ hai kể từ khi niêm yết năm 2017 nhưng lãi ròng CTF giảm tới 83%, còn 6 tỷ đồng.

Với CTF, nguyên nhân do suy thoái toàn cầu khiến tiêu dùng ô tô bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Các chi phí đồng loạt đội lên cao cũng khiến doanh nghiệp phân phối xe Ford giảm lãi.

Ngành ô tô vốn dĩ bị ảnh hưởng mạnh bởi sản phẩm mang tính không thiết yếu khi thị trường gặp khó, điều này càng đúng với dòng xe cao cấp như Mercedes, khiến Dịch vụ Ô tô Hàng Xanh (Haxaco, HOSE: HAX) mất hơn một nửa lãi trong quý 4/2023, chỉ còn gần 22 tỷ đồng. Cả năm, doanh thu và lợi nhuận chỉ bằng lần lượt 58% và 14% so với năm trước. Đây là mức lãi thấp nhất kể từ năm 2015 của HAX.

Tương tự, kết quả sụt giảm của G-Automobile (HNX: GMA) trong quý 4/2023 phản ảnh thời điểm khó khăn của nền kinh tế nói chung và thị trường nói riêng. Doanh số giảm nên doanh thu và lãi ròng của GMA lần lượt giảm 39% và 37%, còn 872 tỷ đồng và 4.8 tỷ đồng trong quý 4/2023.

Tổng Công ty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam - CTCP (UPCoM: VEA) có lợi nhuận phần lớn từ công ty liên kết, liên doanh, chẳng hạn với Toyota hay Honda. Dù vậy, VEA vẫn không nằm ngoài khó khăn chung khi doanh thu thu hẹp 23%, còn 973 tỷ đồng; lãi ròng giảm 38%, còn gần 1.6 ngàn tỷ đồng.

Kết quả ngược dòng hiếm hoi

Duy nhất Kỹ thuật và Ô tô Tường Long (HOSE: HTL) “ngược dòng” khi lãi gộp 59 tỷ đồng. Con số đột biến này do lượng xe chuyên dụng hoàn thành sản xuất và bàn giao cho khách hàng dồn nhiều vào quý cuối năm, dẫn đến lợi nhuận tăng cao trong kỳ.

Kết quả khả quan giúp doanh nghiệp sản xuất xe tải Hino đạt 30 tỷ đồng lãi ròng, tăng 155% so với quý 4/2022, mức cao kỷ lục theo quý nhiều năm trở lại.

Dù lỗ gộp 18 tỷ đồng do doanh thu giảm, giá vốn tăng cao, nhưng kết quả cuối cùng của Ô tô TMT (HOSE: TMT) lại tốt hơn quý 4/2022, nhờ doanh thu từ hoạt động tài chính và thu nhập khác, lần lượt mang về 69 tỷ đồng và 47 tỷ đồng, trong khi 1 năm trước chỉ ghi nhận tổng cộng 25 tỷ đồng. Qua đó, TMT còn lỗ 213 triệu đồng, trong khi quý 4/2022 lỗ tới 17 tỷ đồng.

Kết thúc năm 2023, các doanh nghiệp ô tô ghi nhận gần 42 ngàn tỷ đồng doanh thu, giảm nhẹ 7%; nhưng lãi ròng sụt giảm tới 24%, còn 6.3 ngàn tỷ đồng.

Ít ai ngờ rằng ngành ô tô thành công rực rỡ trong năm 2022 lại mất phần lớn lợi nhuận chỉ 1 năm sau đó. Kết quả minh chứng giai đoạn đầy khó khăn khi lần lượt SVC, HAX, TMT mất từ 86% đến 97% lãi ròng so với cùng kỳ. Duy nhất HTL duy trì mức đi ngang. Riêng HAX “đánh rơi” gần một nửa doanh thu.

Nguồn: VietstockFinance

Doanh số bán xe tích cực vào cuối năm

Số liệu từ Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA, chưa bao gồm xe Huyndai) cho thấy, quý 4/2023, cả thị trường bán 92 ngàn chiếc, giảm 15% so với cùng kỳ; nhưng trái ngược với cuối năm 2022, tín hiệu tích cực là khá rõ ràng.

81% lượng xe bán ra tiếp tục là các dòng xe du lịch (sedan, SUV, MPV, hatchback…) thông dụng; trong đó, xe lắp ráp trong nước (CKD) chiếm 63% số xe bán ra trong quý 4/2023.

Diễn biến doanh số bán xe ô tô theo tháng, từ đầu năm 2022 (Đvt: chiếc) Nguồn: VietstockFinance

Một năm 2023 đầy khó khăn thể hiện qua doanh số bán xe cả thị trường chỉ đạt hơn 300 ngàn chiếc, giảm đến 25%; chịu ảnh hưởng bởi sự sụt giảm mạnh từ xe du lịch (chiếm 76%) giảm 27%, còn 230 ngàn chiếc.

Điểm tích cực có lẽ là tỷ trọng xe lắp ráp và sản xuất trong nước tăng từ 56% lên 60%, còn xe nhập khẩu nguyên chiếc (CBU) giảm từ 44% xuống 40%. Khoảng cách của xe CKD và CBU ngày càng được nới rộng, nhất là sau khi chính sách giảm 50% phí trước bạ dành cho ô tô được lắp ráp và sản xuất trong nước có hiệu lực từ tháng 7/2023.

Diễn biến doanh số bán xe phân loại theo xuất xứ, từ đầu năm 2022 (Đvt: chiếc) Nguồn: VietstockFinance

Huyndai vươn lên đứng đầu, Thaco cải thiện thị phần

Về thương hiệu, Huyndai do TC Group phân phối ra hơn 26 ngàn xe trong 3 tháng cuối năm, chiếm 23.4% thị phần và chính thức vượt qua Toyota khi thương hiệu xe Nhật này giảm từ 22.8% cùng kỳ xuống 16.8%, đạt gần 19 ngàn chiếc.

Quý 4/2023, tổng xe Thaco đưa ra thị trường đạt hơn 30 ngàn chiếc các loại, tăng nhẹ 6%. Thị phần của Thaco chiếm 27.1%, dù thấp hơn quý 3 nhưng đã tăng 3 điểm % so với cùng kỳ.

Cả năm 2023, thị phần của Thaco chiếm 28.4%, giảm không đáng kể so với năm 2022. Về thương hiệu, Huyndai đứng đầu với 19.6%, tăng 1 điểm %; trong khi Toyota “ngậm ngùi” xếp thứ hai với 16.7%, giảm từ mức 20.7% của 1 năm trước.

Thị phần một số thương hiệu lớn trong quý 4/2023 (Đvt: %) Nguồn: VietstockFinance

Thị trường phục hồi chậm và tiếp tục khốc liệt trong năm 2024

Chứng khoán SSI đánh giá, nửa đầu năm 2024, thị trường ô tô vẫn tiếp tục khó khăn do nhu cầu tiêu dùng còn yếu và người mua có tâm lý chờ đợi các mẫu xe mới, nhưng nhìn chung cả năm sẽ phục hồi cả về số lượng lẫn giá trị; chủ yếu nhờ kinh tế phục hồi, các mẫu xe mới ra mắt, tình trạng thiếu chip được giải quyết, lãi suất cho vay ở mức thấp hơn năm 2023.

Mặt khác, cạnh tranh trên thị trường sẽ tiếp tục khốc liệt. Những thương hiệu lớn từng dẫn đầu như Toyota, Honda đã giảm thị phần trong năm 2023 trong khi Ford, Kia, Mazda hay Mitsubishi đang tăng trưởng nhờ chiến lược giá tốt hơn. Chưa kể các thương hiệu Trung Quốc đã và đang mở các nhà máy lắp ráp bắt đầu hoạt động ở Việt Nam từ năm 2023.

Tử Kính

FILI