Dự án giảm thất thoát nước trị giá 44 triệu USD: Vì sao không về đích đúng thời hạn?

Dự án giảm thất thoát nước trị giá 44 triệu USD: Vì sao không về đích đúng thời hạn?

Theo kế hoạch, dự án giảm thất thoát nước trị giá 44 triệu USD của tổng công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO) bắt đầu từ năm 2007 sẽ hoàn thành vào năm 2012 với mục tiêu giảm thất thoát 125.000m3/ngày đêm. Tuy nhiên, đến nay sau bốn năm thực hiện, dự án mới giải ngân được hơn 20%, đối diện khả năng ngân hàng Thế giới rút lại khoản tiền cho vay.

Trao đổi với phóng viên Sài Gòn Tiếp Thị, ông Vương Quang Sang, giám đốc ban quản lý dự án Giảm thất thoát nước TP.HCM (thuộc SAWACO), cho biết: trong số 44 triệu USD, vốn vay ODA từ ngân hàng Thế giới 33 triệu USD, còn lại là vốn đối ứng của SAWACO.

Theo kế hoạch, đến năm 2012 nhà thầu sẽ bàn giao vùng 1 của dự án cho SAWACO, nhưng dự án có chậm trễ nên cần gia hạn thêm thời gian thực hiện để đạt mục tiêu dự án ở cả 2 vùng.

Hiện vùng 1 đã thiết kế được 41 DMA và đã giảm được lượng nước thất thoát là 47.000m3/ngày đêm. Riêng vùng 2 thì mới khởi công, chưa thiết kế được DMA nào, nhà thầu đang huy động các vật tư, trang thiết bị, dự kiến đầu năm 2012 sẽ bắt đầu thiết lập DMA. Hiện vốn giải ngân của dự án mới được gần 9 triệu USD, chiếm khoảng 22% tổng số vốn.

Đã bốn năm thực hiện dự án, chỉ còn một năm nữa là kết thúc nhưng mới giải ngân và hoàn thành được chưa đầy 1/4 khối lượng công việc?

Nguyên nhân thì có rất nhiều. Hiện nay các van bị lấp quá nhiều do các công trình ngầm; hoạ đồ hệ thống cấp nước không được chính xác, nhiều khi ở ngoài có van nhưng trong hoạ đồ thì lại không có và ngược lại… Sự đồng thuận ban đầu giữa SAWACO với các công ty cổ phần cấp nước chưa thống nhất hoàn toàn; thủ tục trong quá trình thực hiện đầu tư, triển khai dự án, thiết kế chậm… Bên cạnh đó, việc thoả thuận đào đường cũng chậm, nhiều dự án công trình ngầm đang thi công, năng lực của ban quản lý dự án hạn chế… Tất cả những điều đó đã khiến cho tiến độ dự án chậm trễ.

Liệu ngân hàng Thế giới có tiếp tục giải ngân cho chúng ta thực hiện tiếp dự án?

Vừa rồi chúng tôi đã làm việc với ngân hàng Thế giới, họ có nói rằng, chúng tôi cố gắng nỗ lực đến hết thời gian hiệp định vay xem được bao nhiêu và đề ra những giải pháp để tăng tiến độ. Trước mắt, chúng tôi dự tính đề nghị gia hạn thêm 20 tháng.

Do vậy, SAWACO đã thành lập ban chỉ đạo phối hợp thực hiện dự án giảm thất thoát nước, tất cả thủ trưởng các đơn vị liên quan đều là thành viên của ban chỉ đạo, khi có những vướng mắc được ban chỉ đạo họp, giải quyết ngay. UBND thành phố cũng cho một cơ chế về đào đường, cho phép đào đường trong vòng ba ngày, khi dò tìm phát hiện điểm bể thì chỉ cần thông báo là có thể đào đường lên xử lý…

Với thời gian xin gia hạn thêm 20 tháng, dự án có hoàn thành?

Chúng tôi sẽ cố gắng hết sức để tranh thủ được nguồn vốn vay ODA của ngân hàng Thế giới. Tuy nhiên, nếu sau 20 tháng vẫn chưa hoàn thành thì dự án cũng đã tranh thủ một số lượng lớn nguồn vốn ODA, còn lại SAWACO sẽ bỏ vốn ra để hoàn thành nốt dự án. Bởi việc giảm thất thoát nước đang là vấn đề bức xúc.

Ông có thể cho biết đơn vị thực hiện và chi tiết về cách chống thất thoát nước tại dự án này?

Đơn vị thực hiện dự án giảm thất thoát nước này là công ty cấp nước Manila Water (Philippines). Đây là đơn vị chuyên hoạt động trong lĩnh vực cấp nước và hiện đang quản lý hệ thống, mạng cấp nước của thủ đô Manila. Trong thời gian qua, đơn vị này đã thực hiện một số dự án giảm thất thoát nước khá hiệu quả, nhất là dự án giảm thất thoát nước ở Manila.

Dự án này được chia thành hai vùng: vùng 1 gồm các quận: 1, 3, 5, 10; vùng 2 gồm quận: 11, Tân Bình và Tân Phú. Trong đó, vùng 1 được chia thành 119 DMA (khu vực đồng hồ tổng), mục tiêu giảm lượng nước thất thoát là 75.000m3/ngày đêm; và vùng 2 được chia thành 125 DMA, mục tiêu giảm lượng nước thất thoát là 50.000m3/ngày đêm.

Thành lập các DMA là mục tiêu quan trọng để kiểm soát được lượng nước rò rỉ, kiểm soát được gian lận của khách hàng… đây là công cụ quản lý một cách bền vững. Từ trước đến giờ hệ thống phân phối cấp nước của thành phố không đồng bộ, đều liên thông nhau, nên khi có một điểm bể nào rất khó biết được (trừ khi bể lớn trồi lên mặt đường); còn nếu chủ động đi dò điểm bể thì cũng rất khó, đòi hỏi công nhân phải có kỹ năng nghe thật tốt.

“Theo hợp đồng giữa SAWACO và nhà thầu, cứ làm giảm thất thoát được 1m3 nước thì nhà thầu được hưởng 75 USD. Trong trường hợp, nếu thất thoát tăng trở lại thì nhà thầu sẽ phải khắc phục hoặc phải bồi thường”.

Vậy việc thiết lập các DMA này được thực hiện như thế nào, thưa ông?

Mỗi DMA được thiết lập dựa trên số lượng khách hàng sử dụng nước, trung bình mỗi DMA có từ 1.500 – 2.000 khách hàng. Trong quá trình thiết lập các DMA, các van biên DMA sẽ được đóng lại để không cho nước ở DMA này chảy sang khu vực khác và ngược lại. Khi đó, mỗi DMA sẽ bị cô lập, khép kín và tại nơi điểm nước vào hoặc ra chúng tôi cho lắp đặt đồng hồ đo, thiết bị điều khiển áp lực, thiết bị truyền dữ liệu. Khi lượng nước vào chúng tôi đo tại đồng hồ đo, còn lượng nước ra chính là đồng hồ của khách hàng. Như vậy, biết được lượng nước vào và lượng nước ra, chúng tôi biết được lượng nước ở DMA này thất thoát bao nhiêu. Sau đó sẽ tiến hành dò tìm trong DMA, phát hiện bể ở đâu thì “bịt” lại chỗ ấy.

Cách chống thất thoát nước này liệu có hiệu quả hơn trước đây?

Đây là cách làm mới, chúng tôi có thể quan sát biểu đồ lưu lượng, áp lực và biết được có điểm bể lớn mới xuất hiện hay lượng rò rỉ tăng lên trong DMA, thông qua thiết bị datalogger truyền dữ liệu từ đồng hồ đo về trung tâm dữ liệu của SAWACO để huy động người dò tìm, xử lý ngay. Chẳng hạn khi có nước rò rỉ, thoát ra ngoài thì đồng hồ đo sẽ tăng cao so với bình thường, biểu đồ đi lên.

Có phải việc thiết lập các DMA bằng cách cho đóng các van, đã làm giảm áp lực nước, khiến nhiều nơi nước yếu, thậm chí nước không chảy?

Tất nhiên khi đóng tất cả các van biên của DMA, áp lực nước ở một số nơi trong khu vực sẽ bị giảm, nước yếu. Nhưng bây giờ mục tiêu giảm thất thoát nước là quan trọng nên có thể phải chấp nhận áp lực nước giảm. Chúng tôi mong khách hàng thông cảm. Nhưng tuyệt đối chúng tôi không để xảy ra việc ngưng cung cấp nước bất kỳ khu vực nào thuộc dự án.

Nhưng không lẽ người dân ở khu vực này phải chịu cảnh nước yếu mãi như thế?

Khi việc giảm rò rỉ được thực hiện hoàn tất trong từng DMA, áp lực nước sẽ tăng trở lại. Ngoài ra, SAWACO sẽ tăng cường áp lực nước từ đường ống cấp 1, cấp 2, áp lực nước ở những khu vực này sẽ được cải thiện.

Hồ Quang thực hiện

sài gòn tiếp thị