Vì sao các quan chức ngân hàng lớn khó bị truy tố?

Vì sao các quan chức ngân hàng lớn khó bị truy tố?

Thời gian gần đây, nhiều “ông lớn” trong giới ngân hàng liên tiếp dính các bê bối về rửa tiền hay thao túng lãi suất, tuy nhiên, vẫn chỉ là các hình phạt hành chính mà chưa thấy quan chức nào ra tòa. Nhiều người vẫn đặt câu hỏi vì sao?

Lo sợ sự sụp đổ của ngành ngân hàng, dẫn đến sự "lung lay" của nền kinh tế toàn cầu, cho đến nay, các quan chức cấp cao ở những ngân hàng vi phạm pháp luật vẫn chưa bị truy tố. Ảnh: Reuters

Từ năm 2009, một số các tổ chức tài chính quốc tế lớn đã bị buộc tội âm mưu vi phạm trừng phạt kinh tế chống lại việc kinh doanh với Iran và các nước khác. Những ngân hàng này thú nhận đã tạo thuận lợi cho sự chuyển dịch của hàng tỉ USD thông qua hệ thống tài chính Mỹ bằng cách làm sai lệch hàng chục ngàn USD đầu ra thanh toán cho Iran và các nước chịu trừng phạt kinh tế khác như Sudan, Libya và Cuba.

Các hành vi vi phạm biện pháp trừng phạt kinh tế với Iran và các nước khác không phải là một tai nạn. Thay vào đó, các quan chức ngân hàng cấp cao ý thức và cố tình tìm cách phá vỡ hệ thống kiểm soát chống rửa tiền của Mỹ. Hơn nữa, các quan chức này còn tái diễn các vi phạm này nhiều lần, tách các thông tin nhận dạng từ hàng chục nghìn giao dịch với Iran có trị giá hàng tỉ USD. Trong nhiều trường hợp, nhân viên ngân hàng được phép thanh toán tiền cho Iran thông qua các ngân hàng Mỹ mà không cần quan tâm đến điểm đến cuối cùng của số tiền này, mặc dù chúng có thể được dùng để tài trợ cho chương trình tên lửa hạt nhân của Iran hay hỗ trợ các nhóm khủng bố như Hezbollah.

Ngân hàng Standard Chartered (SCB) đã đồng ý trả số tiền phạt 340 triệu USD cho bộ phận tài chính của sở Tài chính New York (DFS) để giải quyết các khoản phí mà ngân hàng Anh này đã che giấu hơn 250 tỉ USD trong các giao dịch với khách hàng Iran và cố tình qua mặt các nhà quản lý ngân hàng New York.

Tuy nhiên, SCB không phải là trường hợp cá biệt. Năm 2009, ngân hàng Lloyds bị phạt 350 triệu USD, Credit Suisse chịu phạt 536 triệu USD, đến năm 2010, ngân hàng ABN Amro và Barclays cũng chịu nộp số tiền tương ứng 500 triệu USD và 298 triệu USD vì cáo buộc loại bỏ hoặc thay đổi thông tin nhằm che giấu các giao dịch liên quan đến khách hàng Iran và các nước bị cấm vận khác. Tháng 6.2012, đến lượt ING đóng 619 triệu USD vì cáo buộc tương tự liên quan đến Iran và Cuba. Cũng không thể không kể ra vụ bê bối rửa tiền của HSBC cho một tập đoàn ma túy của Mexico, theo một báo cáo của Thượng viện Mỹ hồi tháng 7 vừa qua.

Họ đều là những ngân hàng lớn và có tên tuổi hàng đầu thế giới, họ chịu nộp tiền phạt nhưng câu hỏi nhiều người vẫn canh cánh là liệu phạt hành chính như thế đã đủ cứng rắn và răn đe? Hàng trăm triệu USD đã được nộp về cho bộ Tư pháp, trong khi các quan chức ngân hàng vẫn nghiễm nhiên chẳng hề hấn gì trước pháp luật.

Việc các quan chức chủ động trong những vi phạm của ngân hàng không phải không rõ ràng, hơn nữa, khi các quan chức che giấu danh tính của khách hàng Iran và cản trở Mỹ nỗ lực phát hiện rửa tiền hay tài trợ khủng bố, chính họ đã vi phạm luật pháp Mỹ bao gồm đạo luật Quyền hạn kinh tế khẩn cấp quốc tế, đường dây lừa đảo, gian lận trong ngành ngân hàng và quy chế Rico. Nhưng Bộ tư pháp đã không thể buộc các quan chức ngân hàng chịu trách nhiệm cá nhân về tội của mình.

Trả lời cho câu hỏi tại sao, nhiều người có thể cho rằng những vụ kiện tụng như thế là quá đắt tiền, quá tốn thời gian và khó khăn để chứng minh cho các công tố viên. Thế nhưng có cách giải thích khác cho rằng truy tố hình sự với các quan chức ngân hàng cấp cao cuối cùng có thể dẫn đến sự sụp đổ của các ngân hàng. “Hậu quả kinh tế tiềm năng” đã khiến các ngân hàng có tấm bình phong lớn hơn cho mình.

Phạt tài chính có thể đi kèm với lệnh cấm cung cấp các dịch vụ tài chính cho các nước bị xử phạt, nhưng số tiền mà các ngân hàng phải nộp hãy còn quá nhỏ so với cáo buộc rửa tiền mà các ngân hàng này đã thực hiện. Dĩ nhiên, với luật pháp của Mỹ, ngoài hình phạt từ các nhà quản lý ngành ngân hàng, các ngân hàng vi phạm còn phải nhận hình phạt bổ sung từ Cục tư pháp và Bộ tài chính Mỹ. Nhưng cho đến nay, chẳng ai đảm bảo rằng những hình phạt bổ sung ấy có thể “đả động” gì đến các quan chức cấp cao của ngân hàng vi phạm.

Vốn dĩ không ai được ở trên pháp luật, cho dù đó là các CEO hay quan chức ngân hàng cấp cao của một số tổ chức tài chính lớn nhất thế giới đi chăng nữa. Các cán bộ ngân hàng đã cố ý vi phạm các quy định của pháp luật để tạo điều kiện cho hoạt động rửa tiền, tài trợ khủng bố và các giao dịch tài chính bất hợp pháp nên chịu trách nhiệm và bị trừng phạt trong phạm vi đầy đủ của pháp luật. Đó là một cách góp phần đảm bảo sự toàn vẹn của hệ thống tài chính toàn cầu không bị đe dọa.

NGỌC KHANH (CNN)

sài gòn tiếp thị