Không kể GDP, chúng ta được gì sau 5 năm nữa
Không kể GDP, chúng ta được gì sau 5 năm nữa
Hướng tới một nhà nước phục vụ, thay vì một nhà nước đầu tư, kinh doanh thì sẽ không phải quá băn khoăn về chỉ tiêu GDP, về đầu tư công, kể cả vay nợ để đầu tư.
* Tăng trưởng GDP, không phải được hưởng hết!
* Những ngộ nhận quanh chỉ tiêu GDP
* GS Trần Văn Thọ: Chiến lược FDI có giúp Việt Nam cất cánh?
* Thủ tướng: 'Việt Nam tính GDP không giống ai'
Thời gian tới, vốn đầu tư công sẽ được phân bổ theo trung hạn, thay vì hàng năm, nhằm khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, manh mún.Trong ảnh: Bảo tàng Hà Nội, công trình có vốn đầu tư hơn 2.300 tỉ đồng.
|
Rốt cuộc, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Bích Lâm sẽ phải làm thay cho các lãnh đạo địa phương để tính GDP trên địa bàn tỉnh (GRDP). Tại hội nghị của ngành kế hoạch ở Đà Nẵng cuối tuần trước Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phàn nàn: “Tỉnh nào tôi đi làm việc đều có GDP tăng từ 9-14%, trong khi cả nước chỉ tăng 5,8%”. Kết luận được đưa ra là Tổng cục Thống kê sẽ trực tiếp tính toán và công bố chỉ tiêu GRDP cho các địa phương thống nhất sử dụng.
Thực ra, GDP của Hà Nội hay TPHCM chẳng có chút ảnh hưởng gì đến GDP của cả nước nếu xét thuần túy về mặt số liệu. Những con số đó không được Tổng cục Thống kê sử dụng để tính GDP cả nước, và chúng cũng không thể hiện trong hệ thống tài khoản quốc gia của ngành thống kê. Song, chính những con số này là biểu hiện sinh động nhất của chủ nghĩa thành tích, hay tư duy nhiệm kỳ. Tăng trưởng hai con số giúp tô vẽ thành tích cho các lãnh đạo địa phương.
Song, về khía cạnh nào đó cũng khó mà trách được chính quyền địa phương. Hiện nay, lãnh đạo các tỉnh vẫn phải thực hiện các chỉ tiêu kinh tế do “trên” giao, hay do hội đồng nhân dân yêu cầu/phê duyệt. Kết cục là chính quyền địa phương lơ là với những chức năng cơ bản như cung cấp dịch vụ công, đảm bảo an ninh trật tự...
Câu chuyện quốc gia cũng chẳng khác địa phương là bao. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân vẫn được được chỉ đạo chốt ở mức 6,5-7%/năm trong giai đoạn 2016-2020. Rõ ràng, GDP vẫn được coi là chỉ tiêu pháp lệnh. Rốt cuộc là hàng loạt chỉ tiêu khác như trái phiếu chính phủ, bội chi, đầu tư công, vay nợ... sẽ được ấn định để giúp hiện thực hóa con số đó. Những con số này đã được nêu lên sơ bộ tại hội nghị của ngành kế hoạch cuối tuần trước, như thông lệ nhiều năm nay.
Trước khi xem những con số tương lai đó như thế nào, có lẽ giới hàn lâm không thể phủ nhận tình trạng mà chúng mang lại hiện nay. Trong nỗ lực biện hộ về tăng trưởng, đầu tư công luôn ở trong tình trạng cầu vượt qua cung, cầu luôn tiến đến vô hạn. Chính phủ luôn phải huy động vốn trái phiếu Chính phủ theo lãi suất thị trường, nhưng khi phân bổ vốn đó lại không theo thị trường. Vay mua trái phiếu, vay nước ngoài, tăng bội chi của Nhà nước, chưa kể các khoản vay các doanh nghiệp nhà nước, làm cầu về vốn tăng lên, dẫn đến lãi suất thị trường tăng cao.
Điều này gây bất ổn kinh tế vĩ mô, làm chi phí vốn cao, lãi suất cao, và hệ lụy là chèn lấn khu vực kinh tế tư nhân. Quan hệ thị trường méo mó, quan hệ giữa chính quyền trung ương và địa phương là xin - chia - cho, không tính đến giá vốn, bất chấp hiệu quả, dẫn đến đầu tư kém hiệu quả. Rốt cuộc là tốc độ tăng trưởng giảm xuống. Vòng xoáy này đã được kiểm nghiệm trong thời gian dài vừa qua.
Cho dù vốn đầu tư công được Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh khẳng định sẽ được phân bổ theo trung hạn, thay vì hàng năm - một bước đột phá - để khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, manh mún, bảo đảm cân đối kinh tế vĩ mô lớn trong phạm vi cả nước và tạo sự công khai minh bạch trong phân bổ nguồn lực của Nhà nước, nó mới chỉ là vế “cần” của bài toán.
Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương Nguyễn Đình Cung nói về vế “đủ” còn lại: “Đổi mới thể chế phân bổ vốn đầu tư nhà nước không thể tách rời khỏi đổi mới vai trò của Nhà nước nói chung và vai trò, chức năng của từng cơ quan nhà nước nói riêng; không thể tách rời khỏi phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương theo hướng thu hẹp vai trò và chức năng của Nhà nước”. Từ góc nhìn này sẽ có hàng loạt thay đổi lớn. Chẳng hạn, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch sẽ không còn quá sốt sắng với việc xây dựng các nhà văn hóa, viện bảo tàng dưới danh nghĩa là chủ đầu tư. Thay vào đó, bộ này cần tập trung vào vai trò quản lý nhà nước trong ngành.
“Nhà nước kiến tạo phát triển” sẽ được đo lường cụ thể bằng các chỉ tiêu chất lượng các loại dịch vụ công, các chỉ tiêu về chất lượng sống, chất lượng môi trường kinh doanh, sự hồ hởi hay không của giới đầu tư kinh doanh tư nhân. Điều đó còn có nghĩa hơn nhiều so với con số GDP. Sắp tới đây, Luật về Chính phủ và chính quyền địa phương sẽ được ban hành nhằm hiện thực hóa Hiến pháp. Liệu dự luật đó sẽ giúp ích để Chính phủ và chính quyền địa phương thực sự làm tốt vai trò nhà nước, như nó cần có, thay vì vẫn nhăm nhăm vào chỉ tiêu GDP?
Tư Giang
