Kinh doanh dựa trên sự sáng tạo: Hướng đi cần thúc đẩy của doanh nghiệp Việt

Kinh doanh dựa trên sự sáng tạo: Hướng đi cần thúc đẩy của doanh nghiệp Việt

GS TS Wim Vanhaverbeke, GS của trường đào tạo quản trị hàng đầu Châu Âu ESADE cho rằng quá trình chuyển đổi từ kinh doanh dựa trên chi phí thấp sang dựa trên sự sáng tạo đã bắt đầu ở Việt Nam, nhưng còn rất chậm. Các doanh nghiệp Việt Nam cần chuyển đổi nhanh hơn nữa chiến lược này nhằm tận dụng tốt hơn những lợi thế về kinh tế đang có.

Ông Wim Vanhaverbeke trình bày tại hội thảo quốc tế “Mô hình quản trị sáng tạo thành công trên thế giới - Bài học cho lãnh đạo Việt Nam” diễn ra tại Tp.HCM do Viện Quản trị Kinh doanh FSB, Đại học FPT phối hợp với VCCI tổ chức

Cụ thể, ông Wim Vanhaverbeke nhìn nhận, ở Việt Nam, các doanh nghiệp vẫn quen kinh doanh dựa trên lợi thế về chi phí thấp. Nhưng trong 5 năm gần đây, chi phí nhân công của Việt Nam đã tăng lên, cao hơn các nước Thái Lan, Indonexia hay các nước mới ở Châu Phi. Vì thế các doanh nghiệp Việt Nam càng cần phải tăng cường đổi mới, sáng tạo để có thể sản xuất ra các sản phẩm có chất lượng cao hơn, mang tính sáng tạo cao hơn, mang lại lợi nhuận lớn hơn.

Sáng tạo đem lại gì cho doanh nghiệp?

Ông cho rằng, sáng tạo không chỉ mang lại sự tăng trưởng đột phá cho doanh nghiệp mà còn làm thay đổi chiến lược của một doanh nghiệp. Điều này thực tế đã được kiểm chứng qua trường hợp hãng game Rovio - cha đẻ của Angry Bird. Năm 2009, sau 6 năm thành lập, hãng đã tạo ra 51 game lớn nhỏ nhưng phần lớn không thành công. Rovio đứng bên bờ vực phá sản. Tình cờ, ban lãnh đạo Rovio nhìn thấy một bức hình có những chú chim nhiều màu sắc bên cạnh những khối màu sặc sỡ, họ nảy ra ý tưởng tuyệt vời. Họ làm việc miệt mài trong suốt 8 tháng với hàng trăm lần sửa đổi cùng với một giấc mơ về một tựa game đình đám. Và chú chim Angry Bird đã đạt được thành công ngoài mong đợi, mang về cho Rovio 156 triệu USD doanh thu (năm 2013). Cũng nhờ Angry Bird, Rovio đã thay đổi chiến lược, từ việc nỗ lực phát triển game mới chuyển sang phát triển những phiên bản mới và sản phẩm ăn theo Angry Bird.

Chính từ ví dụ này, ông Wim Vanhaverbeke khuyến khích các doanh nghiệp đẩy mạnh sự sáng tạo trong kinh doanh. Để có nhiều ý tưởng, cách đơn giản và phổ biến nhất là có thể dùng nguồn lực của số đông bên ngoài. Doanh nghiệp hoàn toàn có thể dùng các phương tiện truyền thông, các mạng xã hội để thu hút ý tưởng của các chuyên gia tự do trong lĩnh vực cần thiết ví dụ như tổ chức một cuộc thi để trưng cầu những ý tưởng sáng tạo.

Có một điều cần lưu ý là, việc có nhiều ý tưởng đã quan trọng nhưng quan trọng hơn là cần tính toán các vấn đề về chi phí, rủi ro trong việc triển khai ý tưởng. Cần tập trung vào công tác quản trị sáng tạo để phát triển sản phẩm mới trên cơ sở hiệu quả về chi phí và hạn chế rủi ro.

Sáng tạo đóng, sáng tạo mở!

Nói về sáng tạo, ông cho biết trước những năm 90, “sáng tạo đóng” được coi là thiên đường của các doanh nghiệp quy mô lớn ở phương Tây. Gần đây, các doanh nghiệp đang chuyển dần sang chiến lược “sáng tạo mở”. Với những doanh nghiệp vừa và nhỏ, không có vốn mạo hiểm để hiện thực hóa những ý tưởng hay, họ cần áp dụng mô hình “sáng tạo mở” để có được sự hỗ trợ cần thiết cho việc biến ý tưởng thành sản phẩm trên thị trường.

Cụ thể, sáng tạo đóng là hình thức sáng tạo truyền thống, chủ yếu được tiến hành trong nội bộ doanh nghiệp. Doanh nghiệp tự mình tiến hành các hoạt động từ nghiên cứu đến đưa sản phẩm ra thị trường. Sáng tạo mở là doanh nghiệp chỉ đảm nhiệm một phần của quá trình sáng tạo, phần còn lại được thực hiện bởi các đối tác bên ngoài. Việc hợp tác có thể được thực hiện ở giai đoạn nghiên cứu, phát triển, ứng dụng công nghệ hoặc trong giai đoạn thương mại hóa sản phẩm. Sáng tạo mở có sự phối hợp của các nguồn lực bên trong và bên ngoài nhằm thúc đẩy quá trình biến ý tưởng thành sản phẩm ra thị trường.

Ngày nay, xu hướng trên thế giới là chuyển sang sáng tạo mở bởi:

Thứ nhất, sự phức tạp của công nghệ vượt ra ngoài phạm vi và khả năng xử lý của một doanh nghiệp. Để có thể sáng tạo ra một sản phẩm mới có sự kết hợp các tri thức, năng lực khác nhau của các doanh nghiệp, các phòng nghiên cứu…

Thứ hai là tốc độ, vô cùng quan trọng ở thời đại ngày nay. Nếu một doanh nghiệp tự xây dựng những năng lực công nghệ mà một doanh nghiệp khác hiện đã có, để tự nghiên cứu chế tạo ra sản phẩm thì có thể mất vài năm. Trong thời gian đó, rất có thể các doanh nghiệp khác đã kịp đưa ra nhiều sản phẩm mới khiến cho sản phẩm của doanh nghiệp mình trở nên lỗi thời.

Lý do thứ 3 là rủi ro và chi phí. Có một số nghiên cứu rất rủi ro và đòi hỏi chi phí lớn. Sẽ là an toàn và có lợi hơn nếu nhiều doanh nghiệp lớn cùng phối hợp nguồn lực để thực hiện từng phần của nghiên cứu và cùng chia sẻ kết quả.

Áp dụng sáng tạo mở thế nào để thành công?

Ông Wim Vanhaverbeke chia sẻ việc áp dụng chiến lược “sáng tạo mở” không hề dễ dàng. Trước hết, nội bộ doanh nghiệp cần tổ chức tốt để đội ngũ nhân viên, quản lý có thể phối hợp một cách hiệu quả với các đối tác bên ngoài. Nếu tiến hành sáng tạo mở trên cơ sở một mạng lưới các đối tác, thì cần phải biết cách tổ chức và quản lý mạng lưới đó cho hiệu quả. Việc này rất khác so với việc quản lý doanh nghiệp thông thường, bởi vì không có sự kiểm soát, quản lý mang tính thứ bậc quyền lực như trong doanh nghiệp của mình.

Chiến lược sáng tạo mở cần phải được lồng vào và thống nhất với chiến lược tổng thể của doanh nghiệp. Người lãnh đạo cần phải biết doanh nghiệp muốn gì từ nguồn lực bên ngoài, và từ nguồn lực bên trong. Và cũng cần có sự ủng hộ của lãnh đạo cấp cao để thay đổi cơ cấu tổ chức trong công ty. Nếu không có được sự cam kết của lãnh đạo cấp cao thì chiến lược sáng tạo mở sẽ rất khó thành công.

Sáng tạo mở - mô hình tạo nên sự thảnh công cho một số doanh nghiệp trên thế giới

Mỹ Hà ghi