Luật đầu tư nước ngoài mới của Trung Quốc có gì cần chú ý?

Luật đầu tư nước ngoài mới của Trung Quốc có gì cần chú ý?

Trong ngày thứ Sáu (15/03), Quốc hội Trung Quốc đã thông qua luật đầu tư nước ngoài mới, có lẽ là vấn đề quan trọng nhất trong chương trình nghị sự tại Đại hội Đại biểu Nhân dân toàn quốc của Trung Quốc.

Đây là một bước đi quan trọng hướng tới xoa dịu căng thẳng thương mại giữa Bắc Kinh và Washington khi họ dự định cấm chuyển giao công nghệ bắt buộc.

Các nhà hoạch định chính sách đã thông qua luật này nhanh một cách chóng mặt ở một quốc gia nơi “bánh xe” lập pháp dịch chuyển rất chậm. Động thái này diễn ra khi tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang chậm lại. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng luật này quá chung chung và không chi tiết.

Luật đầu tư nước ngoài mới có gì?

Luật này sẽ thay thế ba đạo luật hiện hành về đầu tư nước ngoài. Sáu chương của luật này bao gồm những vấn đề như xúc tiến đầu tư, bảo hộ đầu tư, quản lý đầu tư nước ngoài của Chính phủ và trách nhiệm pháp lý. Luật này sẽ nhắm vào các hoạt động đầu tư của các cá nhân, công ty và tổ chức nước ngoài, bao gồm cả liên doanh giữa nước ngoài và công ty Trung Quốc.

Điều 22 quy định rằng Chính phủ phải bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của nhà đầu tư và các công ty nước ngoài, và các tổ chức Trung Quốc có thể không sử dụng các biện pháp hành chính để buộc chuyển giao công nghệ.

“Đây là một cuộc cải cách cơ bản về hệ thống quản lý đầu tư nước ngoài của chúng ta để tăng độ mở, minh bạch và khả năng dự báo”, Zhang Yesui, Phát ngôn viên của Quốc hội Trung Quốc, nói với các phóng viên tại NPC tuần trước.

Điều gì thôi thúc tạo ra luật mới?

Ba luật hiện hành liên quan đến khoản đầu tư nước ngoài đã được thông qua trong thập niên 70 và 80 khi Trung Quốc nổi lên từ các thập kỷ cô lập toàn cầu. Do đó, luật cần phải được cập nhật để bắt kịp với thực tế của nền kinh tế hiện đại trên toàn cầu.

Trung Quốc cần phải thúc đẩy đầu tư nước ngoài để ngăn chặn đà giảm tốc của nền kinh tế trong nước giữa lúc lượng tiêu thụ suy giảm và Bắc Kinh chiến tranh thương mại với Washington. Ngày càng nhiều khoản đầu tư từ các công ty nước ngoài là cần có để giúp đất nước này trở thành cường quốc sản xuất công nghiệp chất lượng cao.

Trong khi Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục phàn nàn về thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc, thì các vấn đề về quyền sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ bắt buộc là các vấn đề then chốt của các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung. Ông Trump đang thúc giục Trung Quốc thực hiện các cuộc cải cách cấu trúc.

“Xung đột không phải là vấn đề thương mại đơn giản”, Shingo Ito, Chuyên gia kinh tế cấp cao tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Quốc tế (IIES), nhận định. “Đây là một cuộc đấu tranh để xem quốc gia nào đang đứng đầu về công nghệ trên thế giới”.

Quá trình này đang diễn ra nhanh như thế nào?

Thông thường phải mất nhiều năm để một luật được thông qua ở Trung Quốc, nhưng các nhà làm luật chỉ mất 3 tháng để tham vấn công chúng và phác thảo luật này. Phiên bản cuối cùng được công bố vào ngày 08/03/2019 tại NPC và được bàn luận hai lần tại các cuộc họp của Ủy ban thường vụ Quốc hội Trung Quốc.

Trong ngày 15/03, Quốc hội Trung Quốc đã thông qua luật đầu tư nước ngoài mới.

Liệu Trung Quốc thực sự đối xử các công ty nước ngoài một cách bình đẳng?

Luật này ngăn cấm đầu tư vào một số lĩnh vực nhất định, mặc dù Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết trong ngày thứ Bảy (09/03) rằng Bắc Kinh dự định giảm bớt số ngành trong danh sách.

Vào ngày 08/03, Wang Chen, Phó Chủ tịch của Ủy ban thường vụ NPC, nhấn mạnh “bản chất độc đáo” của lĩnh vực tài chính, cho rằng các quy định riêng biệt sẽ được áp dụng khi một công ty nước ngoài đầu tư vào các ngành tài chính như ngân hàng, chứng khoán và bảo hiểm, hoặc các thị trường như chứng khoán và ngoại hối.

Phòng Thương mại Liên minh châu Âu (EU) ở Trung Quốc đưa ra một tuyên bố vào ngày 25/02/2019, trong đó cho biết tốc độ thông qua nhanh như thế này có nghĩa là các quan điểm của các công ty nước ngoài sẽ không được đưa vào xem xét trong phiên bản cuối cùng và việc thiếu đi lý do cho việc gấp rút thông qua luật đầu tư nước ngoài mới đã làm dấy lên câu hỏi về cách thức Trung Quốc thi hành luật pháp.

Luật này cũng quy định rằng nếu bất kỳ quốc gia hoặc khu vực nào đưa ra lệnh cấm mang tính phân biệt đối xử lên hoạt động đầu tư Trung Quốc thì Trung Quốc có thể thực hiện các biện pháp đáp trả tương xứng.

Liệu luật mới sẽ hỗ trợ cho nền kinh tế Trung Quốc?

Khoản đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Trung Quốc tăng thêm 3% lên 135% tỷ USD trong năm 2018, Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Zhong Shan cho biết trong tháng 1/2019. Con số này cũng thấp hơn mức tăng trưởng 7.9% trong năm 2017 và 4.1% trong năm 2016. Đà giảm tốc diễn ra khi nền kinh tế Trung Quốc năm 2018 tăng trưởng yếu nhất trong 28 năm.

Tuy nhiên, vào ngày thứ Bảy (09/03), các quan chức tại NPC cho biết mức FDI năm nay có khả năng sẽ “ổn định” ngay cả khi có sự giúp sức của luật mới.

Jeremy Lawson, Chuyên gia kinh tế trưởng tại Aberdeen Standard Investments, ngày càng tỏ ra lạc quan một cách thận trọng.

Luật mới này “sẽ là dấu hiệu mới cho thấy chính sách đang chuyển dịch theo hướng dài hạn và tích cực hơn”, ông viết trong một báo cáo. “Tuần này, Quốc hội Trung Quốc không dự định giải quyết tất cả những thách thức dài hạn của Trung Quốc. Đây là một dự án kéo dài nhiều năm. Thế nhưng, các tín hiệu tăng trưởng tương lai có thể đang được cải thiện”.

Vũ Hạo (Theo Nikkei Asian Review)

FiLi