Hạn chế “quyền anh quyền tôi” trong xây dựng pháp luật

05/08/2019 15:37
05-08-2019 15:37:51+07:00

Hạn chế “quyền anh quyền tôi” trong xây dựng pháp luật

Tình trạng chồng chéo, xung đột của rất nhiều quy định pháp luật không chỉ các dự án luôn đối mặt với tình trạng đình trệ, phát sinh chi phí mà rủi ro nhất đối với doanh nghiệp là nguy cơ vi phạm pháp luật.

Hạn chế “quyền anh quyền tôi” trong xây dựng pháp luật
Chính phủ họp chuyên đề xây dựng pháp luật - Ảnh: VGP

Đó là điều được Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh khi phát biểu tại phiên họp Chính phủ về xây dựng pháp luật, ngày 5/8.

Theo Chủ tịch VCCI, những năm qua, Chính phủ đã rất nỗ lực trong việc cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Tuy nhiên, môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam vẫn chưa thực sự thông thoáng, không gian cải cách vẫn rất lớn. Một trong những bất cập lớn được các địa phương và doanh nghiệp phản ánh hiện nay là tình trạng chồng chéo, xung đột của rất nhiều các quy định pháp luật. Điển hình nhất là sự chồng chéo, xung đột giữa các đạo luật với nhau, giữa luật chung và luật chuyên ngành, giữa văn bản hướng dẫn luật này và văn bản hướng dẫn luật khác.

Nhiều xung đột, chồng chéo

Qua thu thập, hệ thống lại, làm rõ những điểm chồng chéo, xung đột giữa các quy định của pháp luật, Chủ tịch VCCI nêu một số điểm xung đột, chồng chéo điển hình.

Như, xung đột về thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án xây dựng nhà ở giữa Luật Đầu tư và Luật Nhà ở.

Xung đột về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư trong dự án có sử dụng đất và đấu giá quyền sử dụng đất giữa Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu và Luật Đất đai.

Xung đột về thủ tục giới thiệu địa điểm đầu tư, địa điểm xây dựng giữa Luật Xây dựng, Luật Nhà ở và Luật Đầu tư.

Xung đột về thời điểm lập báo cáo đánh giá tác động môi trường giữa Luật Đầu tư và Luật Bảo vệ môi trường. Xung đột về thời điểm cấp giấy phép quy hoạch giữa Luật Xây dựng, Luật Đầu tư và Luật Nhà ở.

Thu thập từ VCCI còn cho thấy nhiều xung đột, chồng chéo khác: xung đột về thời điểm thẩm định nhu cầu sử dụng đất giữa Luật Đất đai và Luật Đầu tư.

Trùng lặp về phê duyệt quy hoạch và chấp thuận chủ trương đầu tư thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ giữa Luật Đầu tư và Luật Quy hoạch đô thị, Luật Nhà ở.

Không thống nhất về điều kiện vốn tối thiểu của chủ đầu tư giữa Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Đất đai.

Không tương thích về quyền cho thuê tài sản gắn liền với đất trong trường hợp thuê đất trả tiền hàng năm giữa Luật Đất đai và Bộ luật Dân sự...

Vẫn đẩy khó khăn cho dân và doanh nghiệp

Việc xung đột, chồng chéo này tác động lớn đến các dự án đầu tư, không rõ các trình tự để thực hiện các thủ tục cũng như không rõ quan hệ của các đạo luật (con gà hay quả trứng có trước). Điều này gây ra nhiều hệ quả lớn, làm mất thời gian, lỡ cơ hội đầu tư, làm tăng chi phí và rủi ro đối với hoạt động kinh doanh, Chủ tịch VCCI nhận định.

Cụ thể, về phía doanh nghiệp, khi làm thủ tục, doanh nghiệp phải thực hiện nhiều thủ tục hành chính trùng lặp, đi lại mất nhiều thời gian, nộp nhiều loại hồ sơ giống nhau cho các cơ quan nhà nước khác nhau. Chi phí giao dịch rất tốn kém. Trong quá trình thực thi, doanh nghiệp phải tiếp nhiều đoàn thanh tra, kiểm tra từ các cơ quan khác nhau nhưng lại có nội dung trùng nhau. Không chỉ các dự án luôn đối mặt với tình trạng đình trệ, phát sinh chi phí mà rủi ro nhất đối với doanh nghiệp là nguy cơ vi phạm pháp luật. Nhiều trường hợp doanh nghiệp không biết phải thực hiện theo quy định nào, thực hiện quy định này thì lại vi phạm quy định kia.

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, theo VCCI thì sự chồng chéo, xung đột giữa các quy định pháp luật khiến các cơ quan thực thi chính sách trở nên lúng túng, bị động khi phải giải quyết công việc cho doanh nghiệp. Tâm lý sợ rủi ro, sợ sai rất phổ biến trong bộ máy nhà nước từ thực trạng chồng chéo, xung đột pháp luật này.

Có tình trạng ở nhiều địa phương và thậm chí ở các bộ ngành hiện nay là không dám giải quyết công việc, đùn đẩy, né tránh trách nhiệm khiến hoạt động đầu tư, kinh doanh bị đình trệ, chậm tiến độ và nhiều việc phải đẩy lên đến cấp Thủ tướng, cấp Chính phủ. Việc chậm trễ trong việc giải ngân vốn đầu tư công thời gian qua là một ví dụ điển hình. Nhưng không chỉ đầu tư công mà cả đầu tư tư nhân cũng bị đình trệ.

Về nguyên tắc, thì luật ban hành sau được ưu tiên so với luật ban hành trước, nhưng trên thực tế, bộ ngành nào khi giải quyết công việc cũng thường viện dẫn luật của bộ ngành mình. Việc xử lý của cơ quan thanh kiểm tra cũng thường thiếu nhất quán, cho nên hiện tượng né tránh, sợ sai, lo an toàn cho mình và đẩy khó khăn về phía người dân và doanh nghiệp vẫn khá phổ biến, VCCI nhìn nhận.

Cần những tổ chức độc lập

Nhận định nguyên nhân của thực trạng trên, VCCI cho rằng trong quá trình soạn thảo luật, các bộ chuyên ngành được giao chủ trì soạn thảo đều cố gắng mở rộng tối đa phạm vi điều chỉnh của đạo luật, bao quát các vấn đề của đạo luật, ít chú ý đến sự chồng chéo, xung đột với các quy định pháp luật đã có sẵn. Thậm chí, có trường hợp còn cố tình co kéo thêm quyền cấp phép, quyền thanh kiểm tra về cho cơ quan, bộ ngành mình.

Thêm vào đó, hiện đang thiếu một một cơ chế phù hợp, một cơ quan trung gian đủ mạnh để thúc đẩy rà soát và có tiếng nói phản biện đủ khách quan và độc lập để tiến hành rà soát, kiến nghị sửa đổi để khắc phục và ngăn chặn những chồng chéo, xung đột trong quá trình xây dựng và sửa đổi pháp luật. Hiện nay, việc giải quyết xung đột, chồng chéo chủ yếu phụ thuộc vào việc tranh luận và thoả hiệp giữa các bộ ngành trong quá trình soạn thảo. 

Tuy vậy, một số cán bộ có trách nhiệm tham gia xây dựng pháp luật có tâm lý không quan tâm đến những công việc nếu không ảnh hưởng đến bộ ngành mình hoặc "dĩ hòa vi quý" không muốn gây căng thẳng với bộ ngành khác nên vẫn chấp nhận tình trạng những nội dung, những điểm chồng chéo, xung đột được đưa vào văn bản pháp luật.

Về giải pháp, VCCI kiến nghị, để rút ngắn thời gian, tháo gỡ ách tắc với những văn bản khác chưa giải quyết được trong các luật đã nằm trong chương trình sửa đổi, đề nghị Chính phủ trình Quốc hội triển khai theo cách thức dùng một luật sửa nhiều luật liên quan đến đầu tư kinh doanh và hoạt động của doanh nghiệp.

Chủ tịch VCCI cũng đề nghị cần có một tổ chức độc lập đứng ra giúp Chính phủ chủ trì rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật trong các lĩnh vực này. Hạn chế tình trạng "quyền anh, quyền tôi" và đưa ra được các giải pháp đột phá trong cải cách các thủ tục liên ngành.

Ở các bộ ngành, giải pháp được VCCI nêu là nên giao nhiệm vụ xây dựng pháp luật, chính sách cho một tổ chức độc lập thuộc bộ (ví dụ: Vụ Pháp chế, Viện thuộc Bộ…) chứ không nên giao cho các vụ, cục đang đảm nhận nhiệm vụ thực thi pháp luật, xét duyệt và cấp phát các loại giấy phép.  

Nguyễn Lê

VnEconomy





MÃ CHỨNG KHOÁN LIÊN QUAN (1)

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Tổng Bí thư Tô Lâm: Phát triển kinh tế tư nhân là đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng

Trong bài viết "Phát triển kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng", Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá những thành công trên chặng đường gần 40 năm đổi mới...

Chủ tịch Quốc hội: Xong sắp xếp bộ máy cấp xã rồi mới đến bỏ cấp huyện

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý cần đề phòng các thế lực thù địch lợi dụng cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy để chống phá, xuyên tạc.

Gỡ 'chốt hãm' để kinh tế tư nhân thực sự bứt phá

Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh cải cách và hội nhập quốc tế, kinh tế tư nhân đang ngày càng khẳng định vai trò trụ cột trong nền kinh tế. Tuy nhiên, để kinh tế tư...

Lấy ý kiến rộng rãi trước khi quyết định sáp nhập tỉnh

Chính phủ đang tổng hợp ý kiến cấp ủy, ngành, địa phương để hoàn thiện đề án tổ chức lại đơn vị hành chính trước khi trình Trung ương.

Những vấn đề cần lưu ý khi đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng

Tăng trưởng kinh tế nhanh đóng vai trò then chốt trong việc giúp Việt Nam thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, rút ngắn khoảng cách với các quốc gia tiên tiến và...

Ban Bí thư quyết định khai trừ Đảng với 2 cán bộ vi phạm

Ban Bí thư quyết định khai trừ Đảng hai cán bộ vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước gây hậu quả rất nghiêm trọng, thiệt hại rất lớn ngân sách.

Ủy ban TVQH sẽ điều chỉnh địa giới hành chính cấp xã từ giữa tháng 4

Từ giữa tháng 4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ họp liên tục để điều chỉnh địa giới hành chính cấp xã, dự kiến sắp xếp khoảng 60-70% cấp xã còn lại.

Bộ trưởng Nội vụ: Sáp nhập còn khoảng 2.000 xã, mỗi xã gần như một huyện nhỏ

Bộ trưởng Nội vụ cho biết, hiện cả nước có 10.035 đơn vị hành chính cấp xã, sẽ tổ chức lại quy mô chỉ còn khoảng 2.000 đơn vị. Khi đó, mỗi xã “gần như là một huyện...

Đầu tư công vào cơ sở hạ tầng - nền tảng tăng trưởng dài hạn cho kinh tế Việt Nam

Tại "Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025: Giải pháp đột phá để đạt mục tiêu tăng trưởng trên 8%" được tổ chức sáng ngày 13/03/2025, các chuyên gia đưa ra nhiều nhận...

Thủ tướng: Báo cáo kinh tế-xã hội Đại hội XIV của Đảng phải ở tầm chiến lược

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Tiểu ban yêu cầu Dự thảo Báo cáo kinh tế-xã hội phải có tầm nhìn xa, trông rộng, nghĩ sâu, làm lớn, vượt qua giới hạn...


Hotline: 0908 16 98 98