Nhận diện 4 rủi ro, bất cập từ kênh phân phối bảo hiểm qua ngân hàng

Nhận diện 4 rủi ro, bất cập từ kênh phân phối bảo hiểm qua ngân hàng

Trao đổi tại diễn đàn kinh tế - tài chính trực tuyến 2022 với chủ đề "Bancassurance: Tiềm năng và thách thức" do TBTCVN phối hợp cùng các đơn vị liên quan tổ chức chiều 27/7, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia đã chỉ ra 4 rủi ro, bất cập trong hoạt động của kênh phân phối này.

TS. Cấn Văn Lực tham gia trao đổi tại diễn đàn.

PV: Bảo hiểm liên kết ngân hàng (bancassurance) ngày càng trở nên phổ biến và quan trọng trên thế giới và Việt Nam, thậm chí ở nhiều thị trường, bancassurance đã trở thành một trong những kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm chính. Xin ông chia sẻ cụ thể về sự phát triển của bancassurance thời gian qua?

TS. Cấn Văn Lực: Trên thế giới, thị trường banca có giá trị ước tính vào khoảng 1.270 tỷ USD năm 2019 và dự báo sẽ đạt hơn 1.800 tỷ USD vào năm 2027, tăng khoảng 4,5%/năm (theo báo cáo của Imarc).

Trong đó, bảo hiểm nhân thọ chiếm tới 60% thị phần và bảo hiểm phi nhân thọ là 40% (tính theo giá trị sản phẩm bảo hiểm).

Sự phân hóa này thể hiện khá rõ ràng tại thị trường châu Âu, khi banca là kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm nhân thọ chính tại nhiều quốc gia như Bồ Đào Nha (chiếm tới 78% tổng phí bảo hiểm nhân thọ năm 2019) hay Ý (74,3%).

Trong khi đó, ở mảng phi nhân thọ, banca chỉ chiếm một phần nhỏ trong tỷ trọng phí bảo hiểm.

Tại Việt Nam, trong giai đoạn vừa qua, hoạt động banca đã phát triển một cách mạnh mẽ. Theo thống kê của Hiệp hội Bảo hiểm, cả doanh thu và tỷ trọng thu nhập từ banca của doanh nghiệp bảo hiểm ngày một tăng lên, từ 65 nghìn tỷ (chiếm 7,8% doanh thu phí bảo hiểm) năm 2017, lên tới 130 nghìn tỷ (chiếm 18,9%) năm 2020.

Đến năm 2021, doanh thu phí bảo hiểm qua kênh Banca đã chiếm khoảng 39% tổng doanh thu khai thác mới. Trong 6 tháng đầu năm 2022, thị trường Banca tăng trưởng 23% theo báo cáo của Bộ Tài chính.

Về phía các ngân hàng, hoạt động banca đã đóng góp hàng nghìn tỷ đồng vào lợi nhuận trong năm 2021.

Về hình thức hợp tác, bên cạnh việc ký kết các thương vụ hợp tác phân phối bảo hiểm độc quyền (hoạt động đại lý), một số ngân hàng tập trung khai thác mảng bảo hiểm thông qua công ty con, công ty liên doanh, góp vốn.

Đơn cử như BIDV đẩy mạnh mảng bán bảo hiểm thông qua công ty bảo hiểm BIC (bảo hiểm phi nhân thọ), BIDV Metlife (bảo hiểm nhân thọ); MBBank thông qua Công ty bảo hiểm MIC (phi nhân thọ), công ty liên doanh MB ageas (nhân thọ)…

PV: Bên cạnh những mặt tích cực, hoạt động bancassurance tại Việt Nam đã và đang nảy sinh một số rủi ro, bất cập như: Giới hạn về nguồn nhân lực chưa được đào tạo bài bản; đạo đức của nhân viên ngân hàng; rủi ro xung đột lợi ích và tính hiệu quả khi tổ chức tín dụng phân phối sản phẩm bảo hiểm… Xin ông chia sẻ thêm về vấn đề này?

TS. Cấn Văn Lực: Trước hết, ta cần nhận diện 4 rủi ro, bất cập chính.

Đó là chất lượng tư vấn chưa cao do thực trạng hiện nay nhiều cán bộ tư vấn chưa hiểu hết những đặc tính kỹ thuật phức tạp của sản phẩm bảo hiểm, cũng như mức độ ưu tiên công việc khác nhau.

Rủi ro về đạo đức nghề nghiệp cũng có thể xảy ra (ở một số nơi, một số trường hợp xảy ra hiện tượng gượng ép, xung đột lợi ích và tính hiệu quả khi tổ chức tín dụng phân phối sản phẩm bảo hiểm…).

Bên cạnh đó là rủi ro lan truyền (có tính hệ thống), tức là việc xảy ra rủi ro tại 1 công ty bảo hiểm có thể ảnh hưởng đến ngân hàng thương mại với tư cách là đại lý, hay đối tác hay cổ đông chiến lược, hay công ty mẹ và ngược lại.

Ngoài ra là rủi ro về thông tin, dữ liệu còn thiếu trong khi quy định về cho phép chia sẻ thông tin, dữ liệu, công nhận kết quả thẩm định chưa có.

Các diễn giả tham gia trao đổi.

PV: Giải pháp nào để giải quyết những rủi ro này như thế nào, thưa ông?

TS. Cấn Văn Lực: Về giải pháp, cần tập trung vào những bất cập, rủi ro nêu trên.

Một là, cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, nhất là nghiệp vụ banca (trong cả lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ và phi nhân thọ), quy định rõ quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm của các bên liên quan. Đồng thời, có quy định cho phép cơ chế chia sẻ thông tin, dữ liệu, công nhận kết quả thẩm định, e-KYC, cũng như qui định về bảo mật, bảo vệ thông tin, dữ liệu khách hàng trong trường hợp này.

Hai là, các ngân hàng thương mại và công ty bảo hiểm cần đầu tư nhiều hơn cho việc đào tạo cán bộ về đạo đức nghề nghiệp, kỹ năng giao tiếp, thuyết phục để tránh gây hiểu nhầm, khiến khách hàng cảm thấy không hài lòng hay bị ép buộc mua sản phẩm bảo hiểm. Bên cạnh đó, cũng cần tổ chức các khóa đào tạo nâng cao nghiệp vụ bảo hiểm cho cán bộ ngân hàng. Ngoài ra, cũng cần lưu ý vấn đề bảo mật thông tin khách hàng.

Ba là, ngân hàng thương mại và công ty bảo hiểm cần phối hợp xây dựng các sản phẩm bảo hiểm chuyên biệt, phù hợp với kênh bán qua ngân hàng, nhằm tránh sự cạnh tranh giữa các ngân hàng và các doanh nghiệp bảo hiểm, sản phẩm phải đáp ứng được nhu cầu của cả ngân hàng và khách hàng (thí dụ như sản phẩm bảo hiểm được sử dụng làm tài sản thế chấp cho khách hàng khi vay vốn tại ngân hàng…).

Bốn là, đẩy mạnh cấu phần giáo dục tài chính trong kế hoạch tài chính toàn diện, để khách hàng nhận thức được sự cần thiết của các sản phẩm bảo hiểm, hiểu biết về các sản phẩm bảo hiểm các ngân hàng thương mại, cũng như doanh nghiệp bảo hiểm cần tham gia tích cực vào hoạt động này bằng cách đẩy mạnh việc tuyên truyền, quảng bá sản phẩm bảo hiểm cũng như banca tới khách hàng.

PV: Xin cảm ơn ông!

Hồng Vân

TBTCVN