Vì sao thương vụ cảng Panama của tỷ phú Lý Gia Thành khiến Trung Quốc phẫn nộ?

Vì sao thương vụ cảng Panama của tỷ phú Lý Gia Thành khiến Trung Quốc phẫn nộ?

Tỷ phú Hồng Kông Lý Gia Thành đã vô tình đặt mình vào giữa xung đột địa chính trị Trung-Mỹ sau khi công bố thương vụ bán tài sản cảng ở kênh đào Panama.

Container và cần trục tại Cảng Balboa ở lối vào Thái Bình Dương của kênh đào Panama tại thành phố Panama.

Thương vụ 19 tỷ USD này ban đầu được xem như một chiến thắng tài chính vang dội cho vị tỷ phú 96 tuổi, mang lại khoản lợi nhuận cao trong thời điểm chiến tranh thương mại đang làm tổn thương ngành vận tải biển. Nhưng đồng thời, nó cũng trao cho Tổng thống Mỹ Donald Trump một chiến thắng chính trị, người đã nhiều lần đe dọa sẽ tiếp quản kênh đào Panama và tuyên bố một cách sai lệch rằng Trung Quốc là nước vận hành tuyến đường thủy này.

Tuy nhiên, thương vụ này được cho là đã khiến Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tức giận và các cơ quan chức năng đã bắt đầu xem xét thỏa thuận. Hiện chưa rõ các quan chức có thể áp dụng biện pháp nào khi các cảng được bán đều nằm ngoài Trung Quốc và Hồng Kông.

Dưới đây là những điều bạn cần biết về Lý Gia Thành và thương vụ cảng Panama.

Lý Gia Thành sở hữu những cảng nào và vì sao ông bán chúng?

Một đơn vị của CK Hutchison kiểm soát 2 trong số 5 cảng liền kề với kênh đào Panama - tuyến đường thủy chiến lược xử lý khoảng 3% tổng lượng thương mại đường biển toàn cầu. Panama đã cấp quyền nhượng quyền cho công ty của vị tỷ phú 96 tuổi từ năm 1998 và mới gia hạn thêm 25 năm vào năm 2021.

Mọi việc vẫn diễn ra suôn sẻ cho đến khi Trump bắt đầu chú ý đến tuyến đường thủy này trong những tháng gần đây. Trong bài phát biểu nhậm chức, ông đã tuyên bố ý định "lấy lại" kênh đào Panama và nhiều lần nhấn mạnh rằng Mỹ cần kiểm soát tuyến đường thủy chiến lược này.

Trước áp lực ngày càng tăng từ chính quyền Trump, CK Hutchison đã công bố thương vụ bán 43 cảng ở 23 quốc gia và giữ lại các cơ sở ở Trung Quốc đại lục và Hồng Kông. Với giá 19 tỷ USD, số tiền thu được gần bằng toàn bộ giá trị thị trường của CK Hutchison trước khi thương vụ được công bố.

Ai sẽ hưởng lợi từ thương vụ này?

Người hưởng lợi lớn nhất, nếu thương vụ nhận được sự chấp thuận từ các cơ quan chức năng liên quan, chắc chắn là Lý Gia Thành và gia đình ông.

Vốn đã là người giàu thứ hai Hồng Kông, tài sản của ông đã tăng thêm 1.3 tỷ USD ngay sau khi thông báo về thương vụ vào đầu tháng 3, theo chỉ số tỷ phú của Bloomberg. Hiện tài sản của ông đạt 30.5 tỷ USD, trong đó cổ phần trong CK Hutchison và công ty bất động sản CK Asset Holdings Ltd. chiếm 40% tổng tài sản.

Tỷ phú Lý Gia Thành (96 tuổi)

Các ngân hàng và công ty tư vấn pháp lý cũng hưởng lợi. Hàng triệu USD phí dịch vụ cũng sẽ chảy về các tổ chức như Goldman Sachs Group, ngân hàng đầu tư duy nhất làm việc với CK Hutchison, và nhiều công ty cung cấp tư vấn pháp lý cho liên minh BlackRock.

Trong khi đó, Trump, người đã tuyên bố ý định lấy lại kênh đào Panama trong bài phát biểu nhậm chức, cũng ghi nhận một chiến thắng chính trị khi ông thể hiện sức mạnh trong thương mại quốc tế, các cuộc chiến ở Ukraine và Gaza, NATO và nhiều vấn đề khác.

Trung Quốc liên quan như thế nào và phản ứng của họ ra sao?

Quyết định của CK Hutchison theo đuổi thương vụ mà không xin phép Bắc Kinh trước đã khiến Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tức giận. Theo tờ Wall Street Journal, ông Tập Cận Bình tin rằng ông Lý Gia Thành đang hành động chống lại lợi ích của Trung Quốc. Các quan chức đã lên kế hoạch sử dụng vấn đề cảng Panama như một con bài mặc cả trong các cuộc đàm phán với chính quyền Trump, nhưng giờ đây, họ đã mất đi quân cờ quan trọng này.

Văn phòng đại diện của Trung Quốc tại Hồng Kông đã nhanh chóng bày tỏ sự không hài lòng, chia sẻ các bài bình luận từ tờ Ta Kung Pao, trong đó cảnh báo các doanh nghiệp nên cẩn thận về việc "họ nên đứng về phía nào". Bài viết còn kêu gọi các doanh nhân lớn trở thành "những người yêu nước cuồng nhiệt và đáng tự hào".

Nhiều cơ quan Trung Quốc, bao gồm Cục Quản lý Thị trường Nhà nước, hiện đang xem xét thương vụ để tìm các vi phạm bảo mật hoặc vi phạm chống độc quyền, Bloomberg News đưa tin.

* Bán cảng Panama cho Mỹ, tỷ phú Lý Gia Thành hứng cơn thịnh nộ từ Trung Quốc

John Lee, nhà lãnh đạo hiện tại của Hồng Kông, cho biết: "Những cuộc thảo luận rộng rãi trong xã hội về thương vụ phản ánh những mối quan ngại đáng được chú ý nghiêm túc". Ông cam kết xử lý thương vụ "theo đúng luật pháp và quy định".

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo? Quyết định có thể bị đảo ngược không?

Bước quan trọng tiếp theo cho thương vụ sẽ là việc CK Hutchison ký kết thỏa thuận chính thức với liên minh do BlackRock dẫn đầu, dự kiến vào ngày 02/04.

Theo nhận định của nhiều chuyên gia, các cơ quan chức năng Trung Quốc khó có thể ngăn cản thương vụ này. Các cảng đều nằm ngoài Trung Quốc và Hồng Kông, và Bắc Kinh có ít lựa chọn để tác động tới đế chế kinh doanh rộng lớn của Lý Gia Thành, bao gồm cả bán lẻ, viễn thông và cơ sở hạ tầng.

Vị tỷ phú đã giảm sự hiện diện của tập đoàn mình tại Trung Quốc đại lục trong nhiều thập kỷ qua và hiện chỉ có 12% doanh thu của CK Hutchison đến từ hoạt động ở đại lục và Hồng Kông.

Tuy nhiên, việc Trung Quốc tiến hành xem xét thoả thuận đã khiến cổ phiếu CK Hutchison lao dốc khi các nhà đầu tư ngày càng lo ngại về tầm ảnh hưởng của Bắc Kinh và mối quan hệ Mỹ-Trung ngày càng căng thẳng.

Lý Gia Thành là ai?

Sinh ra tại Trung Quốc đại lục năm 1928, Lý Gia Thành cùng gia đình đã tìm đường lánh nạn đến Hồng Kông trong thời kỳ Thế chiến II. Sau khi cha qua đời, cậu thiếu niên Lý Gia Thành phải sớm từ bỏ việc học. Dù vậy, với tài năng kinh doanh phi thường, ông đã tự mình gây dựng sự nghiệp, ban đầu từ việc sản xuất hoa nhựa, rồi dần chuyển hướng sang lĩnh vực bất động sản, đặt viên gạch đầu tiên cho đế chế kinh doanh khổng lồ sau này.

Vào thời kỳ đỉnh cao, cứ bảy căn nhà tư nhân ở Hồng Kông thì có một căn do công ty Cheung Kong của Lý Gia Thành phát triển. Hành trình vươn lên từ hoàn cảnh nghèo khó đến vị thế tỷ phú hàng đầu của ông Lý Gia Thành không chỉ là câu chuyện thành công cá nhân mà còn phản ánh sự phát triển thần kỳ của nền kinh tế Hồng Kông. Chính tài năng kinh doanh phi thường đã khiến ông được mệnh danh là "Siêu nhân" trong giới kinh doanh.

Mối quan hệ giữa Lý Gia Thành và Trung Quốc đại lục đã trở nên căng thẳng kể từ khi Tập Cận Bình lên nắm quyền vào năm 2013.

Đây không phải lần đầu tiên tỷ phú Lý Gia Thành khiến Trung Quốc nổi giận. Trước đó vào năm 2015, báo chí nhà nước Trung Quốc đã gay gắt chỉ trích ông khi quyết định đăng ký hai công ty lớn là CK Hutchison và CK Asset tại Quần đảo Cayman. Quyết định này diễn ra đồng thời với việc tập đoàn của ông bán đi nhiều bất động sản tại Trung Quốc đại lục, được xem như động thái rút vốn khỏi thị trường Trung Quốc.

Phần lớn tài sản của vị tỷ phú bao gồm cổ phần trong các công ty niêm yết, bao gồm CK Asset, CK Hutchison, nhà sản xuất dầu và khí đốt Canada Cenovus Energy và Zoom Video Communications.

Vũ Hạo (Theo Bloomberg)

FILI

- 17:40 20/03/2025