Mô hình tập đoàn kinh tế tư nhân : Có cần đạo luật riêng ?

Mô hình tập đoàn kinh tế tư nhân : Có cần đạo luật riêng ?

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng: Từ thực tế kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới việc hình thành và phát triển tập đoàn không cần phải chờ quy định pháp luật mà xuất phát từ bản thân nhu cầu phát triển kinh tế.

Ông Lê Phước Vũ - Chủ tịch HĐQT Cty cổ phần Tập đoàn Hoa Sen đề nghị dùng từ tập đoàn kinh tế đại chúng thay vì tư nhân để rõ nghĩa hơn bản chất của tập đoàn kinh tế của khu vực tư nhân

Vì vậy không cần thiết có một đạo luật riêng về Tập đoàn kinh tế tư nhân mà quan trọng hơn là sớm thiết lập một môi trường pháp lý thuận lợi cho các DN trên con đường vươn lên thành tập đoàn.

Hiện nay rất nhiều DN ngoài quốc doanh có từ tập đoàn ở trước tên Cty cho thấy xu hướng mong muốn, khát vọng của lãnh đạo các DN đưa DN của mình trở thành các tập đoàn kinh tế. Nhiều mô hình tập đoàn kinh tế tư nhân được hình thành và phát triển: như Tập đoàn Hoà Phát, Tập đoàn Mai Linh, Phú Thái Group, Saigon Invest Group, Đồng Tâm... Quy mô và tốc độ tăng trưởng của các tập đoàn kinh tế tư nhân cũng tăng đáng kể trong vài năm trở lại đây. Nhưng bản thân từ “tập đoàn” đặt vào tên DN không tạo thành tập đoàn, mà có thể gây nhầm lẫn. Vậy đâu là điểm yếu và các DN VN cần xây dựng và phát triển tập đoàn trên cơ sở nào ?

Ông Trương Gia Bình - Chủ tịch FPT kể một câu chuyện: Giai đoạn đầu khi chúng tôi đi tiếp thị sản phẩm phần mềm ở nước ngoài, sau một hồi nghe lãnh đạo FPT giới thiệu đối tác đưa ra câu hỏi khá bất ngờ: Ở nước ông có điện không ? Mình đi tiếp thị phần mềm mà họ lại hỏi có điện không ? Nhưng điều đó khá logic bởi trong con mắt của họ, VN vẫn là một nước khá lạc hậu. Nó cũng cho thấy một trong những trở ngại lớn nhất để các DN VN vươn ra thế giới và trở thành các tập đoàn lớn là chúng ta chưa có thương hiệu quốc gia.

Thế nào là tập đoàn ?

Theo ông Phan Đức Hiếu -Chuyên gia kinh tế, Viện nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương: Hiện nay, không có một khái niệm thống nhất về tập ở các quốc gia và giữa các ngành luật trong cùng một quốc gia. Đa số các nước, không định nghĩa thế nào là tập đoàn, mà chỉ có định nghĩa thế nào là Cty con. Có cách tiếp cận khác nhau về tập đoàn, tuỳ vào quốc gia; trong quốc gia tuỳ vào ngành luật và vấn đề điều chỉnh. Nhìn chung quy định pháp luật dừng lại ở việc quy định chế tài theo đó, coi tập đoàn như một định chế rủi ro. Không có hướng dẫn thành lập, tổ chức tập đoàn. Tập đoàn là “tập hợp” hoặc “nhóm” các Cty; không phải là một thực thể độc lập (không có thủ tục thành lập). Các Cty trong nhóm thường có mối quan hệ chặt chẽ (chi phối sở hữu hoặc quản lý). Không phải là một tập hợp cố định mà có tính chất đan xen. Thực tế: tập đoàn không hình thành một lúc (quá trình dần dần); tập đoàn ảnh hưởng bởi yếu tố: lịch sử, văn hoá, quan hệ gia đình, truyền thống, phong tục...

Cũng theo ông Hiếu: Thực ra trong Luật DN cũng đã đề cập đến khái niệm Tập đoàn nhưng khái niệm tập đoàn theo Luật DN không rõ ràng, định nghĩa theo hướng viện dẫn và nếu theo suy luận thông thường thì nhóm Cty bằng tập đoàn, tập đoàn bằng Cty mẹ-con và bằng tổ hợp kinh doanh có 2 cấp DN. Chính sách khuyến khích hay hạn chế phát triển tập đoàn chưa rõ... Từ thực tế kinh nghiệm của các quốc gia trên thế giới việc hình thành và phát triển tập đoàn không cần phải chờ quy định pháp luật (bản chất kinh tế). Các chính chính sách chỉ nên tập trung định hướng sự phát triển và cách thức tổ chức tập đoàn.

Mô hình nào ?

Ông Nguyễn Mạnh Cường - Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hội DNT VN cho biết: “Hiện tại, Trung ương Hội DNT VN đang gấp rút xây dựng dự thảo về mô hình tập đoàn kinh tế tư nhân. Trong đó tập trung vào ba vấn đề chính: kinh nghiệm quốc tế, những đặc trưng của kinh tế VN và vai trò các tác nhân có liên quan (của Nhà nước, DN và của Hội). Mô hình tập đoàn kinh tế trên thế giới rất đa dạng. Ở các nước như Hoa Kỳ hay các nước Châu Âu, thông thường tập đoàn kinh tế tư nhân được hình thành thông qua quá trình sáp nhập hoặc mở rộng ra thành cấu trúc tập đoàn. Các nước Nhật Bản, Trung Quốc hay Hàn Quốc do phát triển sau nên họ không đi lại con đường dài như của Hoa Kỳ hay Châu Âu để hình thành mô hình tập đoàn kinh tế. Họ phải có sự dẫn dắt của nhà nước để những tập đoàn đó đi đúng quy luật thị trường, phát triển nhanh hơn. Vai trò của nhà nước là xây dựng khung pháp luật, các thể chế, chính sách thúc đẩy tập đoàn kinh tế phát triển. Việc đầu tư phát triển tập đoàn sẽ tạo sức bật rất lớn đối với sự phát triển kinh tế đất nước.

Chính phủ đã có Nghị định 101/2009/NĐ-CP ngày 5/11/2009 Thí điểm thành lập, tổ chức, hoạt động và quản lý tập đoàn kinh tế nhà nước, vậy có cần thiết có một văn bản pháp lý về sự ra đời của tập đoàn kinh tế tư nhân ? Theo ông Trương Gia Bình: Không cần thiết phải có một văn bản mang tính chất hành chính về sự ra đời của tập đoàn kinh tế tư nhân mà chỉ cần Luật DN là có thể giải quyết được. Sở dĩ, Chính phủ có riêng một nghị định về thành lập, tổ chức, hoạt động và quản lý tập đoàn kinh tế nhà nước có thể là để tháo gỡ cho các tập nhà nước.

Cần nhiều thời gian và ý kiến đóng góp để xây dựng mô hình tập đoàn kinh tế tư nhân. Nhưng trong giai đoạn hiện nay, VN đang đứng trước bài toán sử dụng hiệu quả các nguồn lực. Vì vậy nếu so sánh hiệu quả sử dụng đồng vốn, lao động... khu vực kinh tế tư nhân vẫn hiệu quả hơn. Như vậy vấn đề đặt ra là cần phải phân bổ lại các nguồn lực sao cho hợp lý hơn, vì sự phát triển chung của nền kinh tế đất nước, không phân biệt tư nhân hay Nhà nước. Mấu chốt là việc mở rộng cổ phần hoá các tập đoàn kinh tế nhà nước, tạo sự liên kết mật thiết thông qua cơ chế đầu tư vốn, cơ chế hợp đồng kinh tế giữa các tập đoàn kinh tế nhà nước trong các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế  với các DN tư nhân sẽ rút ngắn con đường tạo dựng các đầu tầu kinh tế, xây dựng thương hiệu lớn của VN. Vì vậy các chính  chính sách chỉ nên tập trung định hướng sự phát triển và cách thức tổ chức tập đoàn nhằm tạo một môi trường kinh doanh thuận lợi để các DN đang thực sự có mong muốn và khát vọng sớm trở thành tập đoàn theo quy luật tự nhiên và bản chất của kinh tế.

Phan Nam thực hiện

DIỄN ĐÀN DOANH NGHIỆP