Quốc gia tiêm vaccine Covid-19 nhiều nhất thế giới vẫn khó mở cửa lại kinh tế

Với gần nửa dân số đã được tiêm ít nhất một liều, Israel hiện là quốc gia có tỷ lệ tiêm vaccine bình quân cao nhất thế giới. Họ đặt cược việc này sẽ giúp mở cửa lại nền kinh tế. Hôm 21/2, các rạp phim, nhà thi đấu thể thao, khách sạn và phòng gym đã được phép mở trở lại cho những người đã tiêm vaccine hoặc đã khỏi Covid-19. Vì thế, 30% dân số nước này đã có thể đến phòng gym, bể bơi và các cơ sở khác.

Người dân chứng minh mình đã tiêm vaccine trước khi vào một phòng gym ở Tel Aviv. Ảnh: AFP

Tuy nhiên, kể cả khi điều này mang lại hy vọng cho các doanh nghiệp đã đóng cửa nhiều tháng và các nền kinh tế đã phải chi hàng nghìn tỷ USD để hỗ trợ người dân trong đại dịch, Israel lại cho thấy trạng thái bình thường mới có thể sẽ không giống tiền đại dịch.

Rạp hát Haifa ở phía Bắc Israel là một ví dụ. Họ đang chuẩn bị cho show diễn trực tiếp đầu tiên kể từ hè năm ngoái. "Khi đèn hành lang được bật lên, tôi cảm thấy tim mình ấm áp trở lại", Niza Ben Zvi - Giám đốc rạp hát cho biết, "Hy vọng của tôi nằm ở đó. Chúng tôi đã xong xuôi rồi, sẽ trở lại và không có hạn chế nào nữa".

Tuy nhiên, dù bán hết vé cho show diễn cuối tháng này, rạp hát chỉ có thể lấp đầy một nửa, do các khán giả phải ngồi khoang riêng biệt. Doanh thu vì thế không đủ bù chi phí tốn kém.

Những câu chuyện tương tự cũng diễn ra trên khắp Israel, khi người dân chuẩn bị cho thế giới hậu đại dịch. Các doanh nghiệp đang thận trọng tăng tốc hoạt động, các biện pháp giãn cách vẫn còn và người tiêu dùng vẫn lo ngại. Với việc chứng nhận vaccine hết hạn sau 6 tháng, sẽ phải mất thêm thời gian để mọi người có thể bỏ đại dịch lại phía sau.

Tại Isrotel - một trong những chuỗi khách sạn lớn nhất nước này, các lãnh đạo đã mở cửa lại phần lớn địa điểm, nhưng sức chứa tuần này chỉ được 50%, thấp hơn thời điểm này mọi năm, Giám đốc Amit Bahat cho biết.

Đội bóng đá Beitar Jerusalem cũng không nghĩ đến việc đưa người hâm mộ quay lại sân vận động Teddy Stadium, dù sân này đã để trống gần một năm. Đó là vì sân chỉ được phép cho vào 500 khán giả dù sức chứa hơn 30.000 chỗ, không đủ bù chi phí mở trở lại. "Tôi không biết liệu mở cửa lại trông sẽ thế nào", Giám đốc đội bóng Mony Brosh nói.

Các lực đẩy kinh tế khác cũng đang chững lại. Du lịch gần như không tồn tại khi sân bay chính của nước này đóng cửa với phần lớn chuyến bay từ đầu tháng 3.

Năm ngoái, GDP Israel giảm 2,4%. Ngân hàng Trung ương Israel dự báo tốc độ tăng trưởng năm nay là hơn 6% nếu việc tiêm vaccine được thực hiện nhanh như hiện tại. Dù vậy, rủi ro vẫn còn, đặc biệt là nếu biến chủng mới chống lại vaccine. Một rủi ro khác là chính phủ - có thể thay đổi sau bầu cử ngày 23/3 - không hỗ trợ tài khóa đủ cho quá trình chuyển dịch kinh tế.

"Câu hỏi hiện tại là chúng ta làm thế nào rút dần chính sách kích thích, để không lãng phí tiền bạc và phụ thuộc vào hỗ trợ của chính phủ, nhưng vẫn đảm bảo không chặn đứng đà hồi phục và bỏ rơi người dân quá sớm", Adi Brender - Giám đốc bộ phận kinh tế vĩ mô và chính sách tại Ngân hàng Trung ương Israel cho biết.

Việc Israel nhanh chóng triển khai vaccine đã giúp tiền tệ nước này tăng giá, lọt top đồng tiền có diễn biến tốt nhất thế giới đầu năm nay. Thị trường chứng khoán nước này cũng tăng mạnh hơn Mỹ.

Tuy nhiên, sau khởi đầu nhanh chóng, tốc độ tiêm chủng gần đây đã chậm lại. Giới chức Israel đang đề xuất công bố tên những người chưa tiêm chủng, và đề nghị những người làm một số nghề nghiệp nhất định, như giáo viên, phải tiêm vaccine hoặc xét nghiệm thường xuyên.

Nếu giai đoạn tái mở cửa hiện tại diễn ra tốt đẹp, Israel sẽ cho phép các nhà hàng và quán café mở cửa hoàn toàn từ đầu tháng 3. Hiện tại, các cơ sở này chỉ được phép bán mang về và nhận giao hàng.

Cũng như những nơi khác trên thế giới, đại dịch đang tàn phá ngành nhà hàng của Israel. Hơn 4.000 trong số 14.000 quán ăn đã phải đóng cửa. Trong đại dịch, số lao động ngành này cũng giảm 80% về 50.000 người. Bên cạnh đó, chi phí liên quan đến việc tái mở cửa có thể là quá lớn với một số nhà hàng.

Rào cản này đang khiến Jonathan Borowitz - chủ chuỗi đồ nướng M25 nổi tiếng ở Tel Aviv cân nhắc mở cửa lại với tốc độ chậm hơn. Thay vì đưa khoảng 20 món vào thực đơn, anh dự định bắt đầu chỉ với 5 - 6 món cơ bản. Thời gian mở cửa cũng có thể ngắn hơn, do anh không chắc chắn có đủ nhân viên để làm việc 12 giờ một ngày. Với tổng chi phí tái mở cửa vào khoảng 42.800 USD, anh vẫn rất lo lắng.

"Tôi không cảm thấy cần lấp đầy tủ lạnh và tiêu hết số tiền đó ngay lập tức", anh nói, "Tôi vẫn chưa nhìn thấy ánh sáng cuối đường hầm".