Ly kỳ hành trình trở về của một kiệt tác
Ly kỳ hành trình trở về của một kiệt tác
Sáng ngày 29/11/1985, một cặp đôi bước vào Bảo tàng Nghệ thuật của Đại học Arizona ở Tucson, Arizona. Trong vòng vài phút, “Woman-Ocher” - bức tranh của họa sĩ người Mỹ gốc Hà Lan Willem de Kooning - đã biến mất.
“Tòa nhà chỉ mới bắt đầu mở cửa. Có một người đàn ông và một phụ nữ ngồi bên ngoài sân. Khi một nhân viên bước vào tòa nhà, họ liền theo sau. Các nhân viên bảo vệ vẫn chưa đảm nhận vị trí của họ trong tòa nhà. Người đàn ông tiến lên lầu hai, và cô nhân viên bảo vệ bắt đầu lên lầu để nhận nhiệm vụ của mình trên đó. Tuy nhiên, người phụ nữ đã ngăn cô lại để nói chuyện về bức tranh treo ở cầu thang. Bây giờ chúng tôi mới biết đó là cách để đánh lạc hướng và ngăn nhân viên bảo vệ đi lên cầu thang”, người phụ trách bảo tàng Olivia Miller kể lại.
Khoảng 5 đến 10 phút sau, người đàn ông quay lại và cặp đôi rời khỏi bảo tàng. Nhân viên bảo vệ tiếp tục lên lầu, đi qua các phòng trưng bày và đó là lúc cô nhận ra rằng bức ‘Woman-Ocher’ đã bị cắt khỏi khung của nó.
Hai tên trộm không để lại dấu vân tay, và thời đó bảo tàng chưa có hệ thống camera, Miller nói với CNBC.
Bức tranh bị mất tích trong 32 năm.
Bức tranh xuất hiện lại
Vào năm 2017, David Van Auker, đồng sở hữu của một cửa hàng đồ nội thất và đồ cổ ở Silver City, New Mexico, đã trả 2,000 USD cho một bộ sưu tập gồm nhiều món đồ khi mua một ngôi nhà trong một thị trấn nhỏ nằm ở ngoại ô thành phố.
Ngôi nhà thuộc về Jerry và Rita Alter, cả hai đều là cựu nhân viên trường công lập. Jerry là một người có sở thích vẽ vào Chủ nhật và cặp đôi này được biết đến là những người thích phiêu lưu (họ đã đi đến 120 quốc gia), Miller nói.
Trong số những bức tranh Van Auker mua có một bức được treo sau cửa phòng ngủ của hai vợ chồng, ông nói với CNBC.
Van Auker mang bức tranh về đặt trong cửa hàng của mình, và khách hàng bắt đầu hỏi về nó ngay lập tức. Tuy nhiên, phải đến khi có một khách hàng đưa ra giá 200,000 USD, anh và những người đồng sở hữu mới quyết định điều tra xem thế nào.
“Khách hàng nghĩ rằng nó có thể đáng giá hơn nhiều và muốn trả đúng giá cho chúng tôi. Thế là chúng tôi bắt đầu tìm kiếm trên Google và đã tìm thấy một bài báo về vụ trộm”, Van Auker nói với CNBC.
Một khoảnh khắc đáng nhớ
Miller đang nói chuyện với một đồng nghiệp trong văn phòng của cô thì nghe thấy một cuộc trò chuyện kỳ lạ qua hệ thống loa an ninh của bảo tàng. Một nhân viên bảo vệ cho biết có một người đàn ông gọi đến nói rằng mình có bức tranh bị đánh cắp của bảo tàng.
“Tôi và đồng nghiệp dừng cuộc trò chuyện và nhìn nhau, rồi hỏi nhau ‘Chúng ta sẽ ghi nhớ khoảnh khắc này trong suốt phần đời còn lại của mình chứ?’", Miller kể lại.
Tuy nhiên, Miller cho biết khoảnh khắc đó không phải là một trong những “sự phấn khích tức thì”. Cô cho biết mặc dù người đàn ông nói chuyện điện thoại – mà hóa ra là Van Auker - nghe rất chân thật, nhưng cô lo ngại rằng cái mà anh ta có có thể chỉ là một bản sao. Vì vậy, cô đã yêu cầu anh gửi ảnh.
“Mỗi lần anh ấy gửi một bức ảnh, chúng tôi lại càng hào hứng hơn. Anh ấy nói rằng bức tranh có những đường kẻ ngang như thể nó đã được cuộn lại”, cô nói.
Một tấm ảnh khác cho thấy các cạnh của bức tranh không đồng đều và tương ứng với các cạnh mà chúng tôi còn lại trên khung.
Khi FBI vào cuộc, họ hướng dẫn Van Auker nhanh chóng mang nó khỏi cửa hàng của mình. Miller cho biết anh ấy đã cất giữ nó ở nhà một người bạn cho đến khi bảo tàng có thể lấy nó.
Bị hư hỏng nặng
Sau khi bảo tàng nhận lại bức tranh, họ bắt đầu kiếm một chuyên gia bảo tồn có chuyên môn cần thiết để sửa chữa nó. May mắn thay, Getty, công ty có viện bảo tồn của riêng mình, đã đồng ý giúp.
Khi bức tranh được mang đến Getty, nó ở trong “tình trạng rất tồi tệ”, Laura Rivers, cộng tác viên bảo quản tranh của Bảo tàng J. Paul Getty cho biết.
Nó có vết nứt ngang trên bề mặt và các mảnh sơn siêu nhỏ nằm rải rác trên bề mặt, bị kẹt giữa lớp sơn bóng ban đầu và lớp thứ hai được bôi sau vụ trộm, cô nói.
Thêm vào đó, mặt của bức tranh đã được ghim vào một chiếc lưới lọc mới, hoặc hệ thống đỡ bằng gỗ, và nó dường như đã được cuộn lại, mặt xoay vào trong - điều này thường tệ hơn so với việc cuộn mặt tranh ra ngoài, Rivers nói.
Tuy nhiên, phần lớn hư hại được cho là đã xảy ra khi kẻ trộm bóc tấm vải vẽ ra khỏi lớp lót sáp của nó, Miller nói. Cô cho biết lớp lót được Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại bổ sung vào năm 1974 để gia cố bức tranh sau khi nó bị hư hại trong quá trình vận chuyển vào thời điểm đó.
“Khi tên trộm bắt đầu cắt tranh ra khỏi khung, con dao đã không xuyên qua cả hai tấm vải. Đó hẳn là một khoảnh khắc hơi gây lúng túng vì tên trộm có lẽ mong muốn bức tranh dễ dàng biến mất”, Rivers nói.
Quá trình bảo tồn
Rivers cho biết cô đã làm sạch, gắn lại các mảnh sơn siêu nhỏ và sửa lại các cạnh bị hư hỏng của bức tranh - một quá trình mất 2.5 năm.
Một video trên trang web của Getty cho thấy Ulrich Birkmaier, chuyên gia bảo tồn cấp cao của Getty, đã gắn lại các cạnh vào tấm vải ban đầu và tô một số lớp sơn bị mất vào.
Tổng cộng, dự án bảo tồn mất khoảng ba năm, một phần là do đại dịch, cô nói.
Được trưng bày trở lại cho công chúng chiêm ngưỡng
Sau một cuộc triển lãm ngắn tại Trung tâm Getty, “Woman-Ocher” sẽ quay trở lại Bảo tàng Nghệ thuật của Đại học Arizona, nơi nó sẽ mở cửa cho công chúng thông qua một cuộc triển lãm đặc biệt bắt đầu từ ngày 08/10.
“Khi cuộc triển lãm đó kết thúc vào tháng Năm, nó sẽ thực sự quay trở lại chính bức tường mà nó đã bị đánh cắp, và sẽ ở lại đó trong nhiều năm tới”, Miller nói.
Tỷ phú quỹ phòng hộ Steven A. Cohen đã mua bức “Woman III” của de Kooning với giá 137.5 triệu USD từ ông trùm kinh doanh David Geffen trong một vụ mua bán riêng vào năm 2006, theo The New York Times.
Mặc dù “Woman-Ocher” không thuộc loạt tranh về phụ nữ “được đánh số” của de Kooning, nhưng những bức tranh tương tự của de Kooning từ giữa những năm 1950 đã được bán với giá từ 4.5 triệu USD (2000) đến 69 triệu USD (2018), theo nhà đấu giá Christie's.
Bảo tàng không gắn giá vào tác phẩm này do sự chú ý ngày càng tăng dành cho sự trở lại của nó, nhưng về giá trị văn hóa và giáo dục, chúng tôi coi nó là vô giá, Miller nói.
Câu chuyện về "Woman-Ocher" hiện đã được dựng thành phim. Miller nói rằng các nhà làm phim đã làm một “công việc tuyệt vời” và cô “đặc biệt ấn tượng với số cuộc cuộc phỏng vấn mà họ đã thực hiện, bao gồm cả những người biết Jerry và Rita”.
Tuy nhiên, ai đã đánh cắp bức tranh này vẫn chưa được FBI xác định danh tính.
