Nợ xấu “ăn” gần hết vốn chủ sở hữu Seadanang, chuyện gì đang xảy ra?

Nợ xấu “ăn” gần hết vốn chủ sở hữu Seadanang, chuyện gì đang xảy ra?

BCTC kiểm toán năm 2023 của Seadanang cho thấy, tổng giá trị các khoản phải thu quá hạn trên 3 năm chiếm gần 96 tỷ đồng, gấp 5 lần so với năm 2015 và tăng dần thời gian qua. Chuyện gì đang xảy ra với doanh nghiệp thủy sản?

Nợ xấu dai dẳng từ chục năm trước

Tính đến cuối năm 2023, CTCP Xuất nhập khẩu Thủy sản Miền Trung (Seadanang, UPCoM: SPD) hạch toán khoản nợ xấu lớn nhất 31.8 tỷ đồng của CTCP Inox Hòa Bình. Theo sau lần lượt là khoản nợ 22.8 tỷ đồng của CTCP Đầu tư 3GR; 19.1 tỷ đồng của CTCP Đầu tư và Phát triển Đức Quân (UPCoM: FTM); CTCP Xuất nhập khẩu Thép Phú Lâm nợ 10 tỷ đồng và một số doanh nghiệp khác số tiền từ 2 đến 4 tỷ đồng.

Các khoản nợ quá hạn của SPD tính đến 31/12/2023 Nguồn: SPD

Trong đó, nhiều cái tên đã xuất hiện gần chục năm về trước. Đơn cử, Inox Hòa Bình xuất hiện trên BCTC của SPD từ năm 2016 với số nợ 32.8 tỷ đồng. Khi đó, SPD đánh giá có thể thu hồi 9.8 tỷ đồng nhưng đến năm 2020 chỉ giảm đi 1 tỷ đồng và đành “bất lực” từ đó đến nay. Inox Đại Phát cũng có vấn đề tương tự với tiền nợ 2.2 tỷ đồng, đến nay vẫn còn 2.1 tỷ đồng chưa thu được, dù có thời điểm SPD kỳ vọng có thể đòi 1.6 tỷ đồng.

Khoản nợ xấu 10 tỷ đồng của Xuất nhập khẩu Thép Phú Lâm được SPD chỉ rõ từ năm 2016, nhưng dưới cái tên Sản xuất Phú Lâm (đổi tên từ năm 2021). Tương tự, 3.8 tỷ đồng của Cơ khí Đóng tàu Hà Đức (trước đây mang tên Hà Đức) đã giảm khoảng 1 tỷ đồng so với 8 năm trước. Thời điểm đó, các khoản nợ này đều đã quá hạn trên 3 năm.

Tại ĐHĐCĐ năm 2017, Chủ tịch HĐQT SPD lúc này là ông Thái Bá Nam cho biết, cuối năm 2015, các khoản nợ trên vẫn có khả năng thu hồi, nhưng đến giữa năm 2016, đánh giá lại là khó thu được nữa nên mới phải dự phòng.

Phần nợ xấu của Đầu tư 3GR và FTM xuất hiện từ năm 2018. Khi đó, SPD đánh giá còn có thể thu hồi khoảng một nửa số tiền, nhưng đến nay chỉ đòi được một phần rất nhỏ.

Đối với khoản nợ của FTM, thời điểm 2017, ông Nam cho biết không phải là nợ xấu mà là nợ chậm thu. FTM khi đó đang là thành viên của Tập đoàn Truman - cổ đông lớn của SPD. Do tháng 8/2016 đơn vị này bị bão nên lưu chuyển hàng hóa chậm, vì vậy việc trả nợ chậm, ông Nam cho hay.

Đầu năm 2020, SPD quyết định nộp hồ sơ, đơn khởi kiện đối với FTM tại Tòa án Nhân dân TP. Thái Bình và Đầu tư 3GR tại Tòa án Nhân dân quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội. Đến giữa tháng 6/2021, Tòa án buộc Đầu tư 3GR có nghĩa vụ thanh toán số tiền 24 tỷ đồng nợ gốc và 10.8 tỷ đồng nợ lãi tính từ năm 2017, tổng cộng 34.8 tỷ đồng.

Trường hợp Đầu tư 3GR không thanh toán hoặc không thanh toán đầy đủ số tiền nợ trên, công ty thủy sản có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xử lý tài sản đảm bảo là 2 triệu cp FTM để thu hồi nợ. Số cổ phần là tài sản của bà Phạm Thị Hà, theo hợp đồng cầm cố từ năm 2017.

Đến tháng 8/2023, Cục thi hành án tỉnh Thái Bình đã tiến hành xử lý tài sản với giá trị thu hồi là 1.1 tỷ đồng, sau khi trừ đi chi phí phát sinh trong quá trình thu hồi nợ, SPD còn nhận lại 949 triệu đồng. Còn FTM đến nay chỉ mới thanh toán được 300 triệu đồng.

Có lẽ chính SPD cũng không thể ngờ 2 triệu cp trên từng có giá tới 50 tỷ đồng (25,000 đồng/cp) giai đoạn đỉnh cao năm 2019, cho đến khi xử lý tài sản chỉ còn hơn 1 tỷ đồng.

Các nhà đầu tư trên thị trường, nhất là một số công ty chứng khoán khi đó không thể không biết đến “vụ FTM” thao túng giá cổ phiếu. Hàng chục phiên giảm sàn từ giữa tháng 8/2019 khiến tài sản đảm bảo “bốc hơi” gần như sạch sẽ. Đến nay chỉ đáng 1.6 tỷ đồng (800 đồng/cp, tính theo giá đóng cửa phiên 2/4/2024).

Nói về khả năng bán các khoản nợ, Chủ tịch HĐQT SPD Lê Vĩnh Hòa cho hay: do trong cơ cấu cổ đông vẫn còn cổ đông Nhà nước nên nếu bán các khoản nợ thì vô hình chung lại giảm vốn Nhà nước, bởi chỉ có khả năng thu hồi từ khoảng 50 - 70% giá trị các khoản nợ. Vì vậy, việc lựa chọn phương án bán nợ là hầu như không thể thực hiện được và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho Công ty, ông Hòa kết luận.

“Con nợ” FTM kinh doanh ra sao?

FTM tiền thân là Công ty TNHH Dệt Đại Cường Thái Bình, vốn điều lệ 50 tỷ đồng, thành lập vào năm 2006 bởi các cá nhân: Đỗ Tất Thành, Bùi Thị Hằng, Lê Mạnh Thường, Phạm Ngọc Toàn và Đỗ Đức Dũng. Mỗi thành viên góp 20% vốn điều lệ.

Đến năm 2013, Công ty đổi tên như hiện tại, ông Lê Mạnh Thường khi đó nắm đến 80% vốn. Năm 2015, FTM tăng vốn lên 430 tỷ đồng thông qua việc góp vốn bằng tài sản của CTCP Tập đoàn Đại Cường.

Hoạt động kinh doanh của FTM bắt đầu sa sút kể từ thời điểm đại dịch COVID-19 ập đến. Năm 2020, từ một doanh nghiệp doanh thu ngàn tỷ đồng, FTM chỉ còn ghi nhận chưa đầy trăm tỷ đồng chỉ sau 1 năm, đồng thời lỗ ròng 200 tỷ đồng. Kiểm toán Quốc tế (iCPA) khi đó cũng đưa ra ý kiến kiểm toán ngoại trừ và cảnh báo về yếu tố không chắc chắn có thể ảnh hưởng quan trọng đến khả năng hoạt động liên tục của FTM.

Các năm sau đó, FTM tiếp tục lỗ nặng; cụ thể lỗ 224 tỷ đồng năm 2021, nặng nhất 473 tỷ đồng năm 2022. Đến cuối năm ngoái, vốn chủ sở hữu âm 384 tỷ đồng, riêng lãi sau thuế chưa phân phối âm 893 tỷ đồng.

Khoản nợ ngân hàng quá hạn của doanh nghiệp kinh doanh sợi ngày một “phình to”. Tính đến giữa năm 2023, FTM nợ lãi vay quá hạn thanh toán nhưng chưa được gia hạn tổng cộng 535 tỷ đồng, trong đó nợ Ngân hàng Phát triển Việt Nam - chi nhánh Thái Bình 380 tỷ đồng và Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (HOSE: BID) 154 tỷ đồng.

Năm 2020, FTM lỗ 200 tỷ đồng. Khoản phải thu 140 tỷ đồng đối với Đầu tư và Phát triển Phú Việt hiện diện từ cuối năm 2019 cho đến giữa năm 2023 trở thành nợ xấu. Ông Thường cũng từng làm Chủ tịch HĐQT tại công ty này giai đoạn 2006 - 2016.

Nhóm công ty liên quan của ông Lê Mạnh Thường

Ông Lê Mạnh Thường

Ngoài các khoản nợ xấu, nhiều khả năng sắp tới SPD sẽ phải trích lập dự phòng toàn bộ khoản đầu tư 18 tỷ đồng vào CTCP Đầu tư New City Seadanang, chiếm 23.44% vốn điều lệ.

Điểm chung của những cái tên FTM, Đầu tư 3GR hay Đầu tư New City Seadanang đều do ông Thường đã hoặc đang làm Chủ tịch HĐQT. Một số khoản đầu tư và giao dịch của SPD nhiều năm qua cũng liên quan đến các doanh nghiệp của ông Thường.

Theo tìm hiểu, ông Thường từng là Thành viên HĐQT SPD giai đoạn 2016 - 2022, đảm nhiệm vị trí Chủ tịch HĐQT năm 2018. Một số vai trò khác của ông như Trưởng tiểu ban tái cơ cấu công ty và Trưởng tiểu ban xử lý công nợ chậm thu khó đòi.

Chẳng hạn, Công ty TNHH Trường Mạnh Holdings Việt Nam (Truman Holdings) do ông Thường làm cổ đông sáng lập và Chủ tịch HĐTV, từng là cổ đông lớn của SPD từ năm 2016 – 2022, sau khi nhận chuyển nhượng 17.92% vốn từ ông này.

Danh sách các bên liên quan của FTM năm 2020 Nguồn: FTM

Năm 2015, Tập đoàn Đại Cường thành lập Công ty TNHH Bất động sản New City, vốn điều lệ 300 tỷ đồng. Doanh nghiệp ra đời tại TP. Thái Bình, tỉnh Thái Bình, do ông Thường làm Chủ tịch, hoạt động chính là tư vấn quản lý. Đến năm 2017 thì trở thành công ty cổ phần với 4 cổ đông gồm FTM (nắm 19.33% vốn), Truman Holdings (50.667%), ông Phạm Trường Giang (10%) và Bùi Đức Tiến (20%).

Đến năm 2016, SPD cùng Bất động sản New City và ông Nguyễn Thanh Hà thành lập CTCP Đầu tư New City Seadanang, hoạt động chính trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản, quyền sử dụng đất thuộc chủ sở hữu, chủ sử dụng hoặc đi thuê.

SPD cho biết, thời điểm đó đã góp 30 tỷ đồng (33.33% vốn điều lệ) bằng bất động sản tại địa chỉ 31 Ngũ Hành Sơn, TP. Đà Nẵng và cũng là trụ sở của công ty liên kết. Đến năm 2020, Chủ tịch HĐQT Đầu tư New City Seadanang vẫn là ông Thường.

Tuy nhiên, đầu năm 2023, UBND TP. Đà Nẵng ra quyết định thu hồi khu đất trên. Doanh nghiệp thủy sản cũng đã nhiều lần gửi công văn, đề nghị Đầu tư New City Seadanang cung cấp các tài liệu liên quan nhằm xác định hiện trạng tài chính cũng như đề nghị công ty liên kết này hoàn trả toàn bộ giấy tờ của hợp đồng thuê đất do SPD đứng tên, đã bàn giao từ năm 2016, cùng một số giấy tờ khác, nhưng đến nay chưa nhận được phản hồi. SPD thậm chí đã nộp đơn phản tố lên Tòa án nhưng cũng chưa được giải quyết.

SPD nhận ý kiến kiểm toán ngoại trừ cho khoản đầu tư trên từ năm 2019. Đến đầu tháng 3/2024, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) quyết định duy trì diện cảnh báo đối với cổ phiếu công ty thủy sản do BCTC bị tổ chức kiểm toán đưa ra ý kiến kiểm toán ngoại trừ từ 3 năm liên tiếp.

* Cổ phiếu tiếp tục bị cảnh báo, SPD nói gì?

Ngoài các doanh nghiệp trên, ông Thường có thời điểm làm Phó Chủ tịch tại Long Hậu (HOSE: LHG) và Chiếu sáng Công cộng TP Hồ Chí Minh (UPCoM: CHS), Chủ tịch HĐQT Đầu tư và Phát triển Bất động sản An Phú, Chủ tịch HĐQT Bất động sản Đại Cường.

Cách đây 3 năm, ông Thường và bà Phạm Thị Phương bị Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) xử phạt mỗi người 600 triệu đồng đối với hành vi thao túng giá cổ phiếu FTM qua việc sử dụng 50 tài khoản để giao dịch, nhằm mục đích tạo cung cầu giả.

Mối quan hệ của ông Lê Mạnh Thường và các doanh nghiệp liên quan Nguồn: Tổng hợp

Năm 2024, SPD dự báo môi trường kinh doanh sẽ tiếp tục vô cùng khó khăn và áp lực đối với HĐQT và Ban điều hành để có thể hoàn thành các chỉ tiêu đề ra, do có những biến động khó lường của nền kinh tế và địa - chính trị thế giới.

Dù là vậy, Công ty vẫn thể hiện sự lạc quan nhất định về kế hoạch lợi nhuận khi kỳ vọng lãi 8.8 tỷ đồng trước thuế, gấp hơn 10 lần con số năm 2023 và tương đương mức lãi năm 2022. Doanh thu mục tiêu 819 tỷ đồng, tăng 7.4%; trong đó xuất khẩu tăng 5.3%, khoảng 800 tỷ đồng.

Tử Kính

FILI