Cuộc chiến thương mại đầu tiên của Trump đã thay đổi thế giới ra sao?

21/02/2025 13:02

21-02-2025 13:02:59+07:00

Bức tranh thương mại toàn cầu đã có những thay đổi đáng kể kể từ năm 2018 - thời điểm Donald Trump phát động cuộc chiến thương mại đầu tiên. Giờ đây, khi ông chuẩn bị khởi động vòng hai của cuộc chiến này, các phân tích chỉ ra rằng Việt Nam, Mexico và Canada đang đứng trước nguy cơ trở thành tâm điểm mới của làn sóng bảo hộ mậu dịch từ Mỹ.

Trung Quốc - mục tiêu chính trong cuộc chiến thương mại 2018-2019 của Trump - đã giảm mạnh sự phụ thuộc thương mại vào Mỹ. Theo phân tích của Bloomberg News, Bắc Kinh đã chuyển hướng tăng cường xuất khẩu sang các nước láng giềng Đông Nam Á và Nga, trong khi Việt Nam và Mexico lại nổi lên như những đối tác thương mại ngày càng quan trọng của Mỹ.

Những con số thống kê đã phản ánh rõ nét sự tách rời từng phần của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Trong giai đoạn 2018-2024, tỷ trọng của Trung Quốc trong tổng thương mại của Mỹ đã giảm từ 15.7% xuống còn 10.9%. Ngược lại, tỷ trọng của Mỹ trong thương mại của Trung Quốc cũng suy giảm từ 13.7% xuống 11.2%.

Sự dịch chuyển thương mại giữa Mỹ và các quốc gia kể từ năm 2018

Nguồn: Bloomberg

Mặc dù thặng dư thương mại của Trung Quốc với Mỹ vẫn duy trì ở mức cao nhất thế giới - điều mà Trump luôn muốn khắc phục - con số này đã có xu hướng giảm dần. Nguyên nhân chính đến từ việc chính quyền Biden không chỉ duy trì các mức thuế quan của Trump mà còn bổ sung thêm nhiều biện pháp kiểm soát xuất khẩu, nhằm hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ then chốt của Bắc Kinh.

Trong khi đó, Mexico, Việt Nam và Canada lại chứng kiến thặng dư thương mại với Mỹ tăng lên kể từ nhiệm kỳ đầu tiên của Trump. Điều này một phần do các công ty Trung Quốc đã chuyển cơ sở sản xuất sang những quốc gia này để tránh thuế quan khi xuất khẩu sang Mỹ. Các quan chức của Trump hiện đang rà soát những hoạt động này, với các báo cáo dự kiến được trình lên Tổng thống vào ngày 01/04 - thời điểm có thể báo hiệu một đợt leo thang mới trong các hành động áp thuế.

Thay đổi về cán cân thương mại giữa Mỹ và các nước

Nguồn: Bloomberg

Khi đánh giá mức độ dễ bị tổn thương trước thuế quan của Mỹ thông qua tỷ lệ giá trị xuất khẩu sang Mỹ so với GDP, Trung Quốc tỏ ra ít bị ảnh hưởng hơn so với Mexico, Việt Nam và Canada. Đáng chú ý, các nước láng giềng lục địa của Mỹ đã từng bị Trump đe dọa áp thuế cao với lý do không kiểm soát hiệu quả làn sóng nhập cư bất hợp pháp và ma túy fentanyl.

Biểu đồ đo lường mức độ phụ thuộc xuất khẩu vào Mỹ

Theo Bloomberg, thương mại không nhất thiết phải là một trò chơi có tổng bằng không, nhưng trong kỷ nguyên cạnh tranh quyền lực Mỹ-Trung, nó thường được nhìn nhận theo cách đó. Bản đồ thế giới dưới đây cho thấy các đối tác thương mại mà Mỹ hoặc Trung Quốc đã tăng cường quan hệ thương mại. Và như một dấu hiệu cho thấy toàn cầu hóa đang chậm lại nhưng chưa kết thúc, nó cũng làm nổi bật các nền kinh tế mà cả hai nước đều tăng cường quan hệ thương mại.