VAMC được hợp vốn để mua nợ xấu và chuyện tiếp theo...

VAMC được hợp vốn để mua nợ xấu và chuyện tiếp theo...

Các nguồn vốn Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) được sử dụng để mua nợ xấu theo giá thị trường vừa được nới rộng, ngoài vốn điều lệ, còn có thể là các quỹ, trái phiếu VAMC phát hành, các nguồn hợp vốn hoặc nhận ủy thác của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước khác và các công cụ tài chính hợp pháp khác.

Quyết định 618/QĐ-NHNN về việc xây dựng phương án mua và xử lý nợ xấu theo giá thị trường của VAMC (Quyết định 618) do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ban hành ngày 12-4-2016 có một điểm rất mới so với các quy định dành cho VAMC từ trước tới nay. Đó là việc VAMC nay được hợp vốn với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước để mua nợ xấu. Có lẽ những người xây dựng quy định này cho rằng với vị trí đặc biệt của mình, VAMC sẽ có thể thu hút các nhà đầu tư yên tâm cung tiền mua nợ với công ty.

Ảnh: Uyên Viễn

Quyết định “cởi trói”

Ngoài nguồn vốn điều lệ, Quyết định 618 cho phép VAMC được phát hành trái phiếu để mua nợ xấu. Trái phiếu được phát hành riêng lẻ cho tổ chức tín dụng (TCTD) bán nợ. Vụ Chính sách tiền tệ của NHNN sẽ trình Thống đốc NHNN ban hành thông tư hướng dẫn về việc tái cấp vốn trên cơ sở trái phiếu do VAMC phát hành để mua nợ xấu theo giá thị trường.

VAMC còn được phép hợp tác với các tổ chức tài chính quốc tế theo nguyên tắc chia sẻ lợi ích và rủi ro. Chi phí và lợi nhuận từ mua, xử lý nợ sẽ được chia theo tỷ lệ của các bên để thu hút nguồn vốn và kinh nghiệm định giá, xử lý các khoản nợ xấu mua theo giá thị trường. VAMC được phép tiếp nhận các nguồn vốn ủy thác của các nhà đầu tư để mua nợ theo giá thị trường. VAMC cũng được sử dụng nguồn vốn từ các quỹ được trích lập theo quy định của pháp luật hoặc các công cụ tài chính theo quy định để huy động nguồn vốn cho việc mua nợ theo giá thị trường.

Với mục đích thu hút nhiều tổ chức, cá nhân tham gia vào việc mua bán nợ, một điểm đáng lưu ý tại Quyết định 618 là việc VAMC cũng phải xây dựng và trình NHNN đề án thành lập thị trường mua bán nợ tập trung với vai trò trung tâm của chính công ty. Thị trường hy vọng sẽ có một thị trường mua bán nợ (xấu) hiệu quả, giúp các khoản nợ xấu đến được tay người có khả năng xử lý tốt nhất.

Về cơ bản, giới ngân hàng cho rằng đây là một quyết định có ý nghĩa tăng tính tự chủ cho VAMC trong việc quyết định mua và xử lý các khoản nợ xấu đã mua, trên tinh thần “cởi trói”.

Những điểm phải chờ thêm

Bình luận về chính sách mới trong Quyết định 618 với TBKTSG, liên quan đến việc VAMC có thể phát hành trái phiếu để mua nợ xấu theo giá thị trường, lãnh đạo một ngân hàng cho rằng việc này trước đây đã được quy định cụ thể tại Thông tư 14. Theo đó, trái phiếu có lãi suất bằng 0%, kỳ hạn tối thiểu là một năm và có thể được gia hạn nhưng không quá ba năm. Hệ số rủi ro của trái phiếu bằng 0%, các TCTD không phải trích lập dự phòng rủi ro khi nắm giữ, được sử dụng để tham gia thị trường mở, vay tái cấp vốn của NHNN. Đặc biệt, trái phiếu được phép chuyển nhượng giữa các TCTD với nhau.

Tuy nhiên, theo vị này, trái phiếu VAMC không thể coi là tương đương với tiền, do đó, “còn chưa rõ các TCTD khi bán nợ xấu cho VAMC và nhận thanh toán bằng trái phiếu, có bị coi là bán trả chậm các khoản nợ xấu và theo đó vẫn phải theo dõi, trích lập dự phòng rủi ro cho khoản nợ theo quy định hay không?”. Cùng với các lý do khác, điều này lý giải tại sao đến giờ trái phiếu VAMC vẫn chưa một lần được sử dụng.

Về nguồn vốn nhận ủy thác, vị này cho rằng cần có quy định rõ hơn, đặc biệt đối với vấn đề sở hữu đất đai của nhà đầu tư nước ngoài, bằng không rất khó để VAMC huy động được nguồn vốn ủy thác của các nhà đầu tư mặc dù với vị thế của mình, VAMC có thể “môi giới” mua, bán nợ.

Theo quan sát của ông thì “gần đây, có những tín hiệu cho thấy thị trường mua, bán nợ đã rục rịch chuyển động, đặc biệt sau khi các TCTD đã trích lập được một khoản dự phòng nhất định, làm cho chênh lệch giữa giá trị sổ sách và giá thị trường (của khoản nợ) được thu hẹp”. Ông bình luận: mặc dù Quyết định 618 không quy định trực tiếp, song với việc các TCTD được phép dùng trái phiếu đặc biệt để mua lại các khoản nợ đã bán cho VAMC thì về nguyên tắc, các TCTD hoàn toàn có thể chuyển đổi các khoản nợ đã bán cho VAMC theo giá trị sổ sách thành các khoản được bán theo giá thị trường. Tuy nhiên, kỳ vọng một làn sóng chuyển đổi như vậy trong một thời gian ngắn là chưa có cơ sở.

Quyết định 618 là một bước tiến lớn trong nỗ lực xử lý nợ xấu của NHNN. Thị trường hy vọng và chờ đợi ở tân Thống đốc những bước đi tiếp theo, đặc biệt là các giải pháp quyết liệt trong việc xử lý tài sản thế chấp.

Vì sao lại nhắc đến tài sản? Mới đây, nguyên Thống đốc NHNN Cao Sỹ Kiêm đã phát biểu rằng: “Không xử lý được tài sản đảm bảo thì mua nợ xấu về chỉ để thờ”. Bởi vì xử lý tài sản đảm bảo là mấu chốt của xử lý nợ. Giới ngân hàng hiểu rõ nhất rằng nợ xấu như “cục máu đông” vì nó không vận động. Đó không chỉ là sự vận động của bản thân khoản nợ từ tay người này sang tay người khác. Ở phía bên kia của bảng cân đối, một giá trị tài sản nhất định đang bị đóng băng, không phát huy hiệu quả. Đó là lãng phí lớn cho xã hội, góp phần làm cho mặt bằng lãi suất ở Việt Nam cao dai dẳng vào bậc nhất trên thế giới.

Hồng Phúc

TBKTSG