Ngành dầu khí Nga bắt đầu ngấm đòn từ các lệnh trừng phạt
Ngành dầu khí Nga bắt đầu ngấm đòn từ các lệnh trừng phạt
Xung đột Nga-Ukraine và làn sóng trừng phạt từ phương Tây đang bắt đầu giáng đòn nặng nề vào ngành dầu khí – vốn là động cơ của nền kinh tế Nga.
Mỹ và Canada đã dừng nhập khẩu dầu Nga, nhưng trước đó, lượng nhập khẩu của họ cũng khá ít. Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) đến nay vẫn tránh áp lệnh trừng phạt trực tiếp tới hoạt động xuất khẩu của Nga. Tuy nhiên, họ đã chặn khả năng Nga tiếp cận với nguồn tài chính và công nghệ tiên tiến để phát triển lĩnh vực năng lượng.
Làn sóng tháo chạy khỏi Nga của các công ty phương Tây đang gây gián đoạn các dự án lớn từ Bắc Cực đến Thái Bình Dương. Trong khi đó, thương nhân và ngân hàng né tránh những lô dầu từ Nga trong vài tuần gần đây.
Tất cả đang đe dọa hoạt động sản xuất dầu của Nga. Tại đây, cứ 10 thùng thì có một thùng được xuất khẩu. Các quốc gia dầu khí từng bị trừng phạt khác như Iran và Venezuela trước đó cũng chật vật phục hồi vì tác động lớn với sản xuất mà các lệnh trừng phạt gây ra.
Các nhà phân tích cảnh báo Nga cũng có thể gặp tình trạng tương tự. "Đây là bước lùi ngành công nghiệp dầu khí của Nga", Mikhail Krutikhin, Chuyên gia tại hãng tư vấn RusEnergy, đánh giá.
Những vết nứt đã bắt đầu xuất hiện. Đầu tuần này, Nga cho biết xuất khẩu dầu qua đường ống Caspian Pipeline Consortium từ Kazakhstan đến Biển Đen có thể tạm thời giảm khoảng một triệu thùng mỗi ngày, tương đương 1% nhu cầu dầu thế giới, vì bão làm hư hại. Các lệnh trừng phạt sẽ làm chậm lại quá trình sửa chữa ống dẫn này.
Các quan chức Nga tính toán việc sửa chữa có thể mất đến hai tháng. Caspian Pipeline Consortium – thuộc sở hữu của cả Nga, Kazakhstan, Tập đoàn Chevron (Mỹ) và nhiều bên khác – cho rằng việc tìm kiếm phụ tùng để sửa chữa "có thể khá khó khăn trong bối cảnh hiện tại". Trong khi đó, phát ngôn viên của Chevron cho biết công ty "đang đánh giá tình hình".
Sản lượng dầu của Nga dự kiến giảm 15% trong năm nay xuống mức thấp nhất kể từ năm 2003, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA). Các công ty tư vấn của Rystad Energy nói rằng sản xuất có thể không bao giờ trở lại mức đỉnh trước khi xảy ra xung đột Nga-Ukraine, nếu các lệnh trừng phạt kéo dài vài năm.
Khí thiên nhiên của Nga là nguồn cung cấp năng lượng chính cho châu Âu. Dù chưa cấm nhập khí đốt từ Nga, nhưng các nhà hoạch định chính sách châu Âu cũng cố gắng giảm bớt sự phụ thuộc vào Moscow. Đức đã đóng băng dự án đường ống Nord Stream 2 trị giá 11 tỷ USD - vốn có thể tăng gấp đôi công suất dẫn khí hiện có của Nga.
Mặc dù dầu của Nga vẫn đang chảy sang châu Âu, nhiều thương nhân đã né tránh dầu từ Nga khi các ngân hàng từ chối cấp vốn sau chiến dịch quân sự của Moscow. Hiện tại, dầu thô Urals chuẩn của Nga đang được bán với giá khoảng 85 USD/thùng, thấp hơn đáng kể so với dầu Brent ở mức 115 USD/thùng.
"Nếu xu hướng này tiếp diễn, ngay cả khi không có lệnh trừng phạt nhắm vào xuất khẩu dầu của Nga, các bể chứa của Nga cũng sẽ đầy và không có nơi nào khác để trữ dầu", George Voloshin, Chuyên viên phân tích tại hãng tư vấn Aperio Intelligence, cho biết.
Các quan chức Nga cho rằng nước này sẽ đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và cố gắng duy trì sản lượng dầu ổn định.
"Có lẽ, chúng tôi sẽ kiếm được ít hơn", Phó Thủ tướng Nga Alexander Novak cho biết hồi đầu tuần. "Chúng tôi sẽ cố gắng hết sức để không làm giảm xuất khẩu".
Ngày 23/03, ông Novak cho biết các công ty dầu khí của Nga sẽ gặp khó khăn trong khâu logistics và thanh toán trong tháng 4 và tháng 5 vì các lệnh trừng phạt.
Ngay sau khi lực lượng Nga tiến vào Ukraine, BP thông báo sẽ thoái gần 20% cổ phần của mình tại nhà sản xuất dầu Rosneft. Shell thông báo sẽ chấm dứt các liên doanh với Nga. Exxon Mobil cho biết sẽ ngừng sản xuất một dự án dầu khí trị giá hàng tỷ USD mà họ triển khai trên đảo Sakhalin ở Bắc Thái Bình Dương.
Thời gian gần đây, các công ty dịch vụ dầu mỏ lớn nhất thế giới, Halliburton, Baker Hughes và Schlumberger, cho biết đang ngừng hoạt động hoặc tạm ngừng đầu tư và triển khai công nghệ mới ở Nga. Việc này sẽ gây ra tác động lớn, do các công ty nước ngoài đang hỗ trợ đáng kể cho lĩnh vực dầu khí của Nga.
Theo công ty tư vấn năng lượng Vygon Consulting, các công ty nước ngoài đang cung cấp 60% phần mềm cho ngành dầu khí của Nga. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Nga tuy chịu trách nhiệm hầu hết việc khoan cơ bản, nhưng các công ty quốc tế lại thống trị về kỹ thuật thăm dò và xử lý tiên tiến.
"Điều này sẽ có tác động đến hoạt động sản xuất dầu, vì bạn sẽ thiếu các khoản đầu tư mới và công nghệ cần thiết", Audun Martinsen, Trưởng bộ phận nghiên cứu dịch vụ năng lượng tại Rystad nói.
Sản lượng dầu của Nga dự kiến đạt đỉnh trong thập kỷ này. Hầu hết các giếng đang hoạt động đều đã cũ và đòi hỏi kỹ thuật tốn kém, cần nhiều lao động. Các công ty Nga đang tìm cách tiếp cận các kỹ thuật từ ngành dầu đá phiến Mỹ, để khai thác nhiều nguồn dầu hơn.
"Nga đã chật vật trong nhiều năm để ngăn chặn sụt giảm sản lượng", Martinsen nói. Vì vậy, nếu không có công nghệ nước ngoài mới, việc sụt giảm có thể càng tăng tốc.
Về khí đốt, Moscow đặt cược mạnh vào việc nâng cao thị phần khí thiên nhiên hóa lỏng toàn cầu, bằng cách dựa vào các công ty quốc tế để khai thác trong điều kiện khắc nghiệt của Bắc Cực.
Martinsen cho biết Nga hiện không được tiếp cận các công nghệ cần thiết để phát triển cơ sở hạ tầng. Trong khi đó, các hãng lọc dầu sẽ phải vật lộn tìm nguồn cung một số hóa chất cần thiết cho quá trình tinh chế.
“Các công ty năng lượng của Nga có nhiều kỹ sư được đào tạo ở phương Tây. Họ sẽ cố gắng phát triển công nghệ dù có thể không tiên tiến và an toàn bằng”, Alexander Gabuev, Chuyên gia cấp cao của Trung tâm Carnegie Moscow, cho biết.
Bên cạnh đó, các nhà phân tích dự đoán Nga sẽ tìm đến Trung Quốc để được giúp đỡ trong các khoản đầu tư vào năng lượng. Tuy nhiên, Bắc Kinh cũng sẽ rơi vào thế khó do lo ngại các lệnh trừng phạt của phương Tây, Henning Gloystein, Giám đốc phụ trách năng lượng, khí hậu và tài nguyên tại công ty tư vấn Eurasia, chia sẻ.
