Thấy gì từ các con số xử phạt trên thị trường chứng khoán năm 2023?
Năm 2023, Ủy ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã ra 145 quyết định xử phạt vi phạm hành chính trên thị trường chứng khoán (TTCK), với tổng số tiền phạt hơn 34.4 tỷ đồng. Vi phạm phổ biến nhất là lỗi công bố thông tin và nổi cộm vẫn là các vụ thao túng giá cổ phiếu hay sai phạm liên quan trái phiếu.
Tính đến ngày 27/12/2023, trong số 145 quyết định xử phạt trên TTCK, có 27 quyết định xử phạt đối với cá nhân và 118 quyết định xử phạt đối với tổ chức. Tổng số tiền phạt hành chính là hơn 34.4 tỷ đồng, trong đó có một số vụ việc được áp dụng hình thức xử phạt bổ sung, biện pháp khắc phục hậu quả.
So với năm 2022, số quyết định xử phạt năm 2023 đã tăng thêm 8 quyết định, tổng mức tiền phạt hành chính tăng thêm hơn 6 tỷ đồng, tương ứng tăng 23%. Bình quân, mỗi quyết định xử phạt trong năm 2023 khoảng 240 triệu đồng, tăng 18% so với năm trước.
Xét theo giá trị tuyệt đối, tháng 1 ghi nhận tổng mức phạt gần 6 tỷ đồng - nhiều nhất trong năm, trong đó có 12 quyết định xử phạt đối với tổ chức và chỉ 1 quyết định xử phạt đối với cá nhân.
Án phạt nặng nhất trong tháng là 3 tỷ đồng và phạt bổ sung đình chỉ hoạt động giao dịch chứng khoán 4 tháng đối với Công đoàn Ngân hàng TMCP Á Châu (HOSE: ACB). Đây cũng là mức phạt hành chính lớn nhất trong cả năm nay.
Lý do đưa ra là Công đoàn ACB, sau khi mua tổng cộng hơn 10.3 triệu cp ACB, tương ứng hơn 103 tỷ đồng mệnh giá từ ngày 10 - 19/10/2022 nhưng không báo cáo về việc dự kiến giao dịch.
Tháng 11 là tháng có nhiều án phạt nhất (22 quyết định xử phạt); trong đó có 2 quyết định xử phạt đối với cá nhân, còn lại 20 quyết định thuộc về các tổ chức doanh nghiệp. Tổng số tiền phạt hành chính hơn 4 tỷ đồng.
Nổi cộm nhất là vụ 5 cá nhân bị UBCKNN xử phạt hành chính do có hành vi thao túng TTCK trong năm 2023. Dù vậy, các vi phạm này chưa đủ căn cứ để xác định vi phạm luật hình sự.
5 vụ việc vi phạm bao gồm: thao túng cổ phiếu C69 do cá nhân Đoàn Bá Hồng (dùng 24 tài khoản), thao túng giá cổ phiếu APG do cá nhân Lê Thị Hải Bình thực hiện (dùng 46 tài khoản), thao túng cổ phiếu FRM và ABR do cá nhân Trần Việt Thắng; thao túng giá cổ phiếu FIR do cá nhân Nguyễn Hữu Đức (dùng 76 tài khoản) và thao túng giá cổ phiếu GKM do cá nhân Nguyễn Việt Hà (dùng 23 tài khoản) thực hiện. Các trường hợp này chịu mức phạt hành chính 550 triệu đồng đến 1.5 tỷ đồng.
Trong số các cá nhân nêu trên, duy chỉ có ông Trần Việt Thắng bị buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp hơn 87.2 triệu đồng về hành vi thao túng TTCK. 4 cá nhân còn lại không có khoản thu trái pháp luật; tuy nhiên ông Nguyễn Hữu Đức, bà Lê Thị Hải Bình và ông Nguyễn Việt Hà còn bị phạt bổ sung là cấm giao dịch chứng khoán trong 2 năm, kể từ ngày thi hành quyết định.
Liên quan tới xử phạt thao túng giá, UBCKNN đã áp dụng biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm pháp luật về chứng khoán và TTCK đối với các cá nhân sai phạm trong vụ thao túng chứng khoán nhóm Louis Holdings, gồm: ông/bà Đỗ Thành Nhân, Đỗ Đức Nam, Phạm Thanh Tùng, Lê Thị Thu Hương, Lê Thị Thùy Liên, Trịnh Thị Thúy Linh, Vũ Ngọc Long và Ngô Thục Vũ.
Kể từ ngày 09/11/2023, cấm giao dịch chứng khoán có thời hạn 3 năm đối với ông Phạm Thanh Tùng. Đồng thời, cấm giao dịch chứng khoán trong 4 năm đối với các ông/bà Đỗ Thành Nhân, Đỗ Đức Nam, Lê Thị Thu Hương, Lê Thị Thùy Liên, Trịnh Thị Thúy Linh, Vũ Ngọc Long và Ngô Thục Vũ.
*Chủ tịch Louis Holdings Đỗ Thành Nhân bị phạt hơn 5 năm tù
Ngoài các quyết định xử phạt “mạnh tay” nêu trên, phần lớn các vi phạm còn lại là do công bố thông tin không đúng thời hạn, không công bố thông tin cần phải công bố theo quy định, công bố thông tin sai lệch.
Ở nhóm công ty chứng khoán (CTCK chiếm nửa số quyết định xử phạt) là vi phạm quy định về nhận lệnh và thực hiện lệnh giao dịch của khách hàng như Chứng khoán DNSE, Chứng khoán Mirae Asset, Chứng khoán VIX, Chứng khoán Beta. Ngoài ra, một số CTCK bị xử phạt do sai phạm liên quan đến trái phiếu như Chứng khoán Tân Việt (TVSI), Chứng khoán HD (HDBS).
Các CTCK cũng bị xử phạt hành chính do vi phạm quy định về hạn chế giao dịch ký quỹ; không báo cáo đối với thông tin phải báo cáo theo quy định; bố trí nhân viên kiêm nhiệm công việc trong trường hợp không được kiêm nhiệm…
Có thể nói, UBCKNN đã mạnh tay hơn trong các quyết định xử phạt hành chính trong năm 2023. Hơn hết, TTCK Việt Nam đang hướng tới năm mới 2024 với kỳ vọng sẽ lành mạnh và minh bạch hơn hầu trở thành lựa chọn hấp dẫn với nhà đầu tư.